Οταν οι ηγέτες των δύο υπερδυνάμεων του Ψυχρού Πολέμου συναντήθηκαν στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας, σε εκείνη την ιστορική Σύνοδο του Ρόναλντ Ρίγκαν με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1986, ο Σεργκέι Λαβρόφ ήταν ένας 36χρονος διπλωμάτης σειράς, που υπηρετούσε στη σοβιετική αντιπροσωπεία στα Ηνωμένα Εθνη στη Νέα Υόρκη, ενώ ο Αντονι Μπλίνκεν ήταν ένας 24χρονος ασκούμενος δικηγόρος.
Τώρα οι δυο τους βρέθηκαν και αυτοί στην πρωτεύουσα της Ισλανδίας, στη μέση του Βόρειου Ατλαντικού, σε μια προσπάθεια να εξομαλύνουν τις σχέσεις των χωρών τους, ως υπουργοί Εξωτερικών πλέον. Ο Ψυχρός Πόλεμος δεν υπάρχει πια, και άλλωστε οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεν είναι πια οι μοναδικές υπερδυνάμεις στον κόσμο –η δεύτερη ίσως να μη νοείται καν ως υπερδύναμη– όμως η σύγκρουση Ουάσινγκτον – Μόσχας που κλιμακώθηκε το τελευταίο διάστημα είναι μια γεννήτρια παγκόσμιας αστάθειας.
Οι υπ. Εξωτερικών τόνισαν αμφότεροι κατά την έναρξη της συνάντησής τους στο Ρέικιαβικ, στο περιθώριο του Αρκτικού Συμβουλίου, ότι οι χώρες τους μπορεί να έχουν διαφορές, αλλά πρέπει να συνεργαστούν σε κάποια ζητήματα. Η Μόσχα είναι «έτοιμη» να συζητήσει τα πάντα με την Ουάσινγκτον, με την προϋπόθεση πως ο διάλογος θα είναι «έντιμος», σημείωσε ο Λαβρόφ, ενώ ο Μπλίνκεν είπε διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ θέλουν να συνεργαστούν με τη Ρωσία προκειμένου ο κόσμος να γίνει πιο «ασφαλής»· προειδοποίησε ωστόσο πως η Ουάσινγκτον θα αντιδράσει εάν το Κρεμλίνο συμπεριφερθεί με «επιθετικό» τρόπο.
Μετά τη συνάντηση, ο Λαβρόφ, ένας βετεράνος της διπλωματίας αφού μόνο ως υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας μετράει 17 χρόνια (!), χαρακτήρισε «εποικοδομητικές» τις συνομιλίες που είχε με τον αμερικανό ομόλογό του.
«Η συζήτηση μου φάνηκε εποικοδομητική», σημείωσε ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Sputnik. Η Ρωσία και οι ΗΠΑ «κατανοούν την ανάγκη να ξεπεραστεί η αφύσικη κατάσταση» στις διμερείς σχέσεις «που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια», με σωρεία απελάσεων, κυρώσεων και αντιποίνων, πρόσθεσε. «Έχουμε πολλά προβλήματα, είναι δύσκολο να επιλυθούν, αλλά σημείωσα ότι ο Αντονι Μπλίνκεν θέλει να γίνει αυτό. Είμαστε επίσης έτοιμοι γι’ αυτό», συμπλήρωσε ο Σεργκέι Λαβρόφ.
Ο Λαβρόφ είπε ακόμη πως ευελπιστεί ότι οι ηγέτες των δύο κρατών θα καταλήξουν στους τρόπους για να υπάρξει βελτίωση των σχέσεων.
Το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Interfax μετέδωσε πως ο ρώσος υπ. Εξωτερικών απέφυγε να απαντήσει ερωτηθείς σχετικά με την προταθείσα σύνοδο κορυφής των προέδρων Τζο Μπάιντεν και Βλαντίμιρ Πούτιν το καλοκαίρι. Η ανακοίνωση Τύπου που έδωσε στη δημοσιότητα ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Νεντ Πράις, επίσης δεν αναφέρει τίποτε σαφές για τη σύνοδο.
Οι δύο υπουργοί προσπάθησαν να δώσουν αισιόδοξο τόνο στις τοποθετήσεις τους, τόσο πριν αρχίσει όσο και αφού ολοκληρώθηκε η συνάντηση, που διήρκεσε περισσότερο από ό,τι προγραμματιζόταν (60′): κράτησε περίπου μία ώρα και σαράντα πέντε πρώτα λεπτά της ώρας.
