Διαβάζω συστηματικά τα άρθρα του κ. Ανδρέα Δρυμιώτη στο οικονομικό ένθετο της Κυριακάτικης Καθημερινής. Ωραία γραφή και άποψη εμπεριστατωμένη, με γνώση του κόσμου και του παρελθόντος. Λυπούμαι που το άρθρο του της 28ης Απριλίου, με βρήκε με πάμπολλες απορίες και για το ανακόλουθο των συλλογισμών και για το απερίσκεπτο των παραδειγμάτων, και εξηγούμαι.
Ο αρθρογράφος ξεκινάει με την πικρή διαπίστωση ότι η κοινωνία μας δεν εκτιμάει πλέον την πνευματική εργασία. Προφανώς, σε σχέση με το παρελθόν. Και αναφέρει ότι περισσότερες πιθανότητες πλουτισμού έχουν σήμερα οι αθλητές του ποδοσφαίρου και του μπάσκετ, καθώς και οι τραγουδιστές και οι ηθοποιοί. Ωπ, οι ηθοποιοί; Για τους τρεις πρώτους να το καταλάβω, αν και οι απλήρωτοι ποδοσφαιριστές έχουν πληθύνει, καθώς και οι τραγουδιστές που εργάζονται πλέον μια, άντε δυο φορές την εβδομάδα, αλλά οι ηθοποιοί; Θεωρώντας ότι ο γράφων αναφέρεται στο εξωτερικό, αντιπαρέρχομαι την απληρωσιά του Έλληνα ηθοποιού και προχωρώ στο άρθρο.
Επικροτώντας μία ιντερνετική εφαρμογή ενός δεκαεπτάχρονου Άγγλου, ο κ. Δρυμιώτης, κάνει αναφορά για επιβράβευση της «πνευματικής» εργασίας. Χμ…
Και θέτω το πρώτο ερώτημα: η ιντερνετική επινόηση είναι πνευματική εργασία; Επειδή οι ιδεάκηδες του διαδικτύου ενίοτε βγάζουν εκατομμύρια δολάρια και ευρώ, αποτελεί αυτό πνεύμα, εν αντιθέσει μάλιστα με την καλλιτεχνική εργασία; Συνεχίζει ο αρθρογράφος, αναφερόμενος στον Ντάνιελ -Χάρι Πότερ- Ράντκλιφ και στο υψηλό κασέ του, να αντιπαραβάλλει την «ελαφρότητα» της τέχνης του ηθοποιού με την «ιδιοφυία» του επινοητή, εξομοιώνοντας την ακριβοπληρωμένη ηλεκτρονική εφαρμογή με την ανακάλυψη του φαρμάκου του καρκίνου, και βεβαίως εδώ το άρθρο εκτροχιάζεται.
Ας πω τι πιστεύω: Στον καπιταλισμό ισχύει ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. Όσοι περισσότεροι αγοράζουν αυτό που φτιάχνεις, τόσα περισσότερα λεφτά βάζεις στην τσέπη. Είτε παρασκευάζεις τυρόπιτες, είτε πουλάς εφαρμογές, είτε είσαι ο Βαν Γκογκ που απεγνωσμένα προσπαθεί να πουλήσει, όσο πουλήσεις παίρνεις, και μάλιστα άσχετα, ενίοτε από την πραγματική αναγκαιότητα. Σαφώς ένας ερευνητής που, μετά από επίπονες και μακροχρόνιες έρευνες, ανακαλύπτει ένα φάρμακο μιας ασθένειας, καλύπτει μία ανάγκη της ανθρωπότητας, αλλά παρ’ όλο που το χρησιμοποιώ συχνά, αδυνατώ να καταλάβω την πραγματική ανάγκη του Facebook, για παράδειγμα. "Μα, η επικοινωνία, αγαπητέ μου!", θα αναφωνήσει κάποιος, και θα συμφωνήσω εν μέρει, αλλά όταν το Facebook εμφανίστηκε, ανακούφισε κάποιο κοινωνικό πρόβλημα; Αντίστοιχα το Twitter; Ο μέγας επινοητής Στιβ Τζομπς, δεν έλυσε πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, αντίθετα, τις δημιούργησε. Και μάλιστα δικτυώνοντας τους πελάτες του σε μια πλατφόρμα. Την πλατφόρμα ήθελε να πουλήσει, και ξεκίνησε με τα εξαρτήματά της. Πάρε ένα καταπληκτικής πιστότητας MP3 player, και ιδού το I-pod. Πάρε ένα καταπληκτικό τηλέφωνο με φοβερή κάμερα, έτσι μπορείς να τραβάς σε κάθε ενσταντανέ όλη σου την καθημερινότητα, δεν το είχες σκεφτεί, ε; είδες που το σκέφτηκα για σένα; Γιατί να κουβαλάς ολόκληρο λάπτοπ, πάρε μια ταμπλέτα, είδες τι ελαφριά και εύχρηστη που είναι; Και τώρα που τα πήρες όλα αυτά, δε θέλεις να τα ενώσεις; Πάρε λοιπόν και την πλατφόρμα, i-cloud, συγχρονισμός, ό,τι γράφεις στο ένα σώζεται στο άλλο και όλα μαζί στο διαδίκτυο. Τίποτα πια δε χάνεται χάρη σε όλα αυτά τα θαυμαστά ψηφιακά ναρκωτικά της κβαντικής εποχής, αλλά, η πνευματικότητα πού βρίσκεται; Δε θα θέσω το ερώτημα αν όντως τα χρειαζόμαστε όλα αυτά για μια καλύτερη σε ουσία ζωή, (ήδη ακούω κραυγές υστερίας από τους καψούρηδες της τεχνολογίας).
