H αλήθεια είναι ότι η περίπτωση του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και της στέγασης εκεί της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης αποτελεί case study ως προς τις αρμοδιότητες και τις ευθύνες διαχείρισης του κολοσσιαίου έργου με τους χιλιάδες επισκέπτες ημερησίως. Αυτό αποδείχθηκε μετά το περιστατικό που συνέβη την Κυριακή, κατά τη διάρκεια της όπερας «Τosca». Οπως έχει γίνει ήδη γνωστό, 38 μέλη της παιδικής χορωδίας της Λυρικής μαζί με την διευθύντρια της χορωδίας Κωνσταντίνα Πιτσιάκου και επτά μέλη της Χορωδίας εγκλωβίστηκαν στο ασανσέρ που οδηγεί από τον τρίτο όροφο των καμαρινιών στη σκηνή.
Χρειάστηκε μία ώρα και δεκαπέντε λεπτά για να απεγκλωβιστούν. Tρία παιδιά πήγαν στο νοσοκομείο με συμπτώματα κρίσης πανικού, όλοι βγήκαν τρομαγμένοι και κάθιδροι. Το πρώτο διάλλειμα διήρκησε σχεδόν μία ώρα και η παράσταση συνεχίστηκε χωρίς την παρουσία της παιδικής χορωδίας. Αυτό είναι το πρωτοφανές περιστατικό –πρωτοφανές για ένα κτίριο με τέτοιους κανόνες ασφαλείας, υψηλές προδιαγραφές τεχνολογίας και εκτενή πρωτόκολλα για κάθε περίπτωση κρίσης. Σωστά;
Σε ποιον ανήκει το Κέντρο Πολιτισμού;
Η πρώτη σκέψη που έκανα μαθαίνοντας το γεγονός ενώ συνέβαινε, από φίλους που βρίσκονταν μέσα στην παράσταση, αφορούσε στην εμμονή του προέδρου του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος Ανδρέα Δρακόπουλου να επαναλαμβάνει ότι το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα συνεχίζει να στηρίζει το ΚΠΙΣΝ με δωρεές, όσο διαπιστώνει ότι το κράτος στο οποίο ανήκει το Κέντρο δείχνει το απαραίτητο ενδιαφέρον για την συντήρησή του. Διότι η αλήθεια είναι ότι η Ανώνυμη Εταιρεία (ΚΠΙΣΝ ΑΕ) που διοικεί το Κέντρο ανήκει αποκλειστικά στο ελληνικό δημόσιο και επιβλέπων φορέας είναι το υπουργείο Οικονομικών που έχει την μοναδική μετοχή της ΑΕ.
Από την πλευρά της η ΑΕ έχει την αποκλειστική ευθύνη συντήρησης όλων του χώρου του Κέντρου Πολιτισμού και εντός της Λυρικής και της Βιβλιοθήκης –από την ασφάλεια ως τον εφοδιασμό των τουαλετών με χαρτί υγείας. Για το λόγο αυτό άλλωστε λαμβάνει 4,6 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο από τη Λυρική και γύρω στα 4 εκατομμύρια από τη Βιβλιοθήκη. Ως ενοίκιο, έξοδα συντήρησης, εφοδιασμού κ.ο.κ.
Θυμίζουμε επίσης ότι η στελέχωση της ΑΕ έχει γίνει εξ’ολοκλήρου από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος πριν την παράδοση του στο ελληνικό δημόσιο. Επίσης, μέχρι στιγμής το ελληνικό δημόσιο δεν έχει πληρώσει ούτε ένα ευρώ ουσιαστικά για την συντήρηση ή στελεχιακή υποστήριξη του Κέντρου και της ΑΕ αφού καλύπτονται όλα αυτά από τη δωρεά δέκα εκατομμυρίων ετησίως (με βάθος χρόνου πενταετίας) από το Ιδρυμα Νιάρχος –προφανώς οι αμοιβές των εργαζομένων στην Εθνική Λυρική Σκηνή καλύπτονται όπως πάντα από τις επιχορηγήσεις του υπουργείου Πολιτισμού και της Εθνικής Βιβλιοθήκης από τις αντίστοιχες του υπουργείου Παιδείας. Αρα το σχήμα είναι αυτό: Το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος ανήκει στο ελληνικό δημόσιο, διοικείται από την ΑΕ, καλύπτεται οικονομικά ως προς τα έξοδα και τις δράσεις από το Ιδρυμα Νιάρχος χωρίς εμπλοκή στη διοίκηση του.
