Φασίστες στη Βουλή. Φασίστες στην κυβέρνηση. Φασίστες στην άκρα Αριστερά. Χριστιανοφασίστες με ράσα. Φασιστάκια δημοσιογράφοι στα κανάλια και τις εφημερίδες. Φασίστες με όπλα, με σουγιάδες, φασίστες σε συμμορίες, φασίστες κυνηγοί του κάθε διαφορετικού στους δρόμους.
Η λέξη «φασίστας» πάει κι έρχεται εδώ και κάμποσο καιρό μεταξύ μας, πιο πολύ κι από τον εθνικό μας χαρακτηρισμό του μ@λ@κ@. Από την άλλη τόσοι χιλιάδες δηλωμένοι φασίστες-ψηφοφόροι της χρυσαυγής, οι άλλοι της κουμπουροφόρας «επανάστασης» των διαταραγμένων φίλων του λαού, πώς έχουμε τη φοβερή ικανότητα κάθε υψηλό που εφεύραν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, από βαθύ κόμπλεξ και ανικανότητα, να το πετάμε στα σκουπίδια, να το καταντάμε κουρέλι, να το διαστρεβλώνουμε ώστε πλέον να προκαλεί αηδία αντί για υπερηφάνεια.
Γιατί η Δημοκρατία μας εξέπεσε; Λόγω διαφθοράς; Επειδή δεν ήταν αρκούντως αριστερή; Από υπερβολική ελευθερία και ασυδοσία; Ας δούμε λίγο τα πολύ παλιά:
Οι εφευρέτες της ελληνικής δημοκρατίας, αντιλήφθηκαν νωρίς ένα πράγμα: ότι η τελειότερη μορφή διακυβέρνησης δεν είναι τρενάκι. «Τι εστί τρενάκι;» θα ρώτησε ο αρχαίος μαθητής. «Κάτι που θα εφευρεθεί στο μέλλον και θα πηγαίνει σταθερά και με ασφάλεια». «Ααα, μάλιστα, οπότε πώς θα γίνει η δημοκρατία σαν αυτό το τρενάκι, δάσκαλε;» ξαναρωτά ο μαθητής. «Ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες οι κυβερνήτες και οι πολίτες που τους ελέγχουν να κάνουν λάθος. Και για να μη με ξαναρωτήσεις, σου λέω ότι αυτό επιτυγχάνεται με την παιδεία και την καλλιέργεια παντοιοτρόπως υψηλών φρονημάτων και σωστής κρίσεως. Εξ ου και ασκείσαι ολημερίς στην ανάγνωση, φίλτατε, τη μελέτη, τον χειρισμό της γλώσσας και των νοημάτων, πηγαίνεις στο θέατρο, συζητάς, κοινωνείς στον διάλογο, ώστε να μάθεις να αξιολογείς και να επιλέγεις σωστά. Η Δημοκρατία εκ φύσεως εμπεριέχει και την πιθανότητα της παρακμής της. Ό,τι σχετίζεται με την ελευθερία, σαφώς ενίοτε οδηγείται και στον γκρεμό. Αλλά όχι σίγουρα, όπως συμβαίνει στις κάθε είδους δικτατορίες, ολιγαρχίες και λοιπούς βαρβαρισμούς, το ‘πιασες;».
Η Δημοκρατία έχει μια μηχανή. Που λέγεται παιδεία. Και φτιάχνει σωστούς πολίτες. Θερίζουμε τις θύελλες της εκπαιδευτικής μας χρεοκοπίας. Δε θα επεκταθώ, δε θέλω να στενοχωρήσω και πάλι φίλους δασκάλους και καθηγητές. Μου προκαλεί θλίψη το γεγονός ότι οι νέοι έχουν συνδυάσει την ευτυχία τους με την αποκατάσταση του πτυχίου και μια αναγκαστική εξασφάλιση. Η μεγάλη μας ήττα δεν είναι μόνο που ξηλώσαμε την παιδεία και τον πολιτισμό μας. Είναι που κάναμε τα παιδιά να σκέφτονται σα συνταξιούχοι. Οπότε κάθε είδους ανάπτυξη που από μικροφώνου ακούμε, όχι μόνο είναι ανέφικτη, αλλά ίσως και να μη μας αξίζει.
