Οι αρχηγοί κρατών-μελών της ΕΕ συγκεντρώνονται για μία ακόμη Σύνοδο Κορυφής για το μέλλον της Ενωσης χωρίς τη Βρετανία. Αλλά, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, πριν ασχοληθούν με το μέλλον, πρώτα πρέπει να τακτοποιήσουν το παρελθόν.
«Θα το χειριστούμε μα αυθεντική φροντίδα, αλλά με αποφασιστικότητα. Μόνο έτσι θα πάμε μπροστά», είπε, προσερχόμενος στη σύνοδο στις Βρυξέλλες, το πρωί του Σαββάτου, σύμφωνα με τη βρετανική Guardian.
Γι’ αυτό και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοίμασε μια «ακριβή και λεπτομερή» λίστα των δικαιωμάτων που θέλει να προστατεύσει η ΕΕ. Πρώτη της προτεραιότητα, όπως επανέλαβε και ο κ. Τουσκ, είναι να εξασφαλιστούν με εγγυήσεις τα δικαιώματα των πολιτών που θα επηρεαστούν από το Brexit και από τις δύο πλευρές. Και βασικό μέλημα των παραγόντων των Βρυξελλών είναι η ενότητα. «Οφείλουμε να παραμείνουμε ενωμένοι ως ΕΕ των 27. Μόνο έτσι θα είμαστε ικανοί να ολοκληρώσουμε τις διαπραγματεύσεις», τόνισε ο κ. Τουσκ.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται να ακουστούν απόψεις σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις του «διαζυγίου». Θα ακολουθήσει γεύμα εργασίας στο οποίο θα εγκριθούν αυτές οι οδηγίες.
Τρία βασικά ζητήματα θα τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Πρώτον, η αντιμετώπιση περίπου 3 εκατομμυρίων πολιτών της ΕΕ που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και ενός εκατομμυρίου Βρετανών που ζουν σε χώρες της ΕΕ. Δεύτερον, το οικονομικό ζήτημα, δηλαδή το ποσό που πρέπει να καταβάλει το Ηνωμένο Βασίλειο για να «απενταχθεί» από την ΕΕ, το οποίο οι Βρυξέλλες εκτιμούν περί τα 60 δισ. ευρώ. Τρίτον, το ζήτημα των συνόρων μεταξύ της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας που ανήκει στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Βασικό στοιχείο των προτεινόμενων κατευθυντήριων γραμμών για το Brexit, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στην καθιερωμένη επιστολή του -προ των Συνόδων Κορυφής- ο κ. Τουσκ, είναι η ιδέα μιας «σταδιακής προσέγγισης» στο βρετανικό ζήτημα. Σε αυτό, μέχρι τώρα, φαίνεται πως συμφωνεί η Ευρώπη.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Ανγκελα Μέρκελ θεωρεί ότι πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο θα ακολουθήσει τον δρόμο που επιβάλλεται και προβλέπεται σε μια τέτοια περίπτωση – ρουτίνα, δηλαδή: μια χώρα φεύγει από την Ευρωπαϊκή Ενωση και υπάρχουν νόμοι και κανόνες για το πώς μπορεί να συμβεί αυτό. Για αυτό και επιμένει ότι η Σύνοδος Κορυφής θα πρέπει να ασχοληθεί με το μείζον ζήτημα που λέγεται «Τουρκία».
Κανείς δεν μπορεί να ψέξει τη γερμανίδα καγκελάριο για αυτή τη θέση της. Οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, αυτή τη στιγμή, βρίσκονται στο χειρότερο σημείο. Ο ισχυρός ηγέτης της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εξαπλώνει γρήγορα στη χώρα του δικτατορία, ενώ η παρακαταθήκη του Ατατούρκ φαίνεται να αποσυντίθεται πολύ γρήγορα.
Σε μια εποχή που ένα από τα μεγαλύτερα μέλη της Ευρώπης αποφάσισε να φύγει, η μεγαλύτερη υποψήφια χώρα προς ένταξη στην Ενωση, η Τουρκία, προφανώς δεν επιδιώκει πλέον μια ευρωπαϊκή προσέγγιση και κινείται σε άλλον δρόμο. Αντίστοιχα, μέχρι στιγμής η ΕΕ συμπεριφέρθηκε σαν να περιμένει την Τουρκία να κάνει εκείνη το παιχνίδι της.
