Πρώτη ερώτηση όλων των ξένων δημοσιογράφων: «Μα γιατί δεν προχωράτε τις μεταρρυθμίσεις;».
Προσπαθώ να εξηγήσω (δι’ ολίγων) την δομή της ελληνικής κοινωνίας:
Πρώτα (τους λέω) έχει σημασία ποιος ζητάει μία μεταρρύθμιση. Ο συντηρητισμός των Ελλήνων (καλά δεν είμαστε έτσι;) και η δυσπιστία τους προς όποιον θεσμό έρχεται από έξω (ειδικά από τη Δύση) φρενάρουν,από παλιά, κάθε εκσυγχρονισμό. Αν λοιπόν τώρα τις ζητάει η τρόικα με το (δικαιολογημένο πια) κακό όνομα – τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα.
Μετά: Το ελληνικό πελατειακό πολιτικό σύστημα κάνει τις μεταρρυθμίσεις από δύσκολες μέχρι αδύνατες. Κάθε μεταρρύθμιση αφορά δύο τάξεις ανθρώπων: αυτούς που βλάπτει (ή έστω ξεβολεύει) και αυτούς που ωφελεί. Πάρτε το άνοιγμα ενός κλειστού επαγγέλματος. Οι εντός βλάπτονται – οι εκτός ωφελούνται. Αλλά οι εντός είναι συγκεκριμένοι και οργανωμένοι. Έχουν τα συνδικάτα τους και μπορούν να ασκήσουν πίεση με απεργίες, κωλυσιεργίες και πολιτικές απειλές (κοινώς μαύρισμα). Οι εκτός είναι διάσπαρτοι και ανοργάνωτοι. Τα οφέλη θα τα δουν μόνον αν και όταν κάποτε χρειασθούν τις υπηρεσίες ενός π. χ. δικηγόρου. Εφόσον δεν ενδιαφέρονται άμεσα δεν ασκούν πίεση – ούτε, αν ήθελαν, έχουν τρόπο να την ασκήσουν.
Με δύο λόγια: στην Ελλάδα δεν υπάρχει κοινωνία πολιτών που να γνωρίζει και να προασπίζεται τα δικαιώματά της. Αυτή θα ήταν ο αντίπαλος πόλος προς όλες τις συντεχνίες και θα ασκούσε πίεση στην εξουσία για να θεσπίσει και – κυρίως – να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις. Είμαστε μία κατακερματισμένη κοινωνία όπου ο καθένας κοιτάει το συμφέρον το δικό του ή των δικών του – και κανείς του συνόλου.
Τρίτον: Ποιος κάνει τις μεταρρυθμίσεις; Χρειάζεται μία ισχυρή και δυναμική κυβέρνηση για να αποφασίσει και ένας αποτελεσματικός και αξιόπιστος κρατικός μηχανισμός για να εφαρμόσει. Τέτοια κυβέρνηση έχουμε χρόνια να δούμε. Όσο για αποτελεσματικό κρατικό μηχανισμό, δεν τον είχαμε ποτέ.
Εδώ οι ξένοι με κοιτάνε λίγο περίεργα και μουρμουρίζουν: άρα δεν θα κάνετε ποτέ μεταρρυθμίσεις!
-Υπερβάλλετε! (Αντιλέγω. Πρέπει να μας υπερασπισθώ!) Ποιος είπε ότι δεν κάνουμε; Τόσους και τόσους νόμους έχουμε ψηφίσει! (Το ότι ποτέ δεν εφαρμόζονται, το αποσιωπώ. Π. χ. η φορολογία των αγροτών, οι χωματερές, τα κλειστά επαγγέλματα, οι υπέρ τρίτων φόροι, η καύση νεκρών, το κάπνισμα…).