Το Ισλαμικό Κράτος δεν υπάρχει πια. Τουλάχιστον όπως το γνωρίζαμε, καθώς αυτή η ιδιότυπη εγκληματική οργάνωση του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού απώλεσε (τα περισσότερα από) τα εδάφη της, ήτοι το μοναδικό χαρακτηριστικό που την έκανε να ξεχωρίζει από την Αλ Κάιντα και τις υπόλοιπες τζιχαντιστικές οργανώσεις των καιρών μας.
Η Ράκκα, η ντε φάκτο, έως πριν από λίγες ημέρες, πρωτεύουσα του ISIS στη βόρεια Συρία είναι ισοπεδωμένη. Οι Σύροι μαχητές της οργάνωσης παραδόθηκαν, μαζί με τις οικογένειές τους, στη συμμαχία – Κούρδων, κυρίως και Αράβων – που ανακατέλαβε την πόλη ενώ οι πιο ριψοκίνδυνοι, κυρίως εθελοντές από το εξωτερικό, αποδεκατίστηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων συγκρούσεων.
Η ανακοίνωση, το μεσημέρι της Τρίτης, για την «ολική» ανακατάληψη της πόλης σηματοδοτεί μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή στη μάχη κατά της σουνιτικής ισλαμιστικής τρομοκρατίας που αναδύθηκε και αναπτύχθηκε στην ευρύτερη Μέση Ανατολή μετά το 2001. Μετά την κατάληψη του νοσοκομείου, το μεσημέρι της Δευτέρας, και την εξόντωση, την επομένη, των τελευταίων πυρήνων αντίστασης των τζιχαντιστών που είχαν ταμπουρωθεί στο δημοτικό στάδιο, σήμερα στην κατεστραμμένη πόλη ανεμίζουν παντού σημαίες και λάβαρα των κουρδικών δυνάμεων.
Η κατάσταση, ωστόσο, στη Ράκκα είναι τραγική. Τουλάχιστον τα μισά από τα κτίρια της πόλης είτε έχουν καταστραφεί ολοσχερώς είτε είναι ακατάλληλα για κατοίκηση. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι συντρίμμια, τα πτώματα των άταφων νεκρών αποπνέουν μια αφόρητη δυσωδία θανάτου ενώ οι ζωντανοί καλούνται τώρα να ξεπεράσουν και την ύπουλη απειλή των ναρκών που είναι διάσπαρτες σε κάθε σημείο της πόλης και των παγιδευμένων με εκρηκτικά κτιρίων, έχοντας, ταυτόχρονα, στο μυαλό τους, τους εναπομείναντες ελεύθερους σκοπευτές των τζιχαντιστών.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε μηνών, 3.250 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, 1.130 εκ των οποίων ήταν άμαχοι με κάποιους να κάνουν λόγο ακόμα και για 2.000 νεκρούς μεταξύ των αμάχων. Πολλοί, ωστόσο, από αυτούς που έχασαν τη ζωή τους στις μάχες για την ανακατάληψη της Ράκκα, κείτονται ακόμα κάτω από τα χαλάσματα. Την ίδια ώρα, εκτιμάται ότι οι πρόσφυγες από την περιοχή ξεπερνούν τις 270 χιλιάδες.
Το τέλος των μαχών άρχισε να διαφαίνεται το μεσημέρι της περασμένης Κυριακής, όταν οι ηγέτες τοπικών φυλών διαπραγματεύτηκαν την παράδοση των όπλων από 300 περίπου Σύρους τζιχαντιστές οι οποίοι στη συνέχεια εγκατέλειψαν την πόλη μαζί με τις οικογένειές τους. Στη Ράκκα παρέμειναν, ωστόσο, λίγες εκατοντάδες αλλοδαποί μαχητές. Μερικοί σκοτώθηκαν στη μάχη για την ανακατάληψη του νοσοκομείου ενώ πολλοί άλλοι κείτονται νεκροί στα κατεστραμμένα υπόγεια του δημοτικού σταδίου.
Κάποιοι, ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να κρύβονται, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να χτυπήσουν. Ή για να διαφύγουν στο εξωτερικό: στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, την Αίγυπτο και τη Λιβύη, έως την Τσετσενία, την Υποσαχάρια Αφρική, ακόμα και στις Φιλιππίνες, σε τόπους, δηλαδή, όπου ρίζωσε η όποια ιδεολογία του ISIS. Και για τον λόγο αυτό, οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης εμφανίζονται εξαιρετικά ανήσυχες καθώς πολλοί θα μπορούσαν να μεταβούν και στην Ευρώπη.
Οι κληρονόμοι της τζιχαντιστικής ιδεολογίας
Το ίδιο πρόβλημα παρουσιάστηκε και πριν από τέσσερις μήνες, μετά την πτώση της Μοσούλης στο Ιράκ. Είναι αδιαμφισβήτητο πως το Ισλαμικό Κράτος πνέει τα λοίσθια. Αλλά καθώς τα προπύργιά του πέφτουν το ένα μετά το άλλο, κάποιοι από τους πρώην «υπηκόους» χαίρονται, πολλοί σηκώνουν άσπρη σημαία και αποδέχονται στωικά την νέα τάξη πραγμάτων, και αρκετοί επιλέγουν να μην παραδώσουν τα όπλα και αναχωρούν, αναζητώντας νέα καταφύγια.