Ένας που έχει μια πιασάρικη ιδέα, που ο δυτικός καπιταλισμός επιβραβεύει, καθίσταται αυτομάτως πνευματικός άνθρωπος; Εδώ είστε και εδώ θα είμαστε, αν ξαναεπινοήσει τίποτα ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, εγώ θα του στείλω δώρο άλλο ένα καινούριο ζευγάρι σαγιονάρες.
Πέρα όμως από την πλάκα, όλα αυτά κυρίως ευχαρίστηση και διασκέδαση δε μας προσφέρουν; Και μάλιστα δεν είναι τα καλύτερα εργαλεία για να απολαμβάνει κανείς την εργασία των τραγουδιστών, των αθλητών και των ηθοποιών; Των μη πνευματικών δηλαδή;
Ο αρθρογράφος, πιο κάτω, αναφέρει τη λύπη του για τα ελάχιστα εξώφυλλα που απολαμβάνουν στα περιοδικά οι άξιοι επιστήμονες. Πέρα από το ότι θα του πρότεινα να ρίξει μια ματιά στο περιοδικό Κ της εφημερίδας που αρθρογραφεί, θα ήθελα να του επισημάνω ότι τα εξώφυλλα είναι, κατά κανόνα, επιφανειακή ασχολία της μιας χρήσης. Διαβάζεις μια συνέντευξη για να περάσει η ώρα, δεν είναι κανένα εγχειρίδιο. Τα περιοδικά ενδιαφέρονται, πρωτίστως, για την κλειδαρότρυπα. Ένας που θέλει να μιλήσει για μια ουσία, θα αποφύγει τη γλίτσα του κουτσομπολίστικου Τύπου. Στα επιστημονικά και στα ειδικά περιοδικά και έντυπα, πλήθος οι σπουδαίες προσωπικότητες στα εξώφυλλα.
Το γεγονός ότι η χώρα μας δεν εξάγει το σύγχρονό της πολιτισμό, παρά μόνο αρχαιότητες και παραλίες, δεν είναι ευθύνη των σύγχρονων καλλιτεχνών μας. Που ασφυκτιούν στα περιοριστικά κρατικά πλαίσια και αντιμετωπίζονται ως ζητιάνοι που επαιτούν επιχορηγήσεις.
Δε θα με απασχολούσε η απάντηση στο εν λόγω άρθρο, αν δεν εκτιμούσα τον συγγραφέα του. Αλλά για μη μακρηγορώ, καθότι θα μπορούσα να γράψω άλλα τόσα, θα πρέπει να διατρανώσω την πεποίθησή μου ότι η «πνευματικότητα» είναι, εν τέλει, προσωπική υπόθεση. Δεν είναι απαραίτητα ίδιον του επαγγέλματος. Υπάρχουν πάμπολλοι αγράμματοι μαθηματικοί και εκατοντάδες αμόρφωτοι γιατροί και μηχανικοί. Η ιδιότητα του πνευματικού ανθρώπου είναι κάτι που κατακτείται, είτε είσαι καλλιτέχνης, είτε ακόμη και μανάβης. Έχω γνωρίσει μανάβηδες ποιητές και φιλόσοφους αγρότες, που να σκίζεις όλα σου τα πτυχία. Και ούτε το χρήμα αποτελεί ντε και καλά επιβράβευση. Σήμερα, αυτό που έχει ζήτηση, αύριο έχει πεταχτεί, και εκείνο που ήταν παραπεταμένο, τελικά αναγνωρίζεται.
Θυμάμαι μια ανόητη κουβέντα, του παρελθόντος, από «σοβαρό» δημοσιογράφο, γνωστού συγκροτήματος, για το ποιος είναι πολυτιμότερος, οι ποιητές ή οι γιατροί. Ο «σοβαρός» εκείνος κατέληγε υπέρ των γιατρών. Ευτυχώς την ανόητη αυτή του επιχειρηματολογία την πήρε η λήθη και ο χρόνος. Αλλά πραγματικά πιστεύετε, τουλάχιστον όσοι γνωρίζετε, ότι ο Ντίλαν, επί παραδείγματι, με τα τραγούδια του δεν έχει σώσει ζωές;