Αυτή τη φορά είναι ένα θέμα τεχνικό: αν τα άτυπα σημειώματα που μπορεί να ανταλλάξουν δύο υπουργεία Εξωτερικών έχουν διπλωματική υπόσταση ή όχι. Αλλά είναι θέμα ιδιαίτερα σοβαρό. Διότι το υποτιθέμενο θέμα της «Τσαμουριάς» που αναφέρθηκε σε αυτήν την (άτυπη) αλληλογραφία μεταξύ αλβανικού και ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών – έστω και αν αναφέρθηκε μόνο από την πλευρά των Τιράνων και σωστά απορρίφθηκε ως «μη θέμα» από την Αθήνα – φαίνεται πως επιστρέφει διαρκώς ως πραγματικό ζήτημα προς διαχείριση για την ελληνική διπλωματία σε ανώτατο επίπεδο.
Λίγες μέρες μετά τις ανιστόρητες δηλώσεις του Επιτρόπου Γιοχάνες Χαν περί «Τσαμουριάς» –δηλαδή περί δήθεν αλβανικής μειονότητας στην Ηπειρο–, ένα νέο επεισόδιο ξεκίνησε, αυτή τη φορά από τον αλβανό υπουργό Εξωτερικών, τον Ντιτμίρ Μπουσάτι. Σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο Report TV, ο επικεφαλής της αλβανικής διπλωματίας ισχυρίστηκε ότι υπήρχε συμφωνία ανάμεσα στα Τίρανα και την Αθήνα για να υποβάλλουν non paper με τα θέματα που θεωρούν ότι υπάρχουν στις διμερείς σχέσεις τους. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα non paper θα υποβάλλονταν βάσει της συμφωνίας τόσο στον Επίτροπο Χαν αλλά και στην ύπατη εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την εξωτερική πολιτική Φεντερίκα Μογκερίνι. Συνέπεια αυτής της «συμφωνίας» ήταν εκ των πραγμάτων μια «ευρωπαϊκοποίηση» του «τσάμικου ζητήματος».
Ο Ντιτμίρ Μπουσάτι ισχυρίστηκε μάλιστα ότι και στα δύο non paper –και στο αλβανικό αλλά και στο ελληνικό– υπάρχει αναφορά στα τρία θέματα που αναφέρθηκε ο Επίτροπος Χαν (θαλάσσιες ζώνες, μειονότητα και Τσάμικο), ενώ άσκησε κρητική στη χώρα μας κάνοντας λόγο για «συναισθηματικές αντιδράσεις» και τονίζοντας πως «είναι εύκολο να πάρει κανείς ένα μεγάφωνο στα χέρια του και να ασκεί πιέσεις σε βάρος κάποιου άλλου, αλλά είναι όμως πολύ πιο δύσκολο να καθίσει και να συζητήσει λύσεις γι’ αυτά τα θέματα».
Ο αλβανός υπουργός Εξωτερικών εξήγησε ότι η κυβέρνηση του Εντι Ράμα έχει συμπεριλάβει επίσημα στο πρόγραμμά της την «επίλυση του Τσάμικου» και ότι είναι επιβεβλημένο για την αλβανική διπλωματία να αναζητήσει τρόπους προβολής του Τσάμικου και να το βάλει στο τραπέζι των συνομιλιών με την Ελλάδα.
«Τρελαμένοι όσοι θέτουν ζήτημα τσάμικου»
Υπήρχε λοιπόν αναφορά και περί «Τσαμουριάς» στο ελληνικό non paper; Η απάντηση του έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά ήταν άμεση. Σε συνέντευξή του στον Alpha 9,69 την Τετάρτη αναφέρθηκε με ιδιαίτερα σκληρά λόγια για το θέμα. «Στην Αλβανία πρότεινα με non paper να κάτσουμε να κουβεντιάσουμε τα προβλήματα που είναι ανοιχτά την τελευταία πεντηκονταετία. Μου έκαναν μια αντιπρόταση, στην οποία περιλαμβάνουν και το Τσάμικο. Τους είπαμε ότι δεν είναι αντικείμενο συζήτησης και ότι είναι έξω από τη διαπραγμάτευση. Τα ΜΜΕ του ακραίου φιλελευθερισμού λένε ότι συζητάμε το Τσάμικο. Δεν μπορούν να μας κατηγορούν γι’ αυτό, από τη στιγμή που δεν είναι προς διαπραγμάτευση. Είναι τρελαμένοι οι άνθρωποι».
Ακολούθησε και ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών:
«Η Ελλάδα δεν συζητά θέμα “τσάμικου”, ούτε διαπραγματεύεται με τρίτους αποφάσεις ελληνικών δικαστηρίων σε βάρος όσων συνεργάστηκαν με τον Γερμανό κατακτητή. Το Υπουργείο Εξωτερικών νιώθει υποχρεωμένο να διαψεύσει, για άλλη μια φορά, όσους διατείνονται κάτι τέτοιο. Πράγματι, η Ελλάδα πρότεινε στην Αλβανία τη διαπραγμάτευση σειράς θεμάτων που είναι ανοικτά ανάμεσα στις δύο χώρες. Σε αυτά δεν συμπεριέλαβε το «τσάμικο». Η αλβανική πλευρά το επιθυμούσε και το ζήτησε. Η ελληνική πλευρά δεν το αποδέχτηκε. Οσον αφορά το non-paper του ελληνικού Yπουργείου Eξωτερικών που δόθηκε ως πρόταση διαπραγμάτευσης στην αλβανική πλευρά, σε αυτό γίνεται μία και μοναδική αναφορά στο “τσάμικο”, στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου Β.2., ότι “σε καμία περίπτωση δεν προκύπτουν δικαιώματα για τους λεγόμενους τσάμηδες”, προκειμένου να σημειωθεί με σαφήνεια ότι δεν μπορεί το “τσάμικο” να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης».
Οι ισχυρισμοί πάντως του Μπουσάτι ακολούθησαν τις αναφορές του επιτρόπου για τη Διεύρυνση Γιοχάνες Χαν, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα απαντώντας σε σχετική ερώτηση της ευρωβουλευτού Μαρίας Σπυράκη είχε μεταξύ των άλλων πει για τις σχέσεις Αθήνας – Τιράνων: «Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών εντάθηκαν, μεταξύ άλλων για τη βελτίωση του πλαισίου του πολιτικού διαλόγου. Η Επιτροπή επικρότησε το γεγονός ότι οι δύο χώρες εξετάζουν τη θέσπιση κοινού μηχανισμού, που θα συνέρχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα για την επίλυση των εκκρεμών διμερών ζητημάτων. Σε αυτά περιλαμβάνονται η οριοθέτηση της ελληνοαλβανικής υφαλοκρηπίδας και των θαλάσσιων ζωνών, τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες και το τσαμικό ζήτημα. Η Επιτροπή επικρότησε τις προσπάθειες αυτές, εκφράζοντας επιδοκιμασία για τις εν λόγω σημαντική νέα διπλωματική δέσμευση, σε ανταλλαγή επιστολών με τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας».
Και τότε η απάντηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών ήταν άμεση και δριμύτατη:
«Ως γνωστόν, τσαμικό ζήτημα δεν υφίσταται και, ως εκ τούτου, ουδέποτε έχει γίνει αποδεκτό ως αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας και Αλβανίας. Ο επίτροπος Χαν με την ψευδή απάντησή του δείχνει ότι δεν ασκεί τον ρόλο και τα καθήκοντά του βάσει της αρχής της αμεροληψίας, ώστε να προάγεται το κοινό συμφέρον της Ένωσης, όπως προβλέπεται από το άρθρο 17 της Συνθήκης της Λισαβώνας. Ηδη, του έχει ζητηθεί, και υποχρεούται βάσει του θεσμικού του ρόλου, να δώσει άμεσα πειστικές εξηγήσεις ως προς το απαράδεκτο και ψευδές περιεχόμενο της επίμαχης απάντησής του».