Μία δικηγόρος μου έγραψε το παράπονό της: ο κλάδος της εξαιρείται από την ενίσχυση των 800 ευρώ. Αντιθέτως επιδοτούνται κατηγορίες όπως οι ιερόδουλες που, μεταξύ μας, μπορεί να έχουν στην άκρη και ένα κομπόδεμα από «μαύρα», καθώς στον κλάδο τους δεν χρησιμοποιούν ταμειακές μηχανές.
Είναι και άλλοι που εξαιρέθηκαν την τελευταία στιγμή: οικονομολόγοι, ερευνητικό προσωπικό, λογιστές, μηχανικοί. Θα μπουν, λέει, σε επιδοτούμενο πρόγραμμα ψηφιακής εκπαίδευσης. Δουλευόμαστε. Αλλά ακόμα και αυτοί που θα εισπράξουν την ενίσχυση, πόσο μπορούν να αντέξουν; Τι θα κάνει, για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που είχε μισθό 600 ευρώ, δεν διαθέτει αποταμιεύσεις και καλείται να επιβιώσει με 400 ευρώ τον μήνα; Ζούμε τα πρώτα χρόνια της κρίσης συμπυκνωμένα μέσα σε μερικούς μήνες. Και, ας είμαστε ειλικρινείς, δεν γνωρίζουμε πόσο θα κρατήσει όλο αυτό.
Το ιδανικό σενάριο λέει ότι η επιδημία θα οδηγηθεί σε ύφεση όταν ζεστάνει ο καιρός, ο ιός θα υιοθετήσει τη συμπεριφορά της γρίπης και μέχρι το φθινόπωρο θα υπάρχουν διαθέσιμα φάρμακα, ενώ θα έχει επιτευχθεί ανοσία για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Aυτό το σενάριο έχει κόστος που λυγίζει γόνατα. Διότι ακόμα και αν έχουμε τελειώσει με την επιδημία μέχρι τον Μάιο, η τουριστική σεζόν θα έχει χαθεί σε μεγάλο βαθμό, ειδικά όσον αφορά τις αφίξεις από ΗΠΑ και Βρετανία, χώρες στις οποίες ο ιός αναμένεται να προκαλέσει πολύ μεγάλη πίεση. Τι λέει το χειρότερο σενάριο; Καλύτερα να μην το συζητήσουμε τώρα.
Οι τελευταίες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το κόστος για την ελληνική οικονομία μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση που θα φτάσει στο 10% -μιλάμε για συνθήκες πολέμου, για δεδομένα που δεν συναντήσαμε ούτε στην κρίση. Και, εντάξει, θα διατεθούν περί τα 20 δις ευρώ από το «μαξιλάρι» και λίγο περισσότερα από 10 δις, προερχόμενο από το Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης. Φτάνουν; Εξαρτάται από το πότε η χώρα θα ανοίξει και πάλι για δουλειές. Διότι αν αυτό δεν συμβεί μετά το Πάσχα, η κυβέρνηση θα πρέπει να χορηγήσει και άλλο πακέτο ενίσχυσης. Μεγαλύτερο, καθώς τότε θα πρέπει να κάνει κάτι και για αυτούς που τώρα στέλνει για ψηφιακή επιδότηση. Εντάξει, ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος πέθανε από τον κορονοϊό, ο προϋπολογισμός θα εξοκείλει και κανένας δεν θα πει κουβέντα στο Eurogroup, ωστόσο αν δεν πειστεί η καγκελάριος Μέρκελ για την έκδοση ευρωομολόγου, πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες θα απειληθούν στην κινούμενη άμμο της ύφεσης.
«Πρέπει να εργαστούμε σε έναν κοινό χρεωστικό τίτλο που θα εκδοθεί από κάποιον ευρωπαϊκό θεσμό προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα στην αγορά προς όφελος όλων των κρατών μελών προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ζημίες που θα προκληθούν από τον κορονοϊό» επισημαίνεται στην επιστολή που απέστειλαν εννιά ευρωπαίοι ηγέτες (ανάμεσα τους και ο Μητσοτάκης) προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Τα ευρωομόλογα δεν αρέσουν στη Γερμανία επειδή φέρνουν πληθωρισμό και η πρώτη αντίδραση της Μέρκελ ήταν αρνητική. Ωστόσο όταν το αίτημα υπογράφεται από τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία, το πράγμα αλλάζει. Η Μέρκελ θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα σε μηχανισμούς στήριξης και στην έκδοση ομολόγου -έτσι και «σκάσει» η Ιταλία το ωστικό κύμα θα πλήξει την παγκόσμια οικονομία.
Συμπέρασμα; Προς το παρόν κρατάμε την ανάσα μας και περιμένουμε να δούμε πόσο θα τραβήξει η περιπέτεια. Στη συνέχεια θα δούμε τα καινούργια εργαλεία που, υποχρεωτικά, θα εμφανιστούν προκειμένου να αποκατασταθεί η λειτουργία των αγορών. Ενδεχομένως να δούμε μία καινούργια αρχιτεκτονική στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τα κράτη, πράγματι, να ενισχύουν το ρυθμιστικό τους ρόλο. Κάποια πράγματα θα ξεκινήσουν από την αρχή και σε καινούργια βάση. Και αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό.