Η αλματώδης αύξηση ενός είδους φυκιών (spirogyra) στη λίμνη Βαϊκάλη είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τους ρώσους επιστήμονες, οι οποίοι -προς το παρόν- δεν μπορούν να αξιολογήσουν το μέγεθός της, αλλά την αποδίδουν στα λύματα που πέφτουν στη λίμνη, στους τουρίστες και στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
Η λίμνη Βαϊκάλη βρίσκεται στη νότια Σιβηρία -μεταξύ της περιφέρειας Ιρκούτσκ στα βορειοδυτικά και της Μπουργιατία στα νοτιοανατολικά- και βρίσκεται κοντά στην πόλη του Ιρκούτσκ. Είναι γνωστή σαν το «Μπλε Μάτι της Σιβηρίας». Στις 29 Ιουλίου του 2008 ρώσοι ερευνητές καταδύθηκαν με βαθυσκάφος στον βυθό της λίμνης, πετυχαίνοντας ρεκόρ κατάδυσης σε γλυκά νερά. Αποκαλύφθηκε ότι η λίμνη έχει βάθος 1.680 μέτρα, πολύ περισσότερο από όσο πιστευόταν ως τότε. Από το 1996 η UNESCO έχει συμπεριλάβει τη Βαϊκάλη στον Κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Ενα ερευνητικό κέντρο αναφέρει ότι το 60% της όχθης της Βαϊκάλης έχει καλυφθεί από τα φύκια τους είδους spirogyra, τα οποία απειλούν να μετατρέψουν την πιο καθαρή και πιο βαθιά λίμνη στον κόσμο σε βάλτο.
Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μελέτης Λιμνών που ανήκει στην Ακαδημία Επιστημών της Σιβηρίας, Αντρέι Φεντότοφ, δήλωσε στο πρακτορείο TASS ότι στην παρούσα φάση είναι αδύνατον να εκτιμηθεί το μέγεθος των επιδράσεων που έχει υποστεί η λίμνη από το είδος αυτό των φυκιών. Για να γίνει αυτό χρειάζονται ευρείας κλίμακας έρευνες.
Η αύξηση αυτού του είδους φυκιών, τα οποία δεν είναι χαρακτηριστικά για τη λίμνη Βαϊκάλη αλλά συνήθη για τις βαλτώδεις περιοχές, είχε καταγραφεί αρχικά το 2011, αλλά τα τελευταία χρόνια είναι όλο και πιο αισθητή η παρουσία τους στους ανατολικούς και βόρειους κόλπους της λίμνης. Από τη στιγμή που εμφανίσθηκαν τα φύκια αυτά στη Βαϊκάλη, οι επιστήμονες μελετούν την εμφάνισή τους, αλλά δεν μπορούν να καταλήξουν σε μια ενιαία άποψη ως προς τα αίτια της εμφάνισής του και ως προς τους κινδύνους που εγκυμονούν για τη Βαϊκάλη
Αδιευκρίνιστες είναι επίσης οι αιτίες της εμφάνισής τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Μελέτης Λιμνών «ιδιαίτερο κίνδυνο για το οικοσύστημα της λίμνης Βαϊκάλης συνιστούν οι διεργασίες εκείνες που σχετίζονται με τις ρίψεις λυμάτων και τη χρήση χημικών καθαρισμού που περιέχουν φωσφορικά άλατα».
Οι υπάρχουσες αυτή τη στιγμή μονάδες καθαρισμού λυμάτων δεν διασφαλίζουν επαρκώς τον καθαρισμό τους.
Υπάρχουν υποθέσεις, σύμφωνα με τις οποίες η αύξηση αυτών των φυκιών οφείλεται σε φυσικούς παράγοντες, κυρίως στην αύξηση της θερμοκρασίας και στη χαμηλή στάθμη των υδάτων της λίμνης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια.
Ωστόσο, όπως δήλωσε στο πρακτορείο Ria Novosti ο υδροβιολόγος Ολεγκ Τιμόσκιν, βασιζόμενος στα στοιχεία του εργαστηρίου υδροβιολογίας του οποίου είναι επικεφαλής, ο παράγοντας της θερμοκρασίας δεν επηρεάζει σε καμία περίπτωση τη διάδοση και την ανάπτυξη των φυκιών αυτού του είδους. Σε περιοχές μάλιστα που δεν είναι ευνοϊκές από οικολογικής απόψεως, όπως δηλώνει ο ίδιος, αυτό το φύκι, εντοπίζεται σε μεγάλα βάθη, στα οποία ευδοκιμεί περίφημα σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Οι ερευνητές κατάφεραν, επίσης, να προσδιορίσουν ότι από τα 14 είδη φυκιών spirogyra σε μη ευνοϊκές οικολογικές συνθήκες αναπτύσσεται μαζικά μόνο ένα είδος. Το είδος αυτό φυτρώνει στις πέτρες, τυλίγοντας τες, στην κυριολεξία. Η πιο μεγάλη, μάλιστα, βλάστηση των φυκιών αυτών παρατηρείται σε περιοχής μαζικής προσέλευση τουριστών τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο, όταν η μόλυνση του περιβάλλοντος, λόγω της τουριστικής κίνησης, φθάνει στα μέγιστα επίπεδα.