Καθώς οι διακοπές τελειώνουν και οι υπουργοί και οι αντίπαλοί τους επιστρέφουν στα τηλεοπτικά στασίδια και στη Βουλή, γίνεται ολοφάνερο ότι η πολιτική ατζέντα κινείται σε τρεις φαινομενικά παράλληλους αλλά αλληλοεπιδρώντες άξονες: την κλιμακούμενη ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με την κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο, την αναδιάταξη της οικονομίας στις συνθήκες που διαμορφώνει η υγειονομική κρίση με αιχμή τις μεταρρυθμίσεις που προτείνει η Έκθεση Πισσαρίδη και, αυτή καθαυτή, την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού. Και τα τρία διαμορφώνουν ένα πολύπλοκο, σύνθετο και βαρύ πολιτικό πλαίσιο, το οποίο καλείται η διαχειριστεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνησή του. Θα μπορέσει;
Δεν είναι και τόσο εύκολο παρά τη σιγουριά που εκφράζουν κορυφαίοι κυβερνητικοί παράγοντες. Αυτή η σιγουριά περισσότερο εδράζεται στην απόλυτη μέχρι στιγμής πολιτική κυριαρχία του Πρωθυπουργού και της ΝΔ, δεδομένης της πλήρους σύγχυσης και αδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ να εκπέμψει ένα καθαρό στίγμα ως αξιωματική αντιπολίτευση, παρά στην σκληρή πραγματικότητα. Για να το ελαφρύνουμε αυτή τη στιγμή, ο κ. Μητσοτάκης έχει βάλει τρία καρπούζια κάτω από την ίδια μασχάλη και ο κίνδυνος κάποιο να του πέσει είναι αυξημένος. Και οι πιο σχολαστικοί παρατηρητές μπορούν να διαπιστώσουν ότι κάποιες πρώτες αρρυθμίες και «ρωγμές» άρχισαν να εμφανίζονται στην, ούτως ή άλλως τιτάνια, κυβερνητική προσπάθεια προμηνύοντας ένα δύσκολο πολιτικά φθινόπωρο.
Προκύπτει λοιπόν για μία ακόμη φορά η ανάγκη για ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές συνεννοήσεις και συναινέσεις για την επίτευξη των οποίων την πρωτοβουλία προφανέστατα την έχει ο κ. Μητσοτάκης. Αυτός έχει την εκλογική εντολή και νομιμοποίηση και θα πρέπει να βρει τον καταλληλότερο τρόπο.
Στις ελληνοτουρκικές σχέσεις η μερική συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο και η προοπτική, αργά ή γρήγορα, ενός διαλόγου με τον ταραξία γείτονα τέμνει οριζόντια πρωτίστως τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ και δευτερευόντως το Κίνημα Αλλαγής. Ηταν αναμενόμενο κατά τη συζήτηση της κύρωσης των συμφωνιών με την Αίγυπτο και την Ιταλία στη Βουλή να βγουν στην επιφάνεια διαφωνίες και επιφυλάξεις. Είναι διατεθειμένη η Ελλάδα να συζητήσει, πέραν της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, άλλα ζητήματα που εγείρει η Τουρκία («γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο, αποστρατιωτικοποίηση νησιών, εναέριος χώρος και επέκταση χωρικών υδάτων που τα θεωρεί casus belli); Οι απαντήσεις δεν είναι μονοσήμαντες ούτε αυτονόητες. Επιβάλλουν υπευθυνότητα, ιδεολογικές και πολιτικές υπερβάσεις με άρνηση δογματικών στερεοτύπων και συμβιβασμούς για την εθνική γραμμή.
Όσο κι αν η αλαζονική νοοτροπία της κάθε κυβέρνησης —«εγώ έχω την ευθύνη κι άρα εγώ αποφασίζω»— παραμένει ισχυρή, η ανάγκη για εθνική στρατηγική είναι αδήριτη. Συνεπώς η συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων είναι αναπόφευκτη. Κι όσο πιο γρήγορα επιτευχθεί τόσο καλύτερα για τη χώρα και την κυβέρνηση που ασφαλώς και θα την διαχειριστεί.
Όμως μην νομίσει κάποιος πως στα μεν εθνικά θέματα η συνεννόηση είναι επιβεβλημένη αλλά δεν είναι σε βασικά δεδομένα της οικονομίας. Θα είναι απόδειξη σνομπισμού και υπεροψίας αν η κυβέρνηση δεν ζητήσει τη γνώμη των κομμάτων και των κοινωνικών θεσμικών παραγόντων (ΓΣΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΤΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕ) για τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και του επόμενου ΕΣΠΑ και για τις μεταρρυθμίσεις που προτείνει η έκθεση Πισσαρίδη. Πολλές εξ αυτών είναι αυτονόητες, γνωστές σχεδόν από το 2010 ,συνάντησαν όμως το τείχος του πελατειασμού και στη ΝΔ και στον ΣΥΡΙΖΑ και φυσικά στο παραδοσιακό ΠΑΣΟΚ. Δείγματα αυτής της νοοτροπίας αρχίζουν να φαίνονται στη Παιδεία, την Ερευνα, τις προσλήψεις στο Δημόσιο κ.α. Το οικονομικό περιβάλλον πρόκειται να επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο από τις συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού με τον φόβο της ανεργίας και της αύξησης των ανισοτήτων να είναι ισχυρός. Οι τολμηρές παρεμβάσεις που θα χρειαστούν θα απαιτήσουν ευρύτερες συγκλίσεις.
Ανάλογη συνεννόηση επιβάλλεται και στην αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού. Είναι σαφές ότι σε μια κατάσταση τόσο ρευστή και δυναμική, με τα δεδομένα και τις γνώσεις να αλλάζουν καθημερινά, δεν μπορεί κανείς να φωνάζει τόσο για την έλλειψη ενός συνεκτικού στρατηγικού σχεδίου αντιμετώπισης της πανδημίας – «το βλέποντας και κάνοντας» υπήρξε ως τώρα αποτελεσματικό και η μόνη λύση. Όμως τα μέτρα κατάσβεσης των εστιών έξαρσης της πανδημίας, όσο απαραίτητα αποδεικνύονται άλλο τόσο προσωρινά είναι. Επιβάλλονται ισχυρά μεσοπρόθεσμα μέτρα αποτροπής.
Οι συγκεκριμένες προκλήσεις συνεννόησης και συναινέσεων δεν αφορούν μόνο τον κ. Μητσοτάκη και την κυβέρνησή της ΝΔ, αλλά και τον ΣΥΡΙΖΑ και το Κίνημα Αλλαγής, και τα υπόλοιπα κόμματα και του κοινωνικούς φορείς. Καλούνται να κάνουν αυτό-υπερβάσεις , να περιορίσουν τον εθιστικό λαϊκισμό και την υπεροψία τους αλλά και να αποδείξουν ότι η εθνική υπευθυνότητα είναι πιο ισχυρή από τα στενά συμφέροντά τους.