Εντυπωσιακό. Οι δημοσιογράφοι ανακαλύψαμε τη διαπλοκή των μέσων ενημέρωσης με την πολιτική και οικονομική εξουσία. Προχθές (στο Star) στήθηκε ολόκληρη εκπομπή για το θέμα, ενώ παρουσιάστηκε και μια έρευνα που έδειχνε τον ιδιαίτερα χαμηλό βαθμό αξιοπιστίας των ΜΜΕ. Ακούγοντας ένα μέρος απ' όσα έλεγαν αρκετοί καλεσμένοι δημοσιογράφοι, προς στιγμήν πίστεψα πως οι περισσότεροι (ας μην γενικεύουμε, δεν είναι όλοι το ίδιο) είναι προϊόντα παρθενογέννεσης.
Κατήγγειλαν την εξίσωση μεταξύ των κυβερνήσεων, των τραπεζών, των εκδοτών και των Μέσων Ενημέρωσης, αποκάλυπταν ότι το πολιτικό ρεπορτάζ γίνεται με ραβασάκια, υπογράμμιζαν τον ρόλο που έπαιξαν εφημερίδες και ραδιοτηλεοπτικά Μέσα στο σκάνδαλο του χρηματιστηρίου, έλεγαν πως συγκεκριμένα μέσα στήριζαν άκριτα το μνημόνιο και άλλα πολλά. Έβγαζαν έναν σχεδόν απόλυτα καταγγελτικό λόγο, έμοιαζαν με αντικαθεστωτικοί!
Λες και ήταν στο μυαλό μου, ο πολιτικός επιστήμονας Ευτύχης Βαρδουλάκης, όταν έγραψε την επόμενη ημέρα της εκπομπής, ένα μικρό σημείωμα στο διαδίκτυο: «έχουμε χάσει τη μπάλα και το νόημα των λέξεων με τα διαπλεκόμενα τσουτσέκια που επί χρόνια κάνουν καριέρα ως παρκετέζες ή εκβιαστές και ξαφνικά θυμήθηκαν να σηκώσουν "αντισυστημικές" παντιέρες». Δυστυχώς -για εμάς τους δημοσιογράφους- έχει δίκιο.
Δεν είμαστε καθόλου αμέτοχοι, ως κλάδος, στη διαμόρφωση της αρνητικής εικόνας που έχει ένα συντριπτικά μεγάλο μέρος της κοινωνίας για τα ΜΜΕ. Προφανώς, όχι όλοι. Προφανώς, όχι οι περισσότεροι. Σίγουρα, όμως, εκείνοι που τώρα εκφράζουν έναν υποτίθεται έντονα κριτικό (και συνήθως αντισυστημικό, υποτίθεται) λόγο, ενώ για χρόνια διαμόρφωναν από σημαντικές θέσεις ισχύος το σημερινό θολό τοπίο.
Αυτούς όλους, οι υπόλοιποι, δεν φροντίσαμε καν να τους απομονώσουμε όλα τα προηγούμενα χρόνια. Σίγουρα ήταν δύσκολο, αφού οι κραυγές πουλάνε και οι άνθρωποι αυτοί ήταν οι μόνιμοι κολαούζοι επίδοξων ιδιοκτητών ΜΜΕ και παράλληλα οι γέφυρες με την πολιτική και οικονομική εξουσία. Έπαιζαν από θέση ισχύος που τους εδινε το σφιχταγκάλισμα με τους ιδιοκτήτες. Παρ' όλα αυτά, επιμένω. Δεν θυμάμαι να κάναμε κάποια καλή προσπάθεια να τους θυμίσουμε ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι.
Το φαινόμενο διασύνδεσης των ΜΜΕ με την πολιτική και οικονομική εξουσία, φυσικά δεν είναι προϊόν των τελευταίων χρόνων. Και ακόμα περισσότερο, δεν είναι ένα αμιγώς ελληνικό φαινόμενο. Αυτό που αποτελεί δική μας πρωτοτυπία, είναι η σχεδόν παντελής απουσία τήρησης στοιχειωδών κανόνων της δημοσιογραφίας. Σεβασμός της είδησης, τήρηση δεοντολογίας. Οι έννοιες αυτές εφαρμόστηκαν από λίγους, οι οποίοι όσο περισσότερο τις ακολουθούσαν, τόσο μικρότερη τύχη είχαν να κάνουν μια καλή καριέρα.
Στα πολλά χρόνια που προηγήθηκαν, κυριάρχησε η απόλυτη υπακοή και ταύτιση με κάθε είδους μικρά ή μεγαλύτερα συμφέροντα (πολιτικά, κομματικά, οικονομικά), ενώ απουσίασε το ενδιαφέρον για το παραγόμενο προϊόν, αρκεί αυτό να μην ενοχλούσε. Άλλωστε, το προϊόν αυτό (με εξαίρεση εκείνο που αφορούσε σκοπιμότητες), ήταν το τελευταίο που ενδιέφερε. Τα Μέσα Ενημέρωσης, στη μεγάλη πλειονότητά τους, δεν επιβίωναν προσφέροντας πληροφορίες με πραγματικές διαστάσεις, που ενδιέφεραν την κοινωνία, ώστε να είχαν και την προσοχή της.
Ζούσαν από παράλληλες δραστηριότητες των ιδιοκτητών τους, των μεγαλοστελεχών τους. Συντηρούσαν τα Μέσα, παρότι τα περισσότερα ήταν παθητικά, για να έχουν πρόσβαση σε άλλες δραστηριότητες που απέφεραν ισχύ και χρήμα. Δεν ειναι τυχαίο πως είχαμε, και μάλλον εξακολουθούμε να έχουμε, τα περισσότερα ΜΜΕ σε αναλογία κατοίκων από όλη την Ευρώπη.
Η οικονομική κρίση, είχε και χαρακτηριστικά αποκάλυψης. Για μια σειρά απο τομείς, όπως τα μέσα ενημέρωσης. Σαν να τα ξεγύμνωσε, αναδεικνύοντας τον πραγματικό τους εαυτό. Ενδεχομένως, αυτό να μην ειναι και αρνητικό. Και ν' αποτελέσει μια καλή ευκαιρία για να τα δούμε όλα από την αρχή. Ποιοι είμαστε, αν είμαστε όλοι το ίδιο, τι ρόλο πρέπει να παίζει η δημοσιογραφία, ποιους κανόνες δεν πρέπει να τσαλαπατάμε…