Ο βετεράνος της ρωσικής διπλωματίας Σεργκέι Λαβρόφ είπε πως «δεν είναι μυστικό πως έχουμε τις διαφορές μας», ενώ ο Άντονι Μπλίνκεν υπογράμμισε ότι η Ουάσινγκτον θα «αντιδράσει» αν η Μόσχα συμπεριφερθεί με «επιθετικό» τρόπο, αλλά θεωρεί ότι η συνεργασία των δύο κρατών θα έκανε τον κόσμο «πιο ασφαλή».
Ο Σεργκέι Λαβρόφ εξέφρασε την ελπίδα πως θα υπάρξει συνεργασία «σε σφαίρες όπου τα συμφέροντά μας συγκλίνουν», ενώ ο κ. Μπάιντεν επέμεινε πως ο Τζο Μπάιντεν θέλει «μια προβλέψιμη, σταθερή σχέση με τη Ρωσία», ότι οι δύο χώρες μπορούν να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση της πανδημίας του νέου κορονοϊού, την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, την αντιμετώπιση του προγράμματος πυρηνικής ενέργειας του Ιράν και των προγραμμάτων παραγωγής πυρηνικών όπλων και βαλλιστικών πυραύλων της Βόρειας Κορέας, καθώς και στην προσπάθεια να τερματιστεί ο πόλεμος στο Αφγανιστάν.
Η διμερής συνεργασία «θεωρούμε πως θα ήταν καλή για τον λαό μας, καλή για τον ρωσικό λαό και για τον κόσμο», κατά τον Αντονι Μπλίνκεν.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Νεντ Πράις, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας ζήτησε η Ρωσία να αφήσει ελεύθερους τους αμερικανούς πολίτες Πολ Ουίλαν και Τρέβορ Ριντ, εξέφρασε ανησυχία για την ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων γύρω από και μέσα στην Ουκρανία, καθώς και για την κατάσταση της υγείας του φυλακισμένου επικριτή του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι.
Οι διμερείς σχέσεις, ήδη τεταμένες, επιδεινώθηκαν ακόμα περισσότερο όταν ο Τζο Μπάιντεν – λίγο καιρό αφότου ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ – αποκάλεσε τον Βλαντίμιρ Πούτιν στη διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξής του τον Μάρτιο «killer» (σ.σ. «φονιά» με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, «αδίστακτο» εάν επρόκειτο για μεταφορά), εξωθώντας τη Μόσχα να ανακαλέσει τον ρώσο πρεσβευτή για διαβουλεύσεις.
Ο ρώσος πρεσβευτής δεν έχει επιστρέψει ακόμη στη θέση του.
Μισή ώρα μετά την έναρξη της συνάντησης, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την επιβολή κυρώσεων σε πλοία και νομικά πρόσωπα που συμμετέχουν στην κατασκευή του αγωγού αξίας 11 δισ. δολαρίων Nord Stream 2, που θα μεταφέρει ρωσικό αέριο στη Γερμανία – έργο στο οποίο ο Τζο Μπάιντεν έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν το θέλει. Η Ουάσινγκτον ωστόσο αποφάσισε να άρει κυρώσεις στη ρωσογερμανική κοινοπραξία που έχει αναλάβει το έργο και στον γερμανό διευθύνοντα σύμβουλό της.
Πριν από τη συνάντηση, ο Σεργκέι Λαβρόφ, συνοψίζοντας τη ρωσική θέση έναντι των ΗΠΑ, εξήγησε πως είναι «πολύ απλή»: «Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε για όλα τα ζητήματα ανεξαιρέτως, με τις προϋποθέσεις ότι η συζήτηση θα είναι έντιμη (…) και, φυσικά, ότι θα βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό».
Η Ρωσία επανέφερε την πρότασή της «να αρχίσει διάλογος για όλες τις διαστάσεις (…) της στρατηγικής σταθερότητας», συνέχισε ο ΥΠΕΞ. «Δεν είδα να απορρίπτεται αυτή η πρόταση», πρόσθεσε.
«Θα υποβάλουμε λεπτομερείς προτάσεις στους προέδρους μας» όσον αφορά τις διμερείς σχέσεις και τις διπλωματικές αποστολές της μιας χώρας στην άλλη, που σήμερα λειτουργούν a minima, καθώς και «την ενίσχυση του διαλόγου για τη στρατηγική σταθερότητα», εξήγησε.
Η πιθανή συνάντηση των Τζο Μπάιντεν και Βλαντίμιρ Πούτιν ενδέχεται να γίνει τον επόμενο μήνα σε τρίτη χώρα, σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στις δύο χώρες. Ούτε η ημερομηνία ούτε ο τόπος έχουν οριστεί επίσημα.