Η Ελλάδα είναι ο «κακός μαθητής» της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάθε τόσο χτυπάει η «καμπάνα», αλλά η εκάστοτε κυβέρνηση ή το εκάστοτε υπουργείο παριστάνει ότι δεν την ακούει. Δεν εξηγείται αλλιώς το φαινόμενο. Πρόστιμο 10 εκατ. ευρώ επιβάλλεται στο ελληνικό κράτος. Η χώρα μας θα πρέπει να καταβάλλει άλλα 30.000 καθημερινά! Γιατί; Για το γνωστό θέμα. Τη (μη) διαχείριση τοξικών αποβλήτων.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν παίρνει γρήγορα τέτοιες αποφάσεις αυτής της κλίμακας. Προηγούνται εισηγήσεις, προειδοποιήσεις, καταδικαστικές αποφάσεις, νέες καταδικαστικές αποφάσεις μέχρι να φτάσει το νομικό σώμα της ΕΕ να υπαγορεύσει χρηματικές ποινές και μάλιστα σε μία χώρα που βουλιάζει στα οικονομικά προβλήματα. Στο διάστημα μεταξύ της απόφασης και τις επικύρωσης ενός προστίμου, το κράτος-μέλος που βρίσκεται στη θέση του κατηγορουμένου μπορεί να ασκήσει εφέσεις. Αλλά τι νόημα θα είχε να έκανε κάτι τέτοιο η κυβέρνηση για μία υπόθεση που έχει μπει στο στόχαστρο του δικαστηρίου από το 2003;
Ναι. Πριν από 13 χρόνια, πίσω στο 2003, η Κομισιόν άρχισε να εξετάζει ενδεχόμενη παράβαση από την πλευρά των ελληνικών αρχών, καθώς εκτίμησε ότι ο σχεδιασμός της διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων στη χώρα δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας. Με λίγα λόγια δεν υφίσταντο κατάλληλες και επαρκείς εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, ενώ η μέθοδος διαχείρισης του μεγαλύτερου μέρους της παραγόμενης στην Ελλάδα ποσότητας επικίνδυνων αποβλήτων δεν ήταν συμβατή με τις απαιτήσεις της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας.
Fast forward στο 2009: Τα πράγματα σκουραίνουν. Το δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Ελλάδα ακόμη δεν εφαρμόζει τις κοινοτικές οδηγίες για την επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία και φυσικά το περιβάλλον. Της δίνει χρόνο, τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Δεν ήταν αρκετά ώστε να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο και κατάλληλο δίκτυο εγκαταστάσεων διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων; Δεν ήταν αρκετά ώστε τουλάχιστον να συγκροτηθεί ένα σχέδιο;
Η ημερομηνία-ορόσημο, Μάρτιος του 2013, έφτασε και η Ελλάδα δεν είχε κανένα σχέδιο, δηλαδή σε νομικούς όρους δεν είχε συμμορφωθεί με την πρώτη καταδικαστική απόφαση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφυγε στο Δικαστήριο το 2014, ζητώντας δεύτερη καταδίκη και επιβολή διπλού προστίμου. Πρότεινε και την «τιμωρία»: Να καταβάλλει η κυβέρνηση 72.864 ευρώ κάθε ημέρα από τότε που θα αποφανθεί το δικαστήριο μέχρι να συμμορφωθεί στις κοινοτικές οδηγίες καθώς και ημερήσιο κατ’ αποκοπήν ποσό ύψους 8.096 ευρώ ανά ημέρα για το ίδιο διάστημα.
Εν τω μεταξύ, προτού ανακοινώσει την τελική του απόφαση το δικαστήριο, το πολυαναμενόμενο σχέδιο ολοκληρώθηκε. Κατατέθηκε προς δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Απρίλιο και προέβλεπε ότι από τους 280.000 τόνους που παράγονται κάθε χρόνο (έτος αναφοράς 2011) οι 70.000 τόνοι θα οδηγούνται σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), ενώ οι υπόλοιποι θα κατευθύνονται για εναλλακτική διαχείριση. Ωστόσο, οι θέσεις των ΧΥΤΕΑ -πέραν των τυχόν ιδιωτικών πρωτοβουλιών – δεν είχαν καθοριστεί (ακόμη δεν έχουν καθοριστεί) καθώς η χωροθέτησή τους πρέπει να γίνει σε συνεργασία με τις περιφερειακές Αρχές.
Με άλλα λόγια, το δικαστήριο δεν είδε καμία συμμόρφωση. Αποφάνθηκε την Τετάρτη, 7 Σεπτεμβρίου. Τιμώρησε τη χώρα μας, επιβάλλοντας ένα πρόστιμο 30.000 ευρώ που πρέπει να καταβάλλεται ημερησίως από το κράτος, για κάθε ημέρα μέχρι να υλοποιηθεί κάποιο σχέδιο και να συμμορφωθεί η Ελλάδα στην κοινοτική νομοθεσία. Και «για την αποφυγή επανάληψης ανάλογων παραβιάσεων στο μέλλον», αποφασίστηκε και η επιβολή ενός κατ’ αποκοπήν προστίμου ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα καταβληθεί στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Σαν να παραδέχεται η αρχή ότι ο «κακός μαθητής» δεν θα συμμορφωθεί -αν όχι ποτέ, σίγουρα όχι σύντομα- και γι’ αυτό πρέπει να φάει την ημερήσια αποβολή εκ των προτέρων.