Τη στήριξή της στην ισπανική κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι αλλά και την αντίθεσή της για το «παράνομο», όπως το χαρακτήρισε, δημοψήφισμα στην Καταλονία εξέφρασε τη Δευτέρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε μια πρώτη αντίδραση μετά τα όσα επεισοδιακά συνέβησαν την Κυριακή, με τους Καταλανούς -υπό καθεστώς πρωτόγνωρης για τα ευρωπαϊκά δεδομένα αστυνομικής βίας- να ψηφίζουν σε ποσοστό 90% υπέρ της απόσχισής τους από την Ισπανία.
Οπως τόνισε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς, το δημοψήφισμα ήταν αντίθετο με τις διατάξεις του συντάγματος της Ισπανίας. Υπενθύμισε δε ότι για την Κομισιόν ήταν παραμένει ένα εσωτερικό ζήτημα της κράτους-μέλους και «πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της συνταγματικής τάξης στην Ισπανία».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογράμμισε την εμπιστοσύνη προς τον Μαριάνο Ραχόι, προεξοφλώντας ότι θα διαχειριστεί αυτή τη δύσκολη διαδικασία με πλήρη σεβασμό στο σύνταγμα της χώρας και στα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών.
Πέρα από τα νομικά ζητήματα, η Επιτροπή πιστεύει ότι «είναι καιροί για ενότητα και σταθερότητα, όχι για διαιρέσεις και κατακερματισμούς», υπογράμμισε και κάλεσε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές «να περάσουν γρήγορα από την αντιπαράθεση στο διάλογο. Η βία δεν μπορεί να είναι ένα εργαλείο στην πολιτική» ανέφερε.
Πρόσθεσε ότι ακόμη και σε περίπτωση που διεξαγόταν σύμφωνα με το σύνταγμα της χώρας, η ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας δεν θα την έκανε αυτόματα μέρος της ΕΕ.
Σε ερώτηση σχετικά με το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν απηύθυνε νωρίτερα έκκληση για διάλογο, ο Μαργαρίτης Σχοινάς απάντησε ότι περίμενε να έχει το σύνολο των γεγονότων στη διάθεσή της. «Αντιδρούμε όταν έχουμε στη διάθεσή μας όλα τα γεγονότα ώστε να είμαστε σε θέση να εκφράσουμε άποψη», εξήγησε.
Τέλος, ανέφερε ότι το γραφείο του προέδρου Γιούνκερ και του πρωθυπουργού της Ισπανίας βρίσκονταν σε επαφή σε όλη τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας, ενώ έχει προγραμματιστεί για σήμερα Δευτέρα τηλεφωνική συνομιλία των δύο ανδρών.
Η ΕΕ είχε αποφύγει να πάρει θέση σε όσα συνέβησαν στην Ισπανία, όχι μόνο κατά την ημέρα του δημοψηφίσματος αλλά και στο διάστημα που προηγήθηκε. Επισήμαινε απλώς ότι το θέμα αποτελεί «εσωτερικό ζήτημα της Ισπανίας, που πρέπει να τύχει διαχείρισης με βάση την συνταγματική τάξη της χώρας».
Η Ενωση γενικά ακολουθεί το άτυπο δόγμα Πρόντι που θέλει τις Βρυξέλλες να αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία μιας περιοχής μόνο αν το πράξει και η χώρα από την οποία αποσχίστηκε η περιοχή. Αυτή θα μπορούσε να είναι η κατάσταση με μία ανεξάρτητη Σκωτία, όπου το δημοψήφισμα είχε οργανωθεί από το Λονδίνο.
«Επαναλαμβάνουμε ότι νομικά η θέση αυτής της Επιτροπής αλλά και των προκατόχων της είναι ότι εάν ένα δημοψήφισμα που έχει οργανωθεί σύμφωνα με το ισπανικό Σύνταγμα κατέληγε σε κάποια εδαφική αποχώρηση, τα εδάφη αυτά θα βρίσκονταν εκτός ΕΕ», διευκρίνισε εξάλλου ο κ. Σχοινάς τη Δευτέρα.
Η νέα χώρα θα έπρεπε να περάσει από τη ενταξιακή διαδικασία. Οι Αρχές της Καταλονίας αλλά και αυτές της Σκωτίας έχουν δηλώσει με σαφήνεια ότι επιθυμούν την ένταξη των χωρών τους στην ΕΕ, στην περίπτωση φυσικά που ανεξαρτητοποιηθούν. Ωστόσο οι Βρυξέλλες ήταν μάλλον απρόθυμες ακόμη και να συζητήσουν την προοπτική μιας ειδικής σχέσης με τη Σκωτία μετά το Brexit.
Τα επόμενα βήματα της Βαρκελώνης
Ενώ οι Βρυξέλλες να συντάσσονται με την γραμμή της ισπανικής κυβέρνησης, οι Αρχές της Καταλονίας εμφανίζονται απόλυτα διατεθειμένες να προχωρήσουν σε –φυσικά μονομερή- ανακήρυξη της ανεξαρτησίας.
Εχουν στα χέρια τους ένα συντριπτικό ποσοστό υπέρ της ανεξαρτησίας, αλλά και τους βαραίνει -και επιλέγουν στις δηλώσεις τους να την αγνοήσουν- η μεγάλη αποχή από τη διαδικασία. Μπορεί το 90% να είπε «ναι» στην ανεξαρτησία, αλλά μόνο το 43% προσήλθε στις κάλπες.
Αργά το βράδυ της Κυριακής, χωρίς να έχουν ανακοινωθεί τα αποτελέσματα, ο πρόεδρος της επαρχίας Κάρλες Πουτζεμόν σε δηλώσεις του είπε ότι οι Καταλανοί «κέρδισαν το δικαίωμα σε ένα ανεξάρτητο κράτος».
Εν τω μεταξύ, οργανώσεις που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία και εργατικά συνδικάτα στην Καταλονία κήρυξαν γενική απεργία για την Τρίτη 3 Οκτωβρίου, εκφράζοντας την πρόθεση να επεκτείνουν τις κινητοποιήσεις.
Είχε προηγηθεί μία ημέρα, η Κυριακή, με επεισόδια και εικόνες που σόκαραν: πάνω από 860 είναι οι τραυματίες και όσοι ζήτησαν ιατρική βοήθεια. Τουλάχιστον δύο άτομα είναι σε σοβαρότερη κατάσταση, ένας που τραυματίστηκε από πλαστική σφαίρα στο μάτι και ένα άτομο που υπέστη καρδιακή προσβολή όταν οι αστυνομικοί επιχείρησαν να τον απομακρύνουν από το εκλογικό κέντρο.
Σε όλα αυτά, η απάντηση του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι, που ήλθε λίγο μετά το κλείσιμο της κάλπης. Είχε να πει θερμά λόγια για τα σώματα ασφαλείας που έκαναν τη δουλειά τους και τήρησαν την τάξη ενώ το δημοψήφισμα το θεωρεί ως μη γενόμενο, κρατώντας πάντως ανοιχτό ένα παραθυράκι διαλόγου.