Το βίντεο που βλέπετε λίγο πιο κάτω είναι σπαρταριστό. Πολίτες από τη Φλόριντα των ΗΠΑ, κάτοικοι του μαγευτικού Παλμ Μπιτς, καταθέτουν, στο αρμόδιο όργανο της κομητείας, τις αντιρρήσεις τους για την υποχρεωτική χρήση μάσκας. Ισχυρίζονται ότι το μέτρο δρα περιοριστικά κατά των συνταγματικών ελευθεριών τους. «Το κράτος δεν έχει δικαίωμα να μας υποδείξει πώς θα αναπνέουμε» λέει μία κυρία. Κάποια άλλη συμπληρώνει ότι η χρήση μάσκας παρεμβαίνει στον φυσικό τρόπο αναπνοής που όρισε ο Θεός. «Είναι μεθόδευση δικτατορίας κομμουνιστικού τύπου» προσθέτει μία άλλη.
Η διαδικασία, πέρα από τη φαιδρότητα των επιχειρημάτων που ακούγονται, έχει θεσμικό ενδιαφέρον ως προς την αμεσότητα της διαβούλευσης. Οι υπεύθυνοι της κομητείας άκουσαν τους πολίτες και φυσικά αποφάσισαν την υποχρεωτική χρήση μάσκας, όπου κρίνεται απαραίτητο από τους ειδικούς. Δεν γνωρίζουμε αν κάποιοι από αυτούς τους πολίτες ακολούθησαν τη δικαστική οδό. Ενδεχομένως μία δίκη να είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον από όσο φανταζόμαστε, αλλά και προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα. Η δημόσια Υγεία, ως ύψιστο αγαθό, βρίσκεται στον αξιακό κώδικα σε υψηλότερο επίπεδο από τις ατομικές ελευθερίες. Και εκτός των άλλων, η χρήση της μάσκας δεν αφορά μόνο την προστασία του ατόμου, αλλά και την προστασία των υπολοίπων από το ίδιο άτομο.
Η κυβέρνηση αποφάσισε την υποχρεωτική χρήση της μάσκας σχεδόν σε όλους τους κλειστούς χώρους και για όλους τους πολίτες, εξαιρώντας, φυσικά, αυτούς που εκκλησιάζονται. Η εξαίρεση αποδίδεται σε λόγους τακτ προς την Εκκλησία, η οποία «ταλαιπωρήθηκε» με το μέτρο για τη μετάληψη. Τώρα θα έπρεπε να παραδεχθεί ότι η ιερότητα του χώρου δεν συνεπάγεται την αποστείρωση και υγειονομική του ασφάλεια, κάτι που λειτουργεί διαβρωτικά προς το θεολογικό αφήγημα, όταν απευθύνεται σε απλούς ανθρώπους με παγανιστική προσέγγιση του Θείου. Από τη μία το κράτος κάνει πολιτική, από την άλλη, όμως, διαχωρίζει τους πολίτες σε κατηγορίες και δείχνει σαν να αποδέχεται και να επιβεβαιώνει εμμέσως τον ισχυρισμό για τις θαυματουργές ιδιότητες του φυσικού εκκλησιαστικού χώρου – αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως και επικίνδυνο. Ας είναι. Φαίνεται ότι ο Αρχιεπίσκοπος είναι πιο σοβαρός από αρκετούς αρμοδίους του κοσμικού κράτους.
Η υποχρεωτική χρήση της μάσκας, λοιπόν, μας θυμίζει ότι όλα όσα ακούμε και διαβάζουμε περί ατομικής κοινωνικής ευθύνης είναι, σε μεγάλο βαθμό, ευφημισμοί. Αν η έννοια της ατομικής ευθύνης ήταν, τελικά, τόσο ισχυρή, δεν θα χρειαζόμασταν ούτε αποφάσεις ούτε πρόστιμα ούτε τον Χρυσοχοΐδη να τρέχει στα πάρτι της Μυκόνου σαν γυμνασιάρχης των 60s. Η σύσταση θα ήταν αρκετή. Προφανώς και υφίσταται, και μάλιστα ενεργή, η ατομική κοινωνική ευθύνη, όμως δεν επικαλύπτει το σύνολο της κοινωνίας και εν τέλει μπορεί να λειτουργήσει μόνο συμπληρωματικά. «Ο κόσμος δεν καταλαβαίνει, κυρία μου» θα έλεγε ο συμπαθής ταξιτζής. Και θα είχε απόλυτο δίκιο.
Αρκετοί συμπολίτες μας, άγνωστο πόσοι, φορούν τη μάσκα επειδή, απλώς, δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Θα αποκλειστούν από δραστηριότητες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και θα υποστούν το σχετικό πρόστιμο. Κάποιοι άλλοι, όχι λίγοι, συνωστίζονται σε δημόσιους χώρους, συμμετέχουν σε πάρτι, χόρευαν μέχρι πρόσφατα στα πανηγύρια. Τι είναι όλοι αυτοί; Τομάρια που αδιαφορούν για τη δημόσια υγεία; Ηλίθιοι που αγνοούν τα στοιχειώδη; Αμέριμνοι που θεωρούν ότι δεν πρόκειται να τους συμβεί ή να προκαλέσουν κάτι κακό; Είναι όλα μαζί. Και αν κάτι τους απενοχοποιεί, αυτό είναι μόνο η δύναμη, η ορμή, που έχει «η κανονική ζωή». Οι πανδημίες δεν θερίζουν μόνο λόγω παθογένειας, αλλά κυρίως επειδή οι άνθρωποι είναι προγραμματισμένοι να ζουν «κανονικά».
Και αφού, λοιπόν, βάλαμε την κοινωνική ευθύνη στη θέση που της αναλογεί, πάμε να κοιτάξουμε λίγο πιο κάτω στο μέλλον. Ερχεται το εμβόλιο. Τι θα κάνουμε ως Πολιτεία και κοινωνία; Θα γίνει υποχρεωτικός ο εμβολιασμός; Θεωρητικά θα μπορούσε, υπάρχει από τον Μάρτιο το σχετικό νομικό πλαίσιο. Ο υπουργός Υγείας δήλωσε πρόσφατα ότι δεν θα υπάρχει υποχρεωτικότητα. Στην Κύπρο, από την άλλη, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι ο εμβολιασμός θα είναι υποχρεωτικός, αλλά δεν διευκρίνισε πώς θα το πετύχει αυτό. Τρόποι υπάρχουν που, ενδεχομένως, θα εφαρμοστούν και εδώ, αν χρειαστεί. Για παράδειγμα, δεν θα μπορείς να ασκήσεις κάποιες επαγγελματικές δραστηριότητες αν δεν έχεις πιστοποιητικό εμβολιασμού. Αντίστοιχα, είναι εξαιρετικά πιθανό κάποιες χώρες να μη δέχονται επισκέπτες που δεν έχουν εμβολιαστεί.
Το ερώτημα είναι τι κάνεις ως κοινωνία και Πολιτεία αν βρεθείς μπροστά σε ένα μεγάλο κύμα αρνητών του εμβολίου, ανθρώπων που φοβούνται μήπως τους εμφυτεύσουν κανένα τσιπάκι και τρέχει το μυαλό τους Windows. Πώς τους μεταχειρίζεσαι όλους αυτούς; Σέβεσαι την ατομική βούληση ή προτάσσεις το αίτημα για προστασία του συνόλου; Μακάρι να μη βρεθούμε μπροστά σε αυτό το δίλημμα.