Τις βάσεις για προσέγγιση με το Ισραήλ, έπειτα από μία δεκαετία τριβών για το Παλαιστινιακό, ετοιμάζεται να οικοδομήσει η Τουρκία, αν πιστέψουμε ορισμένους διεθνείς αναλυτές. Δεν έγινε ξαφνικά κάποιο θαύμα, βέβαια, στην Αγκυρα. Ούτε άλλαξε μυαλά ο πρόεδρός της, αφού ο αντισιωνισμός ήταν, είναι και θα είναι θεμελιώδες στοιχείο της πολιτικής ταυτότητας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η όποια εξομάλυνση σε επίπεδο διμερών σχέσεων θα γίνει υπό το κράτος των γεγονότων που στριμώχνουν την Τουρκία στη γωνία της απομόνωσης.
Και αυτά τα γεγονότα είναι: α) η σύγκρουση με τις ΗΠΑ μετά την «έμπνευση» του Ερντογάν να προμηθευτεί τους ρωσικούς πυραύλους S-400 για λογαριασμό της χώρας του, η οποία τυγχάνει και μέλος του ΝΑΤΟ, β) η συμφωνία Ισραήλ – Εμιράτων, η οποία ανέτρεψε δεδομένα και ακύρωσε αγκυλώσεις δεκαετιών στη Μέση Ανατολή, γ) η ενδυνάμωση των σχέσεων των εχθρών της Τουρκίας με το Ισραήλ, δηλαδή της Ελλάδος, της Κύπρου και της Αιγύπτου.
Ο Ερντογάν νιώθει ότι γίνεται πιο ευάλωτος, ιδιαίτερα μέσα στο κλίμα της ύφεσης που φτωχαίνει και άλλο τον τουρκικό λαό, επιπλέον αντιλαμβάνεται ότι η μετεκλογική Ουάσιγκτον δεν θα είναι πολύ φιλική μαζί του. Το Ισραήλ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, σκέφτεται, σαν κρίκος επικοινωνίας με τον Τζο Μπάιντεν και τους επιτελείς του ώστε να εξουδετερωθούν οι αντιτουρκικές φωνές στην Αμερική και να κερδηθεί και πάλι η εμπιστοσύνη των ΗΠΑ.
Ολες τις παραπάνω παραμέτρους θίγει κείμενο που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Gatestone Institute.
«Αν το Ισραήλ προσεγγίσει ένα βήμα, η Τουρκία ίσως να κάνει και δύο βήματα. Μπορεί τον Μάρτιο να αποκαταστήσουμε πάλι τις πλήρεις διπλωματικές σχέσεις μας. Γιατί όχι; Η δημιουργία ειρήνης και ασφάλειας είναι πολύ σημαντική υπόθεση και για το Ισραήλ και για την Τουρκία» είναι η θέση που καταγράφεται και απηχεί το τουρκικό πλάνο, για την επίτευξη των στόχων του οποίου θα απαιτηθούν συντονισμένες παρασκηνιακές κινήσεις.
Ενας άλλος παράγων που μπορεί να παίξει τον ρόλο του μεσολαβητή υπέρ των τουρκικών συμφερόντων είναι ο νικητής του πρόσφατου πολέμου στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζάν θα ξεπληρώσει έτσι και τα οφειλόμενα στην Τουρκία γραμμάτια. Οι Αζέροι διαβεβαιώνουν τους Ισραηλινούς, γράφεται, ότι ο Ερντογάν ο ίδιος επιθυμεί να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις, και επ’ αυτού δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Οχι, δεν είναι αυτός ο αντισιωνιστής, λένε στους συνομιλητές τους από την Ιερουσαλήμ, αντισιωνιστές ήταν οι κακοί σύμβουλοι που τον παρέσυραν, οι οποίοι πλέον έχουν απομακρυνθεί από το προεδρικό περιβάλλον.