Σκοτώνοντας λοιπόν το πνεύμα, γεμίσαμε λογής φασιστοειδή, ποικίλων χρωμάτων. Οι οποίοι επικαλούνται και λόγια σπουδαίων σοφών του παρελθόντος, αλλά έχει πλάκα αν αναλογιστεί κανείς, ότι οι υμνητές της βίας, από τον Σαρτρ μέχρι τον Νετσάγεφ, ό,τι έλεγαν το έλεγαν για να το κάνουν κάποιοι άλλοι. Ακόμη και ο Μαρξ στην αστική δημοκρατία κατέληγε, ως το ιδεώδες, πάνω από λογής καταπιέσεις. Οι αυτόκλητοι όμως «επαναστάτες», σνομπάροντας και υποτιμώντας τον λαϊκό όχλο, που θεωρούν ότι είναι περίπου χαζός, γι’ αυτό και θα πρέπει να τους υπακούει, συγκαλύπτουν την ψυχική τους ασθένεια με λογής τσιτάτα και πατριωτιλίκια, μόνο και μόνο για να δώσουν άλλοθι στην αλόγιστη βία, την καταστροφή και τον μηδενισμό. Πλέον τούτων, οι περισσότερες επαναστάσεις, όταν ξεκινάνε επί τούτου, καταλήγουν σε φασισμούς, βία και ανεξέλεγκτο αίμα. Μόνο οι ασυναίσθητες επαναστάσεις έχουν πετύχει, στην τέχνη, την επιστήμη και στη σφαίρα των υψηλών ιδεών. Που είναι και αυτές που κατεξοχήν προχωρούν τις κοινωνίες και ανοίγουν τα μάτια των ανθρώπων.
Οπότε ας προσέχουν οι αυτοαποκαλούμενοι επαναστάτες. Καθότι ο χαρακτηρισμός αυτός, πλην μεμονωμένων περιπτώσεων κάποιων προσωπικοτήτων, ξεκινά ηρωικά και καταλήγει ντροπή και αηδία.
Φασισμός λοιπόν είναι η βία, τα χαστούκια αντί των επιχειρημάτων, τα γιαούρτια αντί των συζητήσεων, τα ρόπαλα και τα μαχαίρια στα σκοτεινά και τα αυτόματα με τις βόμβες μουλωχτά και τα δήθεν «αντάρτικα». Λυπάμαι που θα σας τη χαλάσω αλλά η φτώχεια και η ανεργία δεν είναι φασισμός. Είναι κατάντια ναι, αλλά κι άλλοι βιώσαμε τη φτώχεια και την ανεργία αλλά δεν πιαστήκαμε στα χέρια, ούτε πλακώσαμε τον απέναντι κουρελή ή διαφορετικό από μας. Αντιθέτως, ανοίξαμε τα βιβλία ξανά. Και πήγαμε παρακάτω.
Και ένα μικρό παράδειγμα για φινάλε: Τη δεκαετία του '60, στην Ιρλανδία, υπολόγισαν ότι αν συνεχιζόταν το μεταναστευτικό ρεύμα, η χώρα θα έμενε μετά από είκοσι χρόνια με μόλις 200.000 ανθρώπους. Αποφάσισαν να αναμορφώσουν την παιδεία τους, εισάγοντας νέες επιστήμες και αντικείμενα και ιδρύοντας καινούριες πανεπιστημιακές έδρες. Τριάντα χρόνια μετά η Ιρλανδία κατέστη πρώτη στην Ευρώπη σε εξαγωγή software προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μα θα μου πείτε, εν τέλει χρεοκόπησαν εν τω μεταξύ. Να σας πω ότι μόλις επανήλθαν στις αγορές. Εν αντιθέσει με την πτωχή, πλην πρώην τιμία Ελλάς.
Η Ελλάδα πάντα υπήρχε ως πολιτισμός. Τώρα ως χώρα διακοπών. Απουσιάζουμε από τον παγκόσμιο χάρτη. Και όπως είχε πει και η Μελίνα κάποτε για το Πασόκ, δεν αρέσουμε πια. Και ενδόμυχα, ούτε σε μας τους ίδιους.