Ωστόσο, ιδιαίτερα η Αυστρία ήταν ιδιαίτερα επικριτική απέναντι στις κινήσεις της Τουρκίας. Ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας, Σεμπάστιαν Κουρτς, άφησε αιχμές λέγοντας ότι το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση ήταν βήμα που απομάκρυνε ακόμα περισσότερο την πιθανότητα ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο ίδιος στάθηκε, επίσης, στην απομάκρυνση της Τουρκίας από τις θέσεις της Ευρώπης σχετικά με τη δημοκρατική πολιτική και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ταυτόχρονα, τάχθηκε υπέρ μίας διακοπής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της γείτονος, ζητώντας «περισσότερη σαφήνεια και ειλικρίνεια από την πλευρά της ΕΕ προς την Τουρκία σε σχέση με το μέλλον της συνεργασίας».
Αυτή η αυστριακή προσέγγιση γίνεται κατανοητή. Το 1683, η δεύτερη πολιορκία της Βιέννης από τους Τούρκους ήταν σημαντικός σταθμός στη γεωπολιτική εξέλιξη της Ευρώπης. Η Βιέννη πολιορκήθηκε από τους Τούρκους και γλίτωσε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή ως από θαύμα, ενώ η επίθεση των Ουσάρων του Γιαν Σομπιέσκι απέκρουσε τους Μωαμεθανούς και τους έτρεψε σε φυγή. Για να γιορτάσουν τη νίκη, πολίτες της Βιέννης ζήτησαν από τους αρτοποιούς της πόλης να φτιάξουν ένα γλυκό για να χλευάζουν τους Οθωμανούς. Ετσι, το κρουασάν σε σχήμα ημισελήνου έγινε μια τεράστια, διεθνής επιτυχία. Σήμερα, σε πολλά ευρωπαϊκά σούπερ μάρκετ μπορείτε να βρείτε βότκα Σομπιέσκι, που κατασκευάζεται στην Πολωνία από καθαρό σιτάρι και φέρει την εικόνα του ένδοξου μονάρχη. Αλλά τι λέγαμε;
Η Τουρκία υπέβαλε την αίτησή της για ένταξη το 1987, πριν από 30 χρόνια. Συνήθως χρειάζεται μια δεκαετία στα υποψήφια μέλη να ενταχθούν στο ευρωπαϊκό μπλοκ.
Ενας βασικός λόγος που δεν έχει γίνει αυτό, είναι το μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται «Κυπριακό». Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά η Τουρκία θέλει να ενταχθεί σε μια οικογένεια όπου ένα από τα μέλη της δεν τη θέλει στο ίδιο «σπίτι».
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία δεν φέρεται να τηρεί τη συμφωνία που έχει επικυρωθεί για το Προσφυγικό. Και δεν είναι μόνο αυτό: ο Ερντογάν έχει απειλήσει πολλές φορές να πλημμυρίσει την Ευρώπη με πρόσφυγες. Ωστόσο, τόσο οι Βρυξέλλες, όσο και η Αγκυρα, επιθυμούν να διατηρήσουν τις οικονομικές σχέσεις και την Τελωνειακή Ενωση, που είναι εν ισχύ από το 1996.
Η «ψυχρή Τουρκία» απέναντι στην Ευρώπη, για όλα όσα έχει πράξει εσχάτως, θα φιλτραριστεί μέσω της Συνόδου Κορυφής το Σάββατο, για να πάψει να θυμίζει έναν εξαρτημένο από ουσίες άνθρωπο. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, θα είναι ένας απότομος τρόπος για να ξεπεραστεί ο εθισμός στην ουσία που λέγεται «κακή στάση» απέναντι στην Ευρώπη, αντί να χρησιμοποιηθούν «υποκατάστατα». Ισως και η ΕΕ, αλλά και η Τουρκία, να χρειάζονται αυτή τη συγκεκριμένη μορφή θεραπείας.
Τα ντεσού μιας συνόδου
Οι αρχηγοί κρατών-μελών αναμένεται να υποστηρίξουν ότι μια επανενωμένη Ιρλανδία θα μπορούσε να είναι μέλος της ΕΕ. Με λίγα λόγια, θα πρέπει να λυθεί το περίπλοκο ζήτημα των συνόρων ανάμεσα στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και τη Βόρεια Ιρλανδία (που είναι βρετανική επαρχία).
Η βρετανική κυβέρνηση επιθυμεί να διατηρήσει στη χώρα της την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (Εuropean Βanking Αthority ή ΕΒΑ) και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (European Medicines Agency ή ΕΜΑ). Αλλά μετά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εγκαταλείψουν οι δύο ευρωπαϊκοί θεσμοί τη βρετανική πρωτεύουσα, η διατήρησή τους εκεί μοιάζει σχεδόν αδύνατη. Στη Σύνοδο Κορυφής, ο Ντόναλντ Τουσκ και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ θα παρουσιάσουν ένα χρονοδιάγραμμα, αλλά και τα κριτήρια για τη μετεγκατάσταση των δύο ευρωπαϊκών θεσμών, τον Ιούνιο.
Οι ηγέτες είναι έτοιμοι να ορίσουν τις «κόκκινες γραμμές» τους αναφορικά με το Brexit. Από τα όσα έχουν διαρρεύσει έως σήμερα, φαίνεται ότι τα τελευταία σχέδια των κατευθυντήριων γραμμών των 27 θα αντικατοπτρίζουν μια σκληρή θέση έναντι της Βρετανίας.
Οι γιατροί και οι νοσηλευτές είναι μεταξύ χιλιάδων υπαλλήλων του δημόσιου τομέα στο Ηνωμένο Βασίλειο που ανησυχούν για τη μετά Brexit εποχή. Η αυτοκινητοβιομηχανία έκανε μια προσφορά πριν από τη σύνοδο του Σαββάτου 29 Απριλίου: να επιτραπεί μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών των εταιρειών αυτοκινήτου που δραστηριοποιούνται στη Βρετανία μετά την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι ευρωβουλευτές ζητούν από την Επιτροπή να προστατεύσει τα δικαιώματα των εργαζομένων που δεν είναι Βρετανοί, αφού εκατομμύρια από εκείνους ανησυχούν ότι μετά το πλήρες Brexit θα ακολουθήσει και η δική τους έξωση από τη χώρα – όπως και των εταιρειών στις οποίες δουλεύουν και δεν είναι βρετανικές. Πολλές φορές η πρωθυπουργός Μέι έχει τονίσει ότι κανείς δεν πρόκειται να χάσει τη δουλειά του. Θα ήταν υπέροχο εάν η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ μπορούσε να κατοχυρώσει, με κάποιον τρόπο, ακριβώς αυτό.
Εχουν περάσει σχεδόν 100 ημέρες από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ ανέβηκε στον προεδρικό θώκο. Εάν η Χίλαρι Κλίντον είχε κερδίσει, η σχέση των ΗΠΑ με την Ευρώπη θα ήταν εντελώς διαφορετική. Ετσι κι αλλιώς, η Γηραιά Ηπειρος αντιμετωπίζει διάφορα ζητήματα. Για παράδειγμα, εθνικιστές διέκοψαν με βία τη συνεδρίαση της Βουλής την Πέμπτη στην ΠΓΔΜ, κατά την οποία εξελέγη ο πρώτος αλβανόφωνος στη θέση του προέδρου. Η Ευρωπαϊκή Ενωση καταδίκασε την ενέργεια, με επίσημη δήλωση. Ισως, όμως, χρειάζεται να διατηρήσει μια πιο σθεναρή στάση, όχι μόνο σε τέτοιου τύπου ζητήματα.
Αλλά ας περιμένουμε να δούμε τι θα συζητηθεί στις Βρυξέλλες και τι θα «γεννήσει» η Σύνοδος των κρατών-μελών που μένουν Ευρώπη.