Ακόμη και στο πλαίσιο αυτού του αναθεωρητικού σχεδίου πάντως, ο Ερντογάν διατηρεί το δικαίωμά του να υπερασπίζεται (στα λόγια) τους Παλαιστινίους. Πρόσφατα δήλωσε ότι θέλει βελτίωση σχέσεων με το Ισραήλ μεν, αλλά υπογράμμισε και ότι «δεν μπορεί να αποδεχθεί τη στάση του Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη». Εξάλλου μόλις τον περασμένο Αύγουστο είχε υποδεχθεί με θέρμη στην Κωνσταντινούπολη την ηγεσία της Χαμάς.
Ο Ερντογάν προέρχεται από τις τάξεις του λεγομένου «πολιτικού Ισλάμ», γεγονός που τον καθιστά «αδελφό» και της Χαμάς στην Παλαιστίνη και των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο, δύο απολύτως εχθρικών για το Ισραήλ πολιτικοθρησκευτικών κινημάτων. Εχει επανειλημμένως καταδικάσει τον σιωνισμό, και θα ήταν παιδαριώδες να πιστέψει κανείς ότι η «μεταστροφή» του δεν υπαγορεύεται από την ανάγκη, συνεπώς δεν συνιστά τίποτα περισσότερο από ελιγμό. Αν θα κριθεί από τους Ισραηλινούς αξιόπιστος συνεργάτης στην υπόθεση της περιφερειακής ειρήνης, αυτό θα φανεί τους επόμενους μήνες.
Από το Ιντσιρλίκ στο Ηράκλειο
Πέραν των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400, η προσπάθεια του Ερντογάν να αντιστρέψει το εις βάρος του και εις βάρος της χώρας του κλίμα στις ΗΠΑ προσκρούει και στην υπόθεση της αεροπορικής βάσης του Ιντσιρλίκ. Οι εκτιμήσεις στο Πεντάγωνο συγκλίνουν στο ότι είναι πλέον καιρός να εξεταστεί σοβαρά η πιθανότητα αποχώρησης των αμερικανικών αεροπορικών δυνάμεων από εκεί (περί τα 5.000 άτομα), αφού η σημασία της βάσης αυτής για τα αμερικανικά συμφέροντα έχει συρρικνωθεί στο ελάχιστο.
Η εκτίμηση που εκφράζεται σε ρεπορτάζ του National Interest είναι ότι η απομάκρυνση, και με σταθερά βήματα κιόλας, της Τουρκίας από τη Δύση και το ΝΑΤΟ, όπως και η ταύτισή της με ισλαμιστικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, όλα αυτά θα οδηγήσουν τελικά σε μετεγκατάσταση των αεροπορικών δυνάμεων των ΗΠΑ από το Ιντσιρλίκ στην «πολιτικά φιλόξενη», όπως σημειώνεται, Ελλάδα. Η παλιά αμερικανική αεροπορική βάση στο Ηράκλειο Κρήτης (στις Γούβες), η οποία έκλεισε το 1993, εξετάζεται τώρα ως πιθανός τόπος φιλοξενίας των αεροπορικών δυνάμεων των ΗΠΑ που θα φύγουν από το Ιντσιρλίκ.
Αλλά και τα μωροφιλόδοξα γεωπολιτικά παίγνια του Ερντογάν, από τη Λιβύη μέχρι τη «Γαλάζια Πατρίδα», θα μετρήσουν στη ζυγαριά των αμερικανικών αποφάσεων όχι μόνο για τον Ιντσιρλίκ φυσικά, αλλά γενικά για την εμπιστοσύνη που πρέπει να δοθεί ή να μη δοθεί από τούδε και στο εξής στην Τουρκία. Μάλιστα, η ακύρωση της συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα για τα μαχητικά αεροσκάφη F-35 ήταν ήδη μια πολύ δυνατή «καμπανιά». Η επανεκκίνηση των διερευνητικών συνομιλιών με την Ελλάδα πιθανώς θα καταδείξει και τα όρια της Τουρκίας όσον αφορά την αποδοχή της πραγματικότητας.