«Ενδεχομένως να συμβάλει στο να μπερδέψουμε τα πράγματα αντί να τα ξεκαθαρίσουμε, αλλά την 15η του Δεκέμβρη οι “σαρδέλες” από ολόκληρη την Ιταλία θα συγκεντρωθούν στη Ρώμη».
Για το πρώτο τους συνέδριο; «Ας πούμε ότι θα πάρουμε μια μπύρα και όλοι μαζί θα ακούσουμε τι έχει να πει ο καθένας. Εν τω μεταξύ εμείς ευελπιστούμε να γεμίσουμε, την 14η Δεκεμβρίου, την πλατεία Σαν Τζοβάνι. Στοχεύουμε στη διοργάνωση μιας μεγάλης συγκέντρωσης με 60.000 “σαρδέλες”».
Γιατί εξήντα χιλιάδες; «Είναι οι 6.000 της πρώτης συγκέντρωσης επί δέκα. Και την επομένη θα αρχίσουμε να συνομιλούμε με την πολιτική. Ούτως ώστε το “η πολιτική μάς έχει ανάγκη” να μην παραμείνει ένα σλόγκαν».
Σε ένα καφέ της Μπολόνια επέλεξαν να δώσουν την πρώτη τους κοινή συνέντευξη ο Ματία Σαντόρι, ο Αντρέα Γκαρέφα, ο Ρομπέρτο Μορότι και η Τζούλια Τραπολόνι, οι τέσσερις τριαντάρηδες φίλοι (και πρώην συγκάτοικοι) που κατάφεραν πριν από τρεις εβδομάδες να οργανώσουν μέσω του Facebook μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πρωτεύουσα της Εμίλια – Ρομάνια κατά του ηγέτη της ξενοφοβικής Λέγκας Ματέο Σαλβίνι, γεγονός που αποτέλεσε το έναυσμα για τη δημιουργία ενός αυθόρμητου κινήματος κοινωνικής αντίστασης στην Ιταλία, στο στόχαστρο του οποίου βρίσκεται κυρίως ο πρώην υπουργός Εσωτερικών της χώρας και οι πολιτικές του.
Ο αρχικός τους στόχος ήταν να συγκεντρώσουν «6.000 σαρδέλες κατά του Σαλβίνι», περισσότερο κόσμο, δηλαδή, από τους 5.750 ανθρώπους που επρόκειτο να συγκεντρώσει (σύμφωνα με τη χωρητικότητα του σημείου) σε κομματική εκδήλωση, επίσης στη Μπολόνια, ο ακροδεξιός πολιτικός κατά την παρουσίαση της υποψήφιας του κόμματός του για τις εκλογές περιφερειάρχη τον Ιανουάριο στην Εμίλια-Ρομάνια.
Τελικά στο κάλεσμα των τεσσάρων φίλων ανταποκρίθηκαν περί τις 12.000 «σαρδέλες». Στη συνέχεια 7.000 «σαρδέλες» συγκεντρώθηκαν στη Μόντενα, 6.000 στο Παλέρμο, 8.000 στη Γένοβα, 40.000 στη Φλωρεντία το προηγούμενο Σάββατο και 25.000 την επόμενη ημέρα στην κεντρική πλατεία του Μιλάνου. Ακόμη και στη Νέα Υόρκη συγκεντρώθηκαν περί τις 200 «σαρδέλες» ενώ ο επόμενος στόχος τους είναι η Αιώνια Πόλη, την οποία επιδιώκουν να κατακλύσουν με τουλάχιστον 60.000 «σαρδέλες».
Μιλώντας στην Repubblica το πρώτο που θέλησαν να επισημάνουν οι υποκινητές (αν όχι ιδρυτές) του κινήματος είναι το πόσο τους στηρίζει ήδη πλήθος ανθρώπων που δεν γνωρίζουν – μουσικοί και φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι και ριζοσπάστες πολιτικοί, ποιητές και φιλάνθρωποι, δημοσιογράφοι, αρχιτέκτονες ακόμα και πολεοδόμοι. «Μας προσφέρουν ιδέες, μας προτείνουν βιβλία, μας θέτουν σε επιφυλακή. Γράφουν κείμενα για μας, ακόμα και τραγούδια και μουσικές συνθέσεις που μας τις παρουσιάζουν ως εν δυνάμει ύμνους. Αλλά εμείς έχουμε ήδη ύμνο, το “Com‘è profondo il mare” (Πόσο βαθιά είναι η θάλασσα) του Λούτσιο Ντάλα».
