Οι μετασυνεδριακοί τριγμοί στον ΣΥΡΙΖΑ και στη διαμόρφωση των συσχετισμών σε κόμμα και κυβέρνηση -οι οποίοι θα επηρεάσουν ως αναμένεται και τις αποφάσεις για τον επικείμενο ανασχηματισμό (ή, επί το ανδρεϊκότερο, «αναδόμηση»)- συνεχίζονται.
«Ή το υπουργείο Ενέργειας ή τίποτε», έχει διαμηνύσει ο Πάνος Σκουρλέτης κάνοντας την απόπειρα του Πρωθυπουργού να ανασχηματίσει το υπουργικό του συμβούλιο -τηρώντας την ενότητα στο εσωτερικό του κόμματος- λίγο πιο δύσκολη. Ο ίδιος άλλωστε είπε ένα ηχηρό «όχι» κατά της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ στο 2ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, μολονότι αυτό αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της κυβέρνησης: η ομιλία του αποτέλεσε σημείο αναφοράς και γι αυτό άλλωστε τιμήθηκε από τους συνέδρους με υψηλή σειρά εκλογιμότητας (6ος) στην Κεντρική Επιτροπή.
Και σε αυτή την περίπτωση, του ανασχηματισμού δηλαδή, ο κ. Σκουρλέτης έχει τη στήριξη της ισχυρότερης εσωκομματικής κίνησης του ΣΥΡΙΖΑ, αυτής των «53+», οι οποίοι απ’ ότι φαίνεται περιπλέκουν αρκετά τα σχέδια του Πρωθυπουργού για αντικατάσταση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Με μία ανακοίνωση, οι «53+» -που έχουν ως επικεφαλής τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο- έστειλαν ένα σαφές μήνυμα προς τον Αλέξη Τσίπρα για τη «μάχη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις στον ενεργειακό τομέα».
«Η επιτυχία του υπουργείου Ενέργειας υπό τον Πάνο Σκουρλέτη όσον αφορά τη διατήρηση του Δημόσιου Ελέγχου των Δικτύων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) είναι κεντρικής σημασίας στην όλη προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης», αναφέρουν. Και προσθέτουν ότι «αυτή την προσπάθεια πρέπει να την υποστηρίξουμε, κόντρα και στις απαιτήσεις των δανειστών αλλά και των ‘‘πρόθυμων’’ εντός της χώρας, όπως είναι η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ», αναφερόμενοι ανοιχτά στον Στέργιο Πιτσιόρλα.
Μένει να φανεί ποια θα είναι η κίνηση του κ. Τσίπρα, ο οποίος από τη μία θέλει να αποφύγει τα ρήγματα και «να μπει ένα τέλος στις αυτονομήσεις» στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, όπως έχει δηλώσει, αλλά από την άλλη έχει δείξει τις προθέσεις του να αλλάξει η ηγεσία του κρίσιμου υπουργείου Ενέργειας στον επικείμενο ανασχηματισμό. Αλλωστε, σύμφωνα με πληροφορίες, φαίνεται ότι ο Πρωθυπουργός πρότεινε στον κ. Σκουρλέτη να αναλάβει την θέση του γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ, μια πρόταση την οποία ο ίδιος απέρριψε.
Αντιθέτως, ο κ. Τσίπρας δεν πρότεινε τον κ. Σκουρλέτη για μέλος της νέας Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ. Και παρότι δύο σημαντικά στελέχη του κόμματος, ο Χάρης Γολέμης και ο Αλκης Ρήγος, πρότειναν τον κ. Σκουρλέτη, εκείνος αρνήθηκε, εξηγώντας ότι θέλησε να διευκολύνει τον Πρωθυπουργό, εφόσον ο ίδιος δεν τον πρότεινε για μέλος. Υπογράμμισε δε ότι στον ανασχηματισμό, αν «σπάσει» το υπουργείο και δεν έχει το χαρτοφυλάκιο της Ενέργειας, δεν θα δεχθεί να παραμείνει στην κυβέρνηση, καθώς δεν τον ενδιαφέρει άλλο υπουργείο. «Θα είμαι και πάλι βουλευτής, πιο κοντά στον κόσμο», τόνισε. Ο κ. Σκουρλέτης όμως έχει ταχθεί κατά της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ που, όπως προαναφέρθηκε, είναι μνημονιακή υποχρέωση της κυβέρνησης άρα υπάρχει αδιέξοδο που λύνεται μόνο με την έξοδό του από το κυβερνητικό σχήμα.
