Επειδή η «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» ακούγεται πολύ τελευταία, ας κάνουμε μαζί ένα ταξίδι αστραπή παρατηρώντας τις οθόνες των υπολογιστών σε μια οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία. Υποθέτουμε ότι βρεθήκαμε σε έναν ΟΤΑ, μια που οι ΟΤΑ αυτές τις μέρες είναι στην επικαιρότητα λόγω Καλλικράτη. Για να δούμε τι θα δούμε!
Ξεκινάμε από το λειτουργικό σύστημα. Τι χρησιμοποιεί η συντριπτική πλειοψηφία υπολογιστών των ΟΤΑ ακολουθώντας την πεπατημένη όλου του ελληνικού δημοσίου; Microsoft Windows φυσικά! Οι περισσότεροι «τρέχουν» τα παλιά καλά XP κάποιοι λιγότεροι Vista ή 7. Όσο αφορά στους servers εδώ εκτός από το στάνταρ Microsoft Windows small business server 2003 ή 2008 υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να λειτουργούν ακόμα κάποιες διανομές UNIX, απλά απολιθώματα από το μακρινό παρελθόν.
Ας δούμε τώρα τις εφαρμογές που χρησιμοποιούνται. Ο «βασιλιάς» από πλευράς χρήσης δεν είναι άλλος από το Microsoft Word. Λογικό θα μου πείτε. Πολύ δημοφιλές είναι και το άλλο αστέρι του Microsoft Office, το XL. Υπάρχουν βέβαια και οι «εξειδικευμένες» εφαρμογές, αυτές που έχουν να κάνουν π.χ. με το πρωτόκολλο, τα πακέτα της οικονομικής υπηρεσίας, τα δημοτολόγια κλπ. Μη φανταστείτε ότι μιλάμε για εφαρμογές υψηλής διανόησης. Για εφαρμογές διαχείρισης βάσεων δεδομένων μιλάμε, συνήθως «παραθυρικές» μετεξελίξεις παλαιότερων DOS προγραμμάτων. Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι συγκεκριμένες εφαρμογές έχουν αναπτυχθεί και υποστηρίζονται με ετήσια συμβόλαια συντήρησης, αξίας αρκετών χιλιάδων ευρώ ανά ΟΤΑ, από μετρούμενες με τα δάκτυλα του ενός χεριού εταιρείες ανάπτυξης λογισμικών. Εννοείται ότι έχουν αναπτυχθεί πάνω σε πλατφόρμα της Microsoft. Βεβαίως τα περισσότερα παράθυρα που θα δεις στις οθόνες ενός ΟΤΑ, θα τρέχουν exprorer ή firefox και θα είναι κολλημένα στη σελίδα του facebook. Η επικοινωνία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με το δημόσιο! Αν πάντως ο χρήστης είναι παραδοσιακότερος δημόσιος υπάλληλος, θα δεις την κλασσική πασιέντζα. Η τελευταία παρατήρηση σηκώνει πολύ μεγάλη κουβέντα, δεν είναι όμως ο σκοπός του παρόντος κειμένου.
Τι έχουμε λοιπόν; Λειτουργικό της Microsoft, εφαρμογές της Microsoft, εφαρμογές τρίτων που βασίζονται σε πλατφόρμα της Microsoft! Το Ελληνικό δημόσιο προχωρά αγκαλιά με τη Microsoft! Αυτό θα πει εξάρτηση.
Αν υποθέσουμε ότι ο ΟΤΑ αναφοράς λειτουργεί με απόλυτη νομιμότητα, που σημαίνει ότι για όλους τους χρήστες λογισμικών αγοράζονται και οι αντίστοιχες άδειες χρήσης, θα δούμε ότι για τη χρήση των λογισμικών απαιτείται ένα σεβαστό ποσό χρημάτων. Αν προσθέσουμε και τα πολλά περισσότερα χρήματα που δίνονται για αγορά αναβαθμισμένων υπολογιστών ικανών να λειτουργούν με τις νέες εκδόσεις των συγκεκριμένων λογισμικών, παρά το ότι οι ΟΤΑ χρησιμοποιούν κλάσμα των δυνατοτήτων τους, το κόστος ανεβαίνει πολύ.
Εδώ λοιπόν υπάρχει θέμα. Γιατί ο κάθε ΟΤΑ, ο δημότης κατ επέκταση, να ξοδεύει τόσες χιλιάδες ευρώ κάθε χρόνο, ενώ θα μπορούσε να καλύπτει τις ανάγκες του χρησιμοποιώντας εφαρμογές ελεύθερου κώδικα που είναι εντελώς τσάμπα, όπως κάνουν ήδη οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Σουηδοί και πολλοί άλλοι με σαφώς καλύτερη δημόσια διοίκηση από τη δική μας; Ο συνδυασμός μιας διανομής Linux με το open office π.χ. υπερκαλύπτει τις ανάγκες ενός ΟΤΑ και επιπροσθέτως λειτουργεί άνετα και σε ένα παλιό υπολογιστή, απ αυτούς που τα Windows έχουν απαξιώσει. Γιατί το υπουργείο εσωτερικών να μη αναπτύξει κοινές για όλους τους ΟΤΑ «εξειδικευμένες» εφαρμογές, πάνω σε ελεύθερο κώδικα και να παρέχει on line υποστήριξη, εφαρμόζοντας «εσωτερική ηλεκτρονική διακυβέρνηση» και εξοικονομώντας από τα συμβόλαια συντήρησης, δεκάδες χιλιάδες ευρώ ανά ΟΤΑ ανά έτος;
Οι υποστηρικτές των λογισμικών ελεύθερου κώδικα θα μπορούσαν να γεμίσουν σελίδες επί σελίδων υποστηρίζοντας τα οφέλη που προκύπτουν αν ακολουθηθεί η λογική τους. Χωρίς να θέλω να μπω στη διαμάχη για το ποια λογική λογισμικών υπερέχει, με ταπεινά οικονομικά κριτήρια και μόνο διερωτώμαι: μήπως στους δύσκολους οικονομικά καιρούς που ζούμε πρέπει όλοι μας και ειδικά το δημόσιο, να στρέψουμε το βλέμμα μας, στα λογισμικά ελεύθερου κώδικα;