Στο άκουσμα της λέξης «ύμνος» ο ιταλός δημοσιογράφος δεν μπορεί να αντισταθεί και ρωτάει εάν οι «σαρδέλες» έχουν ήδη αρχίσει να σκέφτονται σοβαρά το ενδεχόμενο να μετεξελιχθούν σε κόμμα. «Καθόλου», απάντησαν και οι τέσσερις με μια φωνή. «Το αφήνουμε να εξελιχθεί επειδή έχει αποτέλεσμα, και όλοι, προφανώς, το αναζητούν. Αλλά εμείς είμαστε πάντα πίσω του», πρόσθεσαν, με τον 32χρονο Ματία Σαντόρι, τον φερόμενο, σύμφωνα με τα ιταλικά Μέσα, ως επικεφαλής του κινήματος να δηλώνει πως «υπάρχει μεγάλη θέληση για έναν ηγέτη, αλλά εγώ αντιστέκομαι».
Ερωτώμενος πως μπορεί να αντισταθεί στη «ματαιοδοξία», εκείνος εξήγησε πως περισσότερο αντιστέκεται στην «ευθύνη». «Πολλοί αναμένουν πως οι “σαρδέλες” θα αρχίσουν να επιλύουν προβλήματα. Και με φορτώνουν με ευθύνη. Αλλά εμείς γνωρίζουμε πολλοί καλά τους κινδύνους. Τι πρέπει να κάνω όμως, αν δεν την αναλάβω, να εξαφανιστώ, να κλειστώ σε ένα σπίτι στο δάσος;», ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Οι “σαρδέλες”, τουλάχιστον επί του παρόντος, είναι μόνον πλατεία: η πλατεία της Μπολόνια που μεταφέρεται σε όλες τις πλατείες της Ιταλίας», εξήγησε από την πλευρά του ο Αντρέα Γκαρέφα. Και σε κάθε πλατεία της Ιταλίας οι «σαρδέλες» έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά, τα δικά τους συνθήματα και τα δικά τους τραγούδια. Την επομένη, οπότε, της μεγάλης συγκέντρωσης στη Ρώμη, οι «σαρδέλες» ολόκληρης της Ιταλίας θα αποπειραθούν να θέσουν τις βάσεις – «μέσω μιας σύντομης ανεπίσημης κουβέντας» – στοχεύοντας όχι τόσο στην πολιτικοποίησή τους αλλά στην συσπείρωσή τους γύρω από ένα «κοινό πλαίσιο αξιών».
«Εκφράζουμε τη δυσφορία και την οργή ανθρώπων που δεν μπορούν να βρουν μια πολιτική πρόταση που να τους ταιριάζει. Αλλά αντί να το κάνουμε με προσβολές, μεταλλάσσουμε αυτήν την ενέργεια σε δημιουργικότητα. Θέλαμε να αποδομήσουμε το πρότυπο σύμφωνα με το οποίο ο Σαλβίνι θα μπορούσε να ισχυριστεί “οι αντίπαλοί μου είναι ένα τσούρμο βίαιοι κομμουνιστές”, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως μάρτυρα. Οργανώνουμε μια γιορτή κατά της βίας, του λαϊκισμού και της ακροδεξιάς ρητορικής», εξήγησε ο 32χρονος Γκαρέφα, μιλώντας και στο BBC.
Οσον αφορά τον μεγάλο εχθρό τους, ο Ματέο Σαλβίνι (ο οποίος παραμένει ο πιο δημοφιλής πολιτικός της Ιταλίας) αναμένει με αγωνία τις περιφερειακές εκλογές του ερχόμενου Ιανουαρίου. Καταρχάς γιατί υποσχέθηκε να «απελευθερώσει» την παραδοσιακά «κόκκινη» Εμίλια – Ρομάνια από την Αριστερά. Αλλά κυρίως γιατί γνωρίζει πως στην περίπτωση που επικρατήσει η υποψήφια της Λέγκα Λουτσία Μποργκοντζόνι, η κρίση στους κόλπους της κυβέρνησης δύσκολα θα αποτραπεί.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις ο απερχόμενος περιφερειάρχης και υποψήφιος της Κεντροαριστεράς Στέφανο Μπονατσίνι προηγείται με διαφορά τριών μονάδων. «Εάν χάσει στην Εμίλια Ρομάνια (ο Σαλβίνι), ο κόσμος θα αναγνωρίσει ότι σε αυτό συνέβαλαν σημαντικά οι “σαρδέλες”. Θα λάβουν σημαντική ώθηση. Προς ποια κατεύθυνση δεν το γνωρίζουμε ακόμα. Αλλά θα αποδείξουν ότι μετρούν», εξήγησε στο BBC o Φραντσέσκο Τζαβάτσι, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Μποκόνι του Μιλάνου.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ωστόσο, επισημαίνει ο δημοσιογράφος του BBC στην ανταπόκρισή του από το Μιλάνο, ότι από τις πλατείες της Μπολόνια ξεκίνησε και το Κίνημα 5 Αστέρων. Το οποίο πάντως, μολονότι κατάφερε να ανέλθει τελικά στην εξουσία, αρχικά μαζί με τον Σαλβίνι και την ακροδεξιά Λέγκα και τώρα με το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, πείθει ολοένα και λιγότερους Ιταλούς.