Υπάρχουν επίσης οι οικογένειές αυτών των μαχητών, οι γυναίκες τους και τα παιδιά τους, που μένουν πίσω. Και όλα αυτά συνθέτουν ένα σημαντικό πρόβλημα για πολλές χώρες της Ευρώπης. Τι θα απογίνουν οι έμπειροι, αλλοδαποί κυρίως μαχητές, του ISIS; Τι θα απογίνουν οι συγγενείς τους, πρώην «υπήκοοι» του Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι; Τι θα απογίνουν τα εκατοντάδες παιδιά, γνωστά ως «τα λιονταράκια του Χαλιφάτου», στα οποία οι τζιχαντιστές πρόλαβαν να εμφυσήσουν τη μισαλλοδοξία;
Στο Βέλγιο, αναφέρει η Corriere della Sera, έχουν απογραφεί περί τα 100 ανήλικα παιδιά του Χαλιφάτου: 29 γεννήθηκαν εκεί και τα υπόλοιπα στο Ιράκ και τη Συρία. Περισσότερα από τα μισά είναι έως τεσσάρων χρονών ενώ το 20% έως οκτώ ετών. Στην Γαλλία τα καταγεγραμμένα παιδιά του χαλιφάτου ανέρχονται σε 460, 50 περίπου από τα οποία επαναπατρίστηκαν, στην Ολλανδία είναι 80 και 50 στη Βρετανία.
Η χαοτική κατάσταση που επικρατεί στη Συρία και το Ιράκ καθιστά σχεδόν αδύνατη την ταυτοποίηση και τον εντοπισμό. Αλλά όλοι γνωρίζουν ότι παρά πολλά παιδιά εκπαιδεύτηκαν από τους τζιχαντιστές για να γίνουν μαχητές (ή τρομοκράτες) και υποβλήθηκαν σε μια ανελέητη διαδικασία κατήχησης στις σκοταδιστικές αξίες τουISIS για να καταλήξουν στη συνέχεια πρωταγωνιστές σε βίντεο με εκτελέσεις αιχμαλώτων της τρομοκρατικής οργάνωσης.
Τα «λιονταράκια» του χαλιφάτου δεν πρόλαβαν να ζήσουν την παιδική τους ηλικία και μεγάλωσαν απότομα για να συνεχίσουν τον αγώνα των πατεράδων τους. Τώρα είναι πολύ πιθανό τα παιδιά αυτά να μην έχουν και μέλλον. Εκτός και αν εφαρμοστούν ειδικά προγράμματα ώστε να ξεπεράσουν τα τραύματα που βίωσαν και να επανέλθουν σε μια σχετική κανονικότητα. Και σίγουρα κάθε άλλο παρά εύκολο θα είναι να πειστούν οι μητέρες, πολλές από τις οποίες εξακολουθούν να πιστεύουν στην ιδεολογία του πρώην «χαλιφάτου», να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία απο-ριζοσπαστικοποίησης των τέκνων τους αλλά και των ίδιων.
Οι Γάλλοι χώρισαν τα παιδιά του χαλιφάτου σε τρεις κατηγορίες: εκείνα που εγκατέλειψαν τη χώρα μαζί με τους γονείς τους, εκείνα που γεννήθηκαν στις εμπόλεμες ζώνες και, τέλος, τα παιδιά που γεννήθηκαν στην Ευρώπη με τους πατεράδες τους να βρίσκονται στα πεδία των μαχών. Οι Βέλγοι από την πλευρά τους ευελπιστούν σε μια συνεργασία με τους Τούρκους για τη δημιουργία κέντρων υποδοχής στο κυβερνείο του Ιντλίμπ όλων όσοι και όσες επιθυμούν να επιτρέψουν στην Ευρώπη. Πρόκειται, όμως, για ένα πρώτο, μικρό, βήμα καθώς στην περίπτωση που επιστρέψουν, μητέρες και παιδιά, θα πρέπει να αποδεχτούν τη βοήθεια ψυχολόγων και άλλων ειδικών. Ταυτόχρονα, ωστόσο, σε εγρήγορση θα πρέπει να είναι και οι δυνάμεις ασφαλείας και οι δικαστικές αρχές, μην ξεχνώντας πως φέτος το ISIS κατάφερε να στρατολογήσει (εξ αποστάσεως, μέσω του διαδικτύου) πολλούς εφήβους στη Γαλλία και τη Γερμανία, πρόθυμους να προβούν σε τρομοκρατικά χτυπήματα.
Εάν, όπως όλα δείχνουν, συνεχιστεί η κατάρρευση του «χαλιφάτου» στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας, θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι οι προπαγανδιστές του ISIS θα επιδιώξουν να εμπλέξουν στον αγώνα τους νεαρότερους καθώς είναι πιο εύκολο να χειραγωγηθούν.
Όσοι δεν είναι έτοιμοι να αποκηρύξουν την ισλαμιστική ιδεολογία, κατά πάσα πιθανότητα θα χάσουν τη ζωή τους στα εναπομείναντα πεδία των μαχών ή θα εισχωρήσουν σε άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις ανά την υφήλιο με στόχο να σπείρουν τον τρόμο. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις θα αφήσουν πίσω τους συζύγους και παιδιά. Και είναι αδιαμφισβήτητο πως κάποιες από τις γυναίκες και, σίγουρα, όλα τα παιδιά, κατέληξαν «υπήκοοι» του χαλιφάτου δίχως να έχουν άλλη επιλογή.