Οι σχέσεις Τσίπρα – Σκουρλέτη και οι Αζέροι
Ο κ. Σκουρλέτης ήταν «δεξί χέρι» του Αλέξη Τσίπρα ως εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ στην φάση που το κόμμα βρισκόταν ακόμη στην θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το υπουργείο Ενέργειας το ανέλαβε στη δεύτερη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ (στην πρώτη είχε το υπουργείο Εργασίας) και πολύ γρήγορα φάνηκαν τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις του με τον Πρωθυπουργό, όταν επιμόνως αντιδρούσε στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΣΦΑ προκαλώντας τη δυσαρέσκεια των Αζέρων. Το αποτέλεσμα ήταν να παρέμβει ο κ. Τσίπρας και να συναντηθεί με τον ισχυρό άνδρα της Socar Ρόβναγκ Αμπντουλάγεφ, στο Μαξίμου, χωρίς την παρουσία του κ. Σκουρλέτη. Και τελικά ο κ. Τσίπρας έδωσε την λύση με την παράταση ενός μηνός στην εγγυητική επιστολή της Socar, ώστε στο διάστημα αυτό να εντατικοποιηθούν οι συζητήσεις για να βρεθεί λύση στο θέμα της πώλησης του 66% της ΔΕΣΦΑ στην αζέρικη εταιρεία.
Φαίνεται ότι αυτό το ζήτημα απαιτεί πιο λεπτή διαχείριση. Γιατί τώρα δεν έχει να πείσει μόνο τον κ. Σκουρλέτη αλλά ολόκληρη την κίνηση των «53+».
Ολόκληρη η ανακοίνωση των «53+»
«Να δώσουμε μαζί την μάχη ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις στον ενεργειακό τομέα.
Ενας από τους κεντρικούς τομείς μιας οικονομίας και ενός παραγωγικού συστήματος είναι στην εποχή μας ο ενεργειακός τομέας. Ειδικά στην Ελλάδα, ελλείψει άλλων μεγάλων βιομηχανικών κλάδων, οι αποφάσεις που λαμβάνονται για την πολιτική που εφαρμόζεται για την ενέργεια καθορίζουν όχι μόνο δυναμικές της οικονομίας, αλλά σε μεγάλο βαθμό και άλλες πολιτικές, κοινωνικές και ταξικές ισορροπίες ακόμα και όταν αυτό δεν είναι εμφανές με την πρώτη ματιά.
Γι’ αυτό άλλωστε, από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η διαπραγμάτευση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με τους θεσμούς και τους δανειστές τα ενεργειακά ζητήματα αποτελούσαν μόνιμα κομμάτι των πιο σκληρών απαιτήσεων που εκφράζονταν από την πλευρά τους. Και μάλιστα με τρόπο σαφή και κατηγορηματικό. Είτε αυτό αφορούσε τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα φυσικού αερίου, είτε τις θεσμικές αλλαγές που επιδιώκει η «αγορά» στον τομέα του ηλεκτρισμού. Και βέβαια πίσω από κάθε τέτοια απαίτηση η μόνιμη εμμονή των δανειστών ήταν η περαιτέρω αποδυνάμωση των μεγάλων Δημόσιων Επιχειρήσεων του τομέα (π.χ. ΔΕΗ) και η ολοένα και μεγαλύτερη αμφισβήτηση στην πράξη της δυνατότητας του Δημοσίου (σε οποιαδήποτε μορφή του) να έχει λόγο και ρόλο στη διαμόρφωση σημαντικών στρατηγικών ζητημάτων.