Αναζητώντας το πρωτόκολλο
Ποιος φταίει λοιπόν για τον εγκλεισμό των παιδιών στο ασανσέρ και τις μεγάλες καθυστερήσεις; Ποιες κινήσεις δεν έγιναν, ποια πρωτόκολλα δεν τηρήθηκαν; Γονείς των παιδιών καταγγέλλουν ότι δεν ενημερώθηκε η πυροσβεστική από τους αρμοδίους, αλλά από τους ίδιους αφού περνούσε η ώρα και δεν έβλεπαν αποτέλεσμα. Η πυροσβεστική πάντως έφτασε ταχύτατα. Τα πρωτόκολλα ασφαλείας αναφέρουν ότι πρέπει αμέσως να ενημερωθούν οι επικεφαλής των οργανισμών για τυχόν απρόβλεπτο συμβάν, αλλά φαίνεται ότι αυτό δεν συνέβη και ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Λυρικής ενημέρωσε ο ίδιος τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΑΕ Νίκο Μανωλόπουλο που έσπευσε στο σημείο.
Οπως αναφέρει στην ανακοίνωση που εξέδωσε η ΑΕ «η εταιρεία συντήρησης ενεργοποιήθηκε τη στιγμή που καταγράφηκε η κλήση για τον εγκλωβισμό και μετέβη αμέσως στο σημείο, ενώ μέσα σε λίγα λεπτά ειδοποιήθηκε και η κατασκευάστρια εταιρεία του ανελκυστήρα». Οσο συνέβαιναν αυτά με τους γονείς και τους ανθρώπους της Λυρικής να καρδιοχτυπούν έξω από το ασανσέρ με τα εγκλωβισμένα παιδιά, από τα μεγάφωνα της Λυρικής αναζητούσαν ανάμεσα στο κοινό της παράστασης γιατρούς! Διότι δεν υπήρχε γιατρός για έναν χώρο που υποδέχεται χιλιάδες πολίτες κάθε μέρα. Στο ασανσέρ έσπευσαν οι νοσηλευτές.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή στην ανακοίνωση που εξέδωσε αναφέρει με νόημα: «Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τον νόμο 3785/2009 σαφώς προβλέπεται ότι η ευθύνη για τη συντήρηση και λειτουργία των κτηριακών και μηχανικών εγκαταστάσεων του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (συμπεριλαμβανομένων και των εγκαταστάσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής) ανήκει εξ ολοκλήρου στην ΚΠΙΣΝ Α.Ε. και στους αναδόχους της, και όχι στην ΕΛΣ». Από την πλευρά της η ΑΕ ουσιαστικά πέρασε στην αντεπίθεση αναφέροντας ότι το συγκεκριμένο ασανσέρ είχε ελεγχθεί από το αρμόδιο συνεργείο λίγο πριν το συμβάν και ότι:«Σύμφωνα με την έκθεση της κατασκευάστριας εταιρείας, η διάρκεια του απεγκλωβισμού οφείλεται στην απόσταση που είχε να διανύσει ο ανελκυστήρας μέχρι τον όροφο διαφυγής αλλά και στην ταχύτητα μετακίνησης του ανελκυστήρα η οποία ήταν πολύ χαμηλή λόγω του βάρους του θαλάμου που ήταν πλήρης, αφού επέβαιναν σε αυτό τα 38 μέλη της Παιδικής Χορωδίας και 8 ενήλικες». Η διοίκηση της Λυρικής φρόντισε να δει τα παιδιά παιδοψυχολόγος αύριο πριν την παράσταση.
