Η πρώτη και βασικότερη ανησυχία της Υπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες βρίσκεται στη Συρία. Είναι ο εμφύλιος πόλεμος, η ρίζα των προσφυγικών ροών στην Ευρώπη και, κατ’ επέκταση, ο βασικός λόγος για τον οποίο πνίγονται άνθρωποι στη θάλασσα της Μεσογείου, ενώ άλλοι εγκλωβίζονται στα σύνορα των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό επεσήμανε στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε το απόγευμα της Τετάρτης στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ ο νέος Υπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φιλίπο Γκράντι. Για τον ίδιο λόγο βρέθηκε πρόσφατα στο Χαλέπι της Συρίας και παρατήρησε από κοντά αυτό που κάνει τους ανθρώπους να τραπούν σε φυγή και να αναζητήσουν οποιαδήποτε οδό τους οδηγήσει στην Ευρώπη: τον φόβο.
Και για τον ίδιο λόγο βρέθηκε στη Λέσβο. Την επισκέφθηκε την Τρίτη, 23 Φεβρουαρίου με την πρωτοβουλία και τη συνοδεία της ελληνικής κυβέρνησης, συγκεκριμένα μαζί με τον αναπληρωτή υπουργό Μετανάστευσης Γιάννη Μουζάλα και είδε τους ίδιους ανθρώπους, πρόσφυγες δηλαδή, κυρίως από τη Συρία, να φτάνουν πάνω σε φουσκωτά τα οποία αρνήθηκε να αποκαλέσει πλοία. «Είδα γερασμένους ανθρώπους, γυναίκες, παιδιά -πολλά παιδιά- και αρρώστους που αναζητούσαν την ασφάλεια», μας είπε προσθέτοντας ότι μία από τις γυναίκες χρειαζόταν αναπηρικό καροτσάκι. «Ολοι στην Ευρώπη πρέπει να δουν ποιοι φτάνουν», επεσήμανε ο ίδιος.
Σε αυτούς, στους ευρωπαίους πολιτικούς που θα συναντήσει, αποχωρώντας από την Αθήνα για τις Βρυξέλλες, θα απευθυνθεί ο κ. Γκράντι για να ζητήσει να στηρίξουν την ελληνική κυβέρνηση. «Δεν ζητώ να λάβουν νέες αποφάσεις, ζητώ να εφαρμοστούν οι ήδη ειλημμένες αποφάσεις», δήλωσε με έμφαση, αναφερόμενος στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων με ποσοστώσεις που έχει συμφωνηθεί από το καλοκαίρι του 2015 με τη συμμετοχή των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών.
«Μεγάλωσα σε μία Ευρώπη με πολλά σύνορα, δεν θέλουμε να επιστρέψουμε εκεί»
Μόνο που αντί να εφαρμόζουν τη συμφωνία, οι ευρωπαϊκές έχουν αρχίσει να θέτουν περιορισμούς στα σύνορά τους, να τα κλείνουν και να σπρώχνουν το πρόβλημα πιο νότια. «Τέτοιες πρακτικές όχι μόνο είναι αντίθετες με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις αρχές διεθνούς προστασίας των προσφύγων αλλά δεν προσφέρουν κάποιο εναλλακτικό άνοιγμα για τις προσφυγικές ροές», επεσήμανε ο Υπατος Αρμοστής. Που σημαίνει ότι αντί να συμβάλλουν στη διαχείριση της κρίσης την επιδεινώνουν, εγκλωβίζοντας τους πρόσφυγες σε κάποιες χώρες, οδηγώντας τους σε νέες κακουχίες και προκαλώντας τη δημιουργία νέων δικτύων διακινητών και συνθηκών που ευνοούν τους εγκληματίες.
Η λέξη κλειδί για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι η μετεγκατάσταση («resettlement»). Πρέπει να ανοίξουν όλες οι νομικές οδοί για να μεταφέρονται οι πρόσφυγες από την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες που έχουν επιβαρυνυθεί, αλλά και απευθείας από τις χώρες προέλευσης, σε ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να περνάνε από τη θάλασσα με φουσκωτά. Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Γκράντι ζήτησε να μην ξεχνάμε τις χώρες που συνορεύουν με τη Συρία, γιατί αυτές επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος. «Πέντε εκατομμύρια πρόσφυγες βρίσκονται εκτοπισμένοι στη Συρία και τις γειτονικές χώρες», δήλωσε ο ίδιος. Και όταν μιλάμε για πρόσφυγες, έσπευσε να διευκρινίσει ο ίδιος, «δεν τους ξεχωρίζουμε με βάση την εθνικότητά τους. Ολοι οι άνθρωποι που χρήζουν διεθνούς προστασίας είναι πρόσφυγες», είπε ο ίδιος, προσθέτοντας, όμως, ότι οι οικονομικοί μετανάστες δεν μπορούν στη συγκεκριμένη περίπτωση να επωφεληθούν από τα προγράμματα μετεγκατάστασης και θα πρέπει να επαναπροωθούνται στις χώρες από τις οποίες προήλθαν.
Επειδή το πρόγραμμα της μετεγκατάστασης έχει κολλήσει, μόνο κάποιες εκατοντάδες από τους 160.000 πρόσφυγες έχουν μετεγκατασταθεί σε άλλες χώρες, και επειδή οι περιορισμοί που θέτουν στα σύνορά τους οι ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Αυστρία και η Σλοβενία, αυξάνονται, η Ελλάδα πρέπει να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο να αυξηθούν οι πρόσφυγες που φιλοξενεί από μερικές χιλιάδες σε πολύ περισσότερους. «Η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ θα βοηθήσει την ελληνική κυβέρνηση με όποιον τρόπο μπορεί, χωρίς να επέμβει φυσικά στις αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης», δήλωσε ο κ. Γκράντι, ο οποίος νωρίτερα συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και είχε μία πολύ δημιουργική συζήτηση, όπως την περιέγραψε. Ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών έχει ήδη κάποιους πόρους που μπορεί να διαθέσει και θα αναζητήσει κι άλλους, ενώ υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να συμβάλλει στην εύρεση στέγασης προσφύγων μέσα στην Ελλάδα, προσφέροντας υλικό εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό με εμπειρία.
Αλλά το κλείσιμο των συνόρων και ο εγκλωβισμός των προσφύγων στην Ελλάδα είναι κάτι που ο Υπατος Αρμοστής ελπίζει ότι θα αποφευχθεί, και μάλιστα με άμεσες αποφάσεις. «Μεγάλωσα σε μία Ευρώπη με πολλά σύνορα, δεν θέλουμε να επιστρέψουμε εκεί», τόνισε ο ίδιος.