Αν δεν είναι πλέον «κενό γράμμα», τότε κινδυνεύει να γίνει άμεσα. Η συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία για το Προσφυγικό κρέμεται από μια κλωστή κι έτσι όπως έχει αυτή τη στιγμή η κατάσταση περισσότερο να μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι θα καταρρεύσει παρά ότι θα ευδοκιμήσει.
Αμέσως μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία, ο Ερντογάν εμφανίστηκε ακόμη πιο επιθετικός απέναντι στην ΕΕ. Βέβαια, και πριν από το πραξικόπημα εμφάνιζε στοιχεία έντονης αμφιταλάντευσης ως προς την εφαρμογή των συμφωνηθέντων, προτάσσοντας το θέμα της βίζας ως κυρίαρχο για τα τουρκικά «θέλω».
Τα ίδια αιτήματα προβάλλει και τώρα, όμως, το κάνει με μεγαλύτερη επίταση και δεν διστάζει να προχωρήσει (ο ίδιος ή κορυφαίοι υπουργοί του) ακόμη και σε ευθείς απειλές που έχουν στόχο τις Βρυξέλλες.
Κατά το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε αναπτύχθηκε ένας έντονος, άτυπος, διάλογος ανάμεσα στις δύο πλευρές. Δημόσιες δηλώσεις αξιωματούχων και των δύο πλευρών εμφάνισαν μια έντονη διάθεση να ακολουθήσουν μια πολεμική διάθεση και όχι να συμφιλιώσουν οι διαφορές.
Τη Δευτέρα ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ πήρε τη σκυτάλη και πέρασε στην αντεπίθεση μετά τις απειλές της τουρκικής κυβέρνησης ότι θα υπαναχωρήσει από τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τους πρόσφυγες, εάν δεν συμφωνηθεί η απελευθέρωση της βίζας για τους τούρκους πολίτες.
«Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η Γερμανία και η Ευρώπη να επιτρέψουν να εκβιαστούν» δήλωσε ο Γκάμπριελ. Επανέλαβε, επίσης, ότι η απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας είναι σε άμεση συνάρτηση με τα κριτήρια που πρέπει να εκπληρώσει η Αγκυρα.
«Από την Τουρκία εξαρτάται το αν μπορεί να υπάρξει απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας» είπε ο γερμανός αντικαγκελάριος, στο περιθώριο κομματικής εκδήλωσης στο Ροστόκ.
Οσον αφορά στην απαγόρευση της προβολής βίντεο του Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διαδήλωση υποστηρικτών του στην Κολωνία, έκανε λόγο για «νόμιμη απόφαση» από την πλευρά του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, η οποία λειτούργησε υπέρ της αποκλιμάκωσης.
Τσαβούσογλου: «Θα αποσύρουμε τη συμφωνία»
Είναι προφανές πως ο Γκάμπριελ απάντησε στις προκλητικές δηλώσεις που έκανε την Κυριακή ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Συγκεκριμένα, είχε τονίσει: «H Τουρκία θα αποσυρθεί από την συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για το προσφυγικό εάν οι Βρυξέλλες καταργήσουν τη βίζα για τους Τούρκους που ταξιδεύουν στη ζώνη.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας τόνισε ότι συμφωνία για την αντιμετώπιση του προσφυγικού είχε απτά αποτελέσματα χάρη στα «πολύ σοβαρά μέτρα» που ελήφθησαν από την Άγκυρα.
«Ωστόσο όλα αυτά εξαρτώνται από την κατάργηση της υποχρέωσης έκδοσης βίζας για τους πολίτες μας, που αποτελεί επίσης στοιχείο της συμφωνίας της 18ης Μαρτίου» είπε ο Τσαβούσογλου σύμφωνα με αποσπάσματα της συνέντευξης που δόθηκαν την Κυριακή στη δημοσιότητα.
«Εάν δεν ακολουθήσει η κατάργηση της βίζας, θα υποχρεωθούμε να αποσυρθούμε από την συμφωνία που προβλέπει την επανεισδοχή προσφύγων και τη συμφωνία της 18ης Μαρτίου» τόνισε ο τούρκος ΥΠΕΞ, προσθέτοντας ότι η τουρκική κυβέρνηση αναμένει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
«Θα ήταν στις αρχές ή τα μέσα Οκτωβρίου- αναμένουμε μια συγκεκριμένη ημερομηνία» είπε.
Απαισιόδοξος και ο Γιούνκερ
Κατόπιν τούτων, τα μαύρα σύννεφα πυκνώνουν πάνω από τον ουρανό των Βρυξελλών. Η ΕΕ προσδοκούσε πολλά από τη συμφωνία με την Τουρκία και εξακολουθεί να θεωρεί ότι είναι άκρως απαραίτητη για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση με τις προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη.
Πλέον τίποτα από όλα αυτά δεν είναι τόσο δεδομένο. Εξ ου και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ παραδέχθηκε το Σάββατο ότι ο κίνδυνος να ακυρωθεί η συμφωνία είναι πραγματικός, τονίζοντας πως αν συμβεί αυτό, θα πρέπει η Ευρώπη να αναμένει εκ νέου μαζική είσοδο μεταναστών στα εδάφη της.
Ο πρόεδρος της Κομισιόν προειδοποίησε ότι η συμφωνία ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία για την αναχαίτιση της μαζικής ροής μεταναστών και προσφύγων προς τη δυτική Ευρώπη κινδυνεύει να ακυρωθεί. «Ο κίνδυνος είναι αυξημένος. Η επιτυχία της συμφωνίας μέχρι τώρα είναι εύθραυστη. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ήδη αφήσει να εννοηθεί επανειλημμένα ότι επιδιώκει να την θέσει υπό αμφισβήτηση», είπε ο Γιούνκερ στη συνέντευξη που παραχώρησε στην αυστριακή εφημερίδα «Kurier». Εάν αυτό συμβεί, «μπορούμε κατόπιν να αναμένουμε ότι οι μετανάστες θα ξαναρχίσουν να φθάνουν στην Ευρώπη» μαζικά, συνέχισε ο Γιούνκερ.
Η αμφιλεγόμενη συμφωνία, η οποία υπογράφηκε τον Μάρτιο ανάμεσα στην Άγκυρα και τις Βρυξέλλες, είχε αποτέλεσμα την ανάσχεση της ροής των μεταναστών και των προσφύγων, όμως η αποτυχημένη απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου εναντίον του Ερντογάν δημιούργησε φόβους στην ΕΕ ότι ενδέχεται να ακυρωθεί.
Οι εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία οδήγησαν σε χιλιάδες συλλήψεις στελεχών των ενόπλων δυνάμεων, της αστυνομίας και του δικαστικού σώματος, ενώ χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τις θέσεις τους στα σημαντικότερα υπουργεία της τουρκικής κυβέρνησης. Τρεις ημέρες μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, η ομάδα των Τούρκων αξιωματούχων που είχε επιφορτιστεί με τον έλεγχο της εφαρμογής της συμφωνίας για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Ελλάδα ανακλήθηκε στην Τουρκία και δεν αντικαταστάθηκε.