Οι «ελαστικές» προδιαγραφές
Φταίει το βάρος λοιπόν; Το ερώτημα είναι: αφού το ασανσέρ είναι χωρητικότητας 46 ατόμων, και μέσα βρίσκονταν ακριβώς 46 άτομα εκ των οποίων τα 38 ήταν παιδιά (άρα μικρόσωμα και χαμηλότερου βάρους) γιατί σταμάτησε η λειτουργία του; Ηταν λανθασμένη εξαρχής και άρα επικίνδυνη η προδιαγραφή για την χωρητικότητα 46 ατόμων; Επίσης η ΑΕ αναφέρει ότι ο τεχνικός έλεγχος κατέληξε στο αρχικό συμπέρασμα «πως ο εγκλωβισμός προήλθε από αστοχία στο ηλεκτρικό κύκλωμα της κλειδαριάς της εξωτερικής θύρας του 2ου ορόφου, εξαιτίας χτυπήματος που δέχθηκε». Ευθύνονται λοιπόν οι εργαζόμενοι της Λυρικής για τον κακό τρόπο χρήσης του ασανσέρ που προκάλεσαν αυτό το χτύπημα; Πάντως υπάλληλοι της ΕΛΣ αναφέρουν ότι συχνά έχουν δει τρόλεϊ με φαγητά να μεταφέρονται με το συγκεκριμένο ασανσέρ στο χώρο του Φάρου όπου πραγματοποιούνται διάφορα events από την ΚΠΙΣΝ ΑΕ και έχουν παρατηρήσει πως αυτά τα μεγάλα τρόλεϊ συχνά χτυπάνε τοίχους και πόρτες.
H ΑΕ «έχει ήδη ζητήσει διερεύνηση του ζητήματος από ανεξάρτητο πραγματογνώμονα” , και εκ των υστέρων δηλώνει “θα επανεξετάσουμε και όλες τις διαδικασίες χρήσης του ανελκυστήρα από το προσωπικό του κτηρίου». Πληροφορίες μας αναφέρουν ότι γονείς σκέφτονται να κινηθούν δικαστικά εναντίον των υπευθύνων που έθεσαν σε αυτή την ταλαιπωρία, ενδεχομένως και τον κίνδυνο, τα παιδιά τους. Οσο για τους εργαζόμενους, κάποιοι καγχάζουν για το γεγονός ότι πρέπει να έχουν παντού τις μαγνητικές κάρτες ασφαλείας που ανοίγουν τις αλλεπάλληλες πόρτες για να κινηθούν μέσα στον χώρο εργασίας τους. Αλλά τελικά όταν χρειάστηκε να κινηθούν τα πρωτόκολλα ασφαλείας, το αποτέλεσμα ήταν να μείνουν τα παιδιά επί 75 λεπτά στο ασανσέρ.
Το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος εξέδωσε ανακοίνωση ιδιαιτέρως αυστηρή όπου επισημαίνει ότι δεν έχει καμία εμπλοκή με τη διοίκηση και διαχείριση του Κέντρου και ότι είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της ΑΕ. Το ίδρυμα και προσωπικά ο πρόεδρος Ανδρέας Δρακόπουλος ενημερώθηκαν από τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Προειδοποιεί μάλιστα το Ιδρυμα: «Το ΙΣΝ αναμένει από τους αρμόδιους τις διαβεβαιώσεις ότι λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εύρυθμη λειτουργία και τη βέλτιστη εμπειρία των επισκεπτών του ΚΠΙΣΝ, εκκινώντας από την πιο θεμελιώδη ανάγκη, αυτή για ασφάλεια όλων ανεξαιρέτως των επισκεπτών».
Τα μάτια στρέφονται τώρα στο υπουργείο Οικονομικών, το αρμόδιο υπουργείο προκειμένου να δούμε αν θα υπάρξει ειδική έρευνα για τα περιστατικά και απόδοση ευθυνών. Πάντως η Εθνική Λυρική Σκηνή απέστειλε πλήρη φάκελο με όσα συνέβησαν στην Λυδία Κονιόρδου. Το θέμα είναι ανοιχτό. Το Ιδρυμα Νιάρχος παρακολουθεί στενά την υπόθεση και η Λυρική περιμένει το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων.