Οταν η Αντζελα Ντέιβις μεγάλωνε στο Μπέρμιγχαμ της αμερικανικής πολιτείας Αλαμπάμα, τη δεκαετία του ’50, ρωτούσε τη μητέρα της γιατί δεν μπορεί να πάει σε μέρη όπου απαγορεύονταν οι Αφροαμερικανοί, όπως οι βιβλιοθήκες ή τα λούνα παρκ.
Η μητέρα της, ακτιβίστρια η ίδια, της εξηγούσε τους λόγους για τον διαχωρισμό λευκών και Αφροαμερικανών, που τότε ήταν νομοθετημένος στις ΗΠΑ, αλλά συμπλήρωνε πάντα ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν.
«Μας έλεγε ότι ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος για να είναι έτσι, ότι πρέπει να αλλάξει και ότι θα αλλάξει. Και ότι εμείς μπορούσαμε να είμαστε μέρος της αλλαγής. Ετσι, ως παιδί, έμαθα να ζω με τις φυλετικές διακρίσεις αλλά ταυτόχρονα, να ζω σε έναν φαντασιακό νέο κόσμο και να πιστεύω ότι τα πράγματα δεν θα είναι πάντα όπως ήταν», διηγείται η σπουδαία, 76χρονη σήμερα, αφροαμερικανή καθηγήτρια, ακαδημαϊκός, φιλόσοφος και ακτιβίστρια, σε συνέντευξή της στην Guardian.
Από τότε, η Ντέιβις έχει συμμετέχει σε πολλά κινήματα διαμαρτυρίας για τις φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις και έχει φυλακιστεί ως μέλος της ομάδας Μαύροι Πάνθηρες, τη δεκαετία του ’70. Η ίδια τονίζει ότι είναι τυχερή που ζει, και που ζει ελεύθερη. Πολλά ηγετικά στελέχη της ομάδας σκοτώθηκαν από την αστυνομία, είναι στη φυλακή ή ζουν στην εξορία. Η Ντέιβις έγινε τραγούδι από τους Rolling Stones και τον Τζον Λένον, ενώ η Αρίθα Φράνκλιν έκανε γνωστή την υπόθεσή της και μόχθησε για την αποφυλάκισή της.
Ετσι, θεωρείται μία από τις πλέον ειδικές για να μιλήσει σχετικά με τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ και τις διαμαρτυρίες που ξέσπασαν σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ο δημοσιογράφος του Guardian τη ρωτά αν πιστεύει ότι η αλλαγή είναι δυνατή. Στην απάντησή της διαφαίνεται η ελπίδα, συγκρατημένη, όμως, λόγω της εμπειρίας των χαμένων ευκαιριών. «Ναι, φυσικά, τα πράγματα μπορούν να είναι διαφορετικά, όμως τίποτα δεν εγγυάται την αλλαγή. Υστερα από πολλές στιγμές δραματικής επίγνωσης στην Ιστορία και καταστάσεων που μπορούσαν να επιφέρουν ριζοσπαστικές αλλαγές, οι μεταρρυθμίσεις που συνέβησαν ως αποτέλεσμα, εμπόδισαν τελικά την πραγμάτωσή τους».
Μιλώντας για τις τωρινές διαμαρτυρίες, η Ντέιβις είναι αισιόδοξη: Αυτή τη φορά, κάτι έχει αλλάξει, λέει. Αυτή τη φορά, διαμαρτύρονται και οι λευκοί, που αρχίζουν να καταλαβαίνουν.
«Δεν έχουμε δει ποτέ διαδηλώσεις για τόσο καιρό και τόσο μεγάλες, που να είναι τόσο πολυφυλετικές. Για αυτό πιστεύω ότι οι άνθρωποι ελπίζουν. Πριν (από τη δολοφονία του Φλόιντ) ως απάντηση στο σλόγκαν “η ζωή των μαύρων έχει αξία”, έλεγαν “μα δεν θα ‘πρεπε να λέμε, όλες οι ζωές έχουν αξία;”. Τώρα, επιτέλους, καταλαβαίνουν τη διαφορά. Οτι όσο οι μαύροι τυγχάνουν αυτής της μεταχείρισης, όσο παραμένει η βία του ρατσισμού, κανείς δεν είναι ασφαλής».
Την Ντέιβις την συνεπαίρνουν οι νέοι που έχουν κατακλύσει τους δρόμους. «Βλέπω αυτούς τους νέους, που είναι τόσο ευφυείς, που έχουν μάθει από το παρελθόν και που έχουν αναπτύξει καινούργιες ιδέες. Μαθαίνω κι εγώ πολλά από ανθρώπους που είναι 50 χρόνια μικρότεροί μου. Και για μένα, αυτό είναι συναρπαστικό. Αυτό με κάνει να θέλω να παραμείνω στον αγώνα».
Και είναι πολύ σημαντικό, συνεχίζει η Ντέιβις, να τονίσουμε ότι μπορεί το εύρος της διαμαρτυρίας να είναι κάτι καινούργιο, αλλά ο αγώνας δεν είναι. «Ο αγώνας έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την οργάνωση της κοινότητας, τα εκπαιδευτικά σεμινάρια και τις τράπεζες τροφίμων, που ξεκίνησαν οι Μαύροι Πάνθηρες τη δεκαετία του ’60. Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι συνέχεια της δουλειάς που έχει ήδη γίνει χωρίς να τραβήξει την προσοχή των μίντια. Κοιτάζοντας όμως στο παρελθόν, καταλαβαίνουμε ότι οι μεταρρυθμίσεις τελικά βοήθησαν το καθεστώς να ισχυροποιήσει τη θέση του και να γίνει πιο μόνιμο. Αυτός παραμένει ο φόβος και τώρα», προειδοποιεί.
Ποια είναι λοιπόν η συμβουλή που έχει να δώσει στο κίνημα «η ζωή των μαύρων έχει αξία»; «Από τη δική μου οπτική γωνία, το πιο σημαντικό είναι να δώσουμε υλική υπόσταση στις ιδέες για το τι πρέπει να κάνουμε από δω και πέρα». Κάτι όχι και τόσο εύκολο βέβαια.
Η Ντέιβις τονίζει ότι κινήσεις όπως το κάψιμο του αστυνομικού τμήματος όπου υπηρετούσαν οι αστυνομικοί στη Μινεάπολη ή η αποκαθήλωση αγαλμάτων ρατσιστών, όπως στο Μπρίστολ, δεν είναι η απάντηση. «Ασχετα από το τι πιστεύει ο κόσμος, δεν είναι αυτά που θα φέρουν την αλλαγή, αλλά η οργάνωση, η δουλειά. Και αν οι άνθρωποι συνεχίσουν να κάνουν αυτή τη δουλειά και συνεχίσουν να οργανώνονται εναντίον του ρατσισμού και να προσφέρουν νέους τρόπους σκέψης για το πώς μπορούμε να μεταμορφώσουμε τις κοινωνίες μας, αυτό είναι που θα κάνει τη διαφορά».