Οι απαιτήσεις λοιπόν των δανειστών ήταν κατά κύριο λόγο πολιτικές-ιδεολογικές και πολύ δευτερευόντως οικονομικές, όσο και αν ντύνονται πολλές φορές με αυτό το κάλυμμα.
Επομένως όταν μιλάμε για τη διαπραγμάτευση στα ενεργειακά ζητήματα, θα πρέπει να το κάνουμε έχοντας εικόνα του ρόλου της ενέργειας στην ευρύτερη οικονομία αλλά και –κυρίως– του ρόλου που παίζει η ενέργεια στην ίδια την ισορροπία των δυνάμεων, πολιτική και κοινωνική, στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας. Πρέπει να είναι σε όλους σαφές: το μνημόνιο δεν είναι απλά μια καταγραφή ισοδύναμων και ανταλλάξιμων μεταξύ τους απαιτήσεων. Μέρη του μνημονίου μπορούν –και πρέπει– να προεξέχουν σε σημασία έναντι άλλων και αυτό δεν είναι υποκειμενικό, καθορίζεται από το ρόλο κάθε τομέα στο γενικότερο πλαίσιο της πολιτικής και ταξικής σύγκρουσης. Κάτι που μπορεί να φαίνεται ως ένα νούμερο (π.χ. πώληση του 17 % της ΔΕΗ, που είναι σήμερα στο ΤΑΙΠΕΔ), θα πρέπει να είναι πολύ σαφές σε όλους μας τι συνέπειες θα έχει ευρύτερα στην κοινωνία και στις ταξικές ισορροπίες μετά από λίγο καιρό (ιδιωτικό μάνατζμεντ της μεγαλύτερης επιχείρησης της χώρας, δημόσιο συμφέρον έναντι μεγιστοποίησης του κέρδους, καθορισμός τιμολογίων για τους καταναλωτές κ.ο.κ).
Για τον ίδιο λόγο και η επιτυχία του Υπουργείου Ενέργειας υπό τον Πάνο Σκουρλέτη όσον αφορά τη διατήρηση του Δημόσιου Ελέγχου των Δικτύων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) είναι κεντρικής σημασίας στην όλη προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης. Αυτή την προσπάθεια πρέπει να την υποστηρίξουμε, κόντρα και στις απαιτήσεις των δανειστών αλλά και των «πρόθυμων» εντός της χώρας, όπως είναι η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ. Τα Δίκτυα Μεταφοράς δεν είναι άλλο ένα πάγιο μεταξύ άλλων. Είναι η βασική υποδομή πάνω στην οποία μπορεί να σχεδιαστεί και να λειτουργήσει ένας από τους πλέον κρίσιμους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας.
Επομένως και για να μη μακρηγορούμε: η μάχη και η σύγκρουση στο πεδίο των ιδιωτικοποιήσεων, ειδικά στον ενεργειακό τομέα, δεν είναι άλλη μια μάχη εντός του μνημονίου. Δεν είναι παιχνίδι εντυπώσεων, δεν είναι μικροπολιτικό ζήτημα, που μπορούμε εύκολα να θέσουμε σε διαπραγμάτευση εσωκομματική κ.ο.κ. Είναι –και πρέπει να είναι και στη συνέχεια– η κεντρικότερη μάχη για το ρόλο που επιδιώκει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να δώσει στην κοινωνία για την παραγωγική και αναπτυξιακή προοπτική του τόπου. Και γι’ αυτό, καλό θα είναι αυτήν τη μάχη –το να κρατήσουμε ζωντανή την κοινωνία και τη δημόσια λειτουργία της οικονομίας και της παραγωγής– να τη δώσουμε όλοι μαζί. Αλλιώς, δεν θα μπορούμε μετά να λέμε για αριστερή πολιτική «στο περιθώριο των μνημονίων». Θα έχουμε χάσει τα εργαλεία που θα μας την επιτρέπουν».