Μετά το ξενύχτι των Αλέξη Τσίπρα και Ζόραν Ζάεφ στη Σόφια, με τον πρώτο να δηλώνει ότι υπάρχει ακόμα απόσταση από τη συμφωνία, αλλά τον δεύτερο να προβλέπει λύση μέσα στον Ιούνιο, οι εξελίξεις στο Σκοπιανό είναι πλέον ραγδαίες.
Δύο γεγονότα μαρτυρούν την επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων:
Το πρώτο είναι ότι ο Πρωθυπουργός, ο οποίος την Πέμπτη συναντήθηκε με τον σκοπιανό ομόλογό του στο περιθώριο της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα Δυτικά Βαλκάνια, ανακοίνωσε ότι σπεύδει να ενημερώσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο (αύριο, Σάββατο, 9.30 π.μ.) αλλά και τους πολιτικούς αρχηγούς μέσα στο Σαββατοκύριακο. Είναι και αυτό μια αλλαγή, αν αναλογιστεί κανείς ότι την προηγούμενη φορά είχε ενημερώσει πρώτον τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο (αλλά τώρα δεν χρειάζεται την αποδοκιμασία του ιεράρχη στα συλλαλητήρια – αυτά δείχνουν να έχουν ξεφτίσει).
Το δεύτερο είναι ότι φαίνεται πως υπάρχει και νέο όνομα-έκπληξη στο τραπέζι, που «ξεκλειδώνει» τις διαπραγματεύσεις. Σύμφωνα με τη φιλοκυβερνητική «Εφημερίδα των Συντακτών» που έχει σταθερά καλή πρόσβαση και καλά ενημερωμένο ρεπορτάζ από το Μαξίμου, με απόλυτη μυστικότητα έχει πέσει στο τραπέζι ακόμα μια πρόταση για το όνομα της ΠΓΔΜ.
Πρόκειται για ένα άλλο όνομα, πέρα από τα πέντε ήδη γνωστά της πρότασης Νίμιτς, ένα όνομα το οποίο έβαλε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης ο Ζόραν Ζάεφ, και κατά την «Εφ. Συν», ίσως αποτελέσει τη λυδία λίθο για τη λύση του Σκοπιανού.
Να θυμίσουμε ότι η πρόταση Νίμιτς περιελάμβανε τα εξής πέντε ονόματα:
Republika Nova Makedonija (Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας)
Republika Severna Makedonija (Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας)
Republika Gorna Makedonija (Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας)
Republika Vardarska Makedonija (Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη)
Republika Makedonija (Skopje) [Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια)]
Σύμφωνα με νεότερο ρεπορτάζ του kathimerini.gr και του Βασίλη Νέδου, το νέο όνομα που προτάθηκε είναι «Μακεδονία του Ιλιντεν», το οποίο παραπέμπει στις δύο ιστορικά γεγονότα, τις λεγόμενες «εξεγέρσεις του 1903 και του 1945». Οπως σημειώνεται, το ρεπορτάζ βασίζεται σε πληροφορίες που προέρχονται κυρίως από την πλευρά της ΠΓΔΜ.
«Το όνομα αυτό είναι δεμένο με την ιστορία μας και θεωρείται πιο εύκολο να περάσει στην κοινωνία και να ισχύσει erga omnes, ενώ δεν παραπέμπει στην αρχαία, αλλά στη νεότερη Μακεδονία», εξήγησε πηγή του περιβάλλοντος Ζάεφ την οποία επικαλείται η «Καθημερινή». Μάλιστα όπως διευκρίνισε, είναι ενήμερο σχετικά και το εθνικιστικό κόμμα της γείτονος, VMRO, και δεν θα προβάλλει αντιρρήσεις.
Η λέξη Ιλιντεν είναι για τους γείτονες ένα μυθικό όνομα, που σχετίζεται με την εθνική τους αφύπνιση.
Ανήμερα του Αγίου Ηλία (Ιλιντεν στην γλώσσα τους), στις 20 Ιουλίου 1903 (στην ΠΓΔΜ γιορτάζεται με το παλαιό ημερολόγιο 13 ημέρες μετά) ξέσπασε εξέγερση κατά των Οθωμανών. Την «πατρότητα» ωστόσο των ενόπλων τμημάτων που συμμετείχαν στην εξέγερση, διεκδικούσαν μέχρι πρόσφατα τόσο τα Σκόπια, όσο και η Σόφια.
Η εξέγερση τελικά επνίγη στο αίμα από τα οθωμανικά στρατεύματα άλλα έκτοτε λειτούργησε στην ΠΓΔΜ ως εθνικό ορόσημο και μέχρι πρόσφατα ο εορτασμός της επετείου αποτελούσε σημείο τριβής με την Βουλγαρία.
Η εξέγερση της 20ης Ιουλίου του 1903, θεωρείται επίσης ως ο πρώτος θεμέλιος λίθος (το «πρώτο Ιλιντεν) του λεγόμενου «μακεδονικού κράτους». Ως «δεύτερο Ιλιντεν» προσδιορίζεται η ίδρυση το 1944, από τον Τίτο, της «Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας», στο πλαίσιο της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας και το «τρίτο Ιλιντεν», το 1991 με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης των Σοσιαλιστών της γειτονικής χώρας, το συγκεκριμένο όνομα θα έδινε λύση και στο erga omnes, καθώς δεν θα μπορούσαν να το αρνηθούν ούτε στη αντιπολίτευση, ανοίγοντας τον δρόμο και για τη συνταγματική αναθεώρηση. Προφανώς, κάτι τέτοιο δεν είναι οριστικό, καθώς τέτοιες ονομασίες είχαν τεθεί στο τραπέζι στη γειτονική χώρα και στο πρόσφατο παρελθόν (π.χ. Μακεδονία του Κρούσεβο).
Επίσης, δεν είναι σαφές αν η Αθήνα έχει αποδεχθεί ότι μια τέτοια ονομασία αποτελεί βάση συζήτησης για πιθανή λύση, ή αν πρόκειται απλώς για έναν ελιγμό της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ, προκειμένου οι διαπραγματεύσεις να αποκτήσουν μια ρεαλιστική δυναμική. Στο ίδιο μοτίβο εξάλλου υπάρχει και μια παραλλαγή, το «Ρεπούμπλικα Ιλιντένσκα Ματσεντόνια» (Republika Ilindenska Makedonija – Δημοκρατία των Ιλλυριών της Μακεδονίας).
Διπλωματικοί κύκλοι, πάντως, προεξόφλησαν ότι στην επόμενη συνάντηση μεταξύ του Ζόραν Ζάεφ και του Αλέξη Τσίπρα –όποτε και αν γίνει αυτή– θα πρέπει να έχει υπάρξει λύση. Είναι δε ενδεικτικό ότι έχει αντιστραφεί η προτεραιότητα: ενώ αρχικά η επίσπευση της λύσης αφορούσε την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, τώρα αυτό που λειτουργεί ως καταλύτης είναι η έναρξη ενταξιακής διαδικασίας για την ΕΕ.