«Δώστε χώρο στις γυναίκες». Είναι καιρός να βγουν μπροστά. «Γυναίκες, στηρίξτε τις γυναίκες». Πώς μπορείς να αντισταθείς σε αυτές τις προτροπές που, αν μη τι άλλο, δηλώνουν συμπαράσταση;
Η ανάγκη οι γυναίκες να έχουν ισότιμη θέση στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή είναι αυτονόητη. Δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει σε όλες τις κοινωνίες και σε όλους τους επαγγελματικούς χώρους. Στις δυτικές κοινωνίες, η εικόνα είναι πιο ισοσκελισμένη.
Είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν για να εδραιώσουν οι γυναίκες ισότιμη σχέση και αντιμετώπιση στη δημόσια σφαίρα. Η ισοτιμία όμως δεν θα έρθει μόνο μέσα από την ποσόστωση. Η διαδικασία είναι πιο πολύπλοκη και πιο αξιακή. Και δεν έχει να κάνει με το φύλο.
Στα χρόνια της επαγγελματικής μου διαδρομής, που πλέον μετρά πάνω από δύο δεκαετίες, δεν αισθάνθηκα διαφορετική αντιμετώπιση επειδή είμαι γυναίκα. Δεν ξέρω αν «δεν έτυχε», αλλά ποτέ δεν διαχειρίστηκα τον εαυτό μου σ’ έναν επαγγελματικό χώρο με βάση το φύλο μου. Ούτε ζήτησα να με μεταχειριστούν ειδικά λόγω αυτού. Δεν συνάντησα αυτόν τον διαχωρισμό. Προσοχή, δεν αναφέρομαι στην κατάχρηση εξουσίας.
Ισα – ