Μερικά διαβατήρια είναι πιο ίσα από τα άλλα. Και οι λόγοι δεν είναι μόνο πολιτικοί, οικονομικοί ή ασφάλειας. Γιατί υπάρχει ακόμη ένας που κάνει τη διαφορά: είναι η δυνατότητα που σου δίνουν να ταξιδέψεις στον υπόλοιπο κόσμο. Σύμφωνα λοιπόν με τον Visa Restrictions Index 2016, έναν δείκτη «ελευθερίας κίνησης» ας πούμε, το πιο ισχυρό διαβατήριο στον κόσμο είναι το γερμανικό. Γιατί; Γιατί όποιος το έχει στην τσέπη του μπορεί να ταξιδέψει χωρίς βίζα σε 177 από τις 218 χώρες του πλανήτη.
Ακολουθεί το σουηδικό με 176 και μετά μια ομάδα πέντε χωρών (Φινλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και Βρετανία) με 175. Οσο για το ελληνικό, δεν είναι κακό διαβατήριο. Με αυτό ταξιδεύει κανείς σε 171 χώρες – και χρειάζεται μόνο το έντυπο ESTA για να πας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στον πάτο της λίστας είναι το Αφγανιστάν: μόλις σε 25 χώρες πας χωρίς βίζα με το αφγανικό διαβατήριο.
Ο δείκτης έχει τη σημασία του. Δείχνει την ικανότητα μιας χώρας να εγγυάται στους πολίτες της ευρεία ελευθερία κίνησης στο εξωτερικό και από αυτήν την άποψη αντανακλά το είδος των σχέσεων που έχει με άλλες χώρες σε διπλωματικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Με άλλα λόγια, είναι ένας δείκτης εμπιστοσύνης.
Η λίστα δείχνει και κάτι ακόμη. Γιατί είναι ένας σημαντικός δείκτης αυτού που χαρακτηρίζεται ως «νέο χόμπι» των πλούσιων αυτού του κόσμου. Και ποιο είναι αυτό; Η επιθυμία κάποιων από αυτούς να ξοδέψουν αρκετά εκατομμύρια ευρώ για να χτίσουν ένα τείχος προστασίας απέναντι σε καταστάσεις πολιτικής ή οικονομικής αστάθειας στις χώρες καταγωγής τους. Στην πλειονότητά τους είναι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι που προέρχονται από τις αναδυόμενες οικονομίες – Κίνα, Ρωσία και διάφορες χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.
Η μαλτέζικη υπηκοότητα στοιχίζει, ας πούμε, €650.000 συν €350.000 για αγορά ακινήτων και 150.000 για κρατικά ομόλογα. Σύνολο, ένα εκατομμύριο και κάτι. Στην Κύπρο το συνολικό κόστος για να γίνεις πολίτης της χώρας είναι 5 εκατομμύρια
Τι ψάχνουν όλοι αυτοί; Μέρη όπου το δικαστικό και το οικονομικό σύστημα δεν επιφυλάσσουν εκπλήξεις. Τεχνικά, οι άνθρωποι αυτοί χαρακτηρίζονται «οικονομικοί πολίτες» αφού με τον πλούτο που διαθέτουν δεν μπορούν να χαρακτηριστούν οικονομικοί μετανάστες. Το 2014, λένε τα στοιχεία, ξόδεψαν 2 δισεκατομμύρια δολάρια για να εξασφαλίσουν ένα δεύτερο ή τρίτο διαβατήριο. Η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη ώστε προκάλεσε έναν φρενήρη ανταγωνισμό ανάμεσα στις χώρες με καλά διαβατήρια. Κι έτσι, ενώ τα σύνορα κλείνουν για τους πρόσφυγες, ανοίγουν γι’ αυτούς τους μετανάστες πολυτελείας.
Σύμφωνα με την Corriere della Sera, στις χώρες που προσφέρουν τα διαβατήριά τους (και επομένως άμεση πρόσβαση στις χώρες του Σένγκεν) περιλαμβάνονται η Μάλτα, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Κύπρος, αλλά και η Ελλάδα. Η μαλτέζικη υπηκοότητα στοιχίζει, ας πούμε, 650.000 ευρώ συν 350.000 ευρώ για αγορά ακινήτων και 150.000 για κρατικά ομόλογα. Σύνολο, ένα εκατομμύριο και κάτι. Στην Κύπρο το συνολικό κόστος για να γίνεις πολίτης της χώρας είναι 5 εκατομμύρια. «Κατέχοντας περισσότερα από ένα διαβατήρια, μειώνεις τους κινδύνους», σημειώνει ο Κρίστιαν Κέιλιν, επικεφαλής της Henley & Partners, φίρμας που δραστηριοποιείται στον κλάδο και συνέταξε τη λίστα.
Υπάρχει πάντως και μια σκιά. Γιατί η πρακτική μπορεί να είναι νόμιμη αλλά δεν είναι και τόσο ηθική. Κι ο λόγος είναι ότι ανάμεσα στους πλούσιους που αναζητούν ένα ασφαλές λιμάνι μπορεί να βρίσκονται και κάποιοι που έκαναν λεφτά από παράνομες δραστηριότητες. Το 2013, μάλιστα, η τότε επίτροπος της ΕΕ για θέματα Δικαιοσύνης Βίβιαν Ρίντινγκ είχε δηλώσει ότι «η υπηκοότητα δεν μπορεί να πωλείται». Ο αντίλογος είναι ότι οι «economic citizens» κάνουν καλό στη χώρα που τους φιλοξενεί: επενδύουν, αγοράζουν σπίτια, καταναλώνουν.
Ενα ερώτημα μένει να απαντηθεί: ποιος από αυτούς έχει όρεξη να τα κάνει όλα αυτά στη σημερινή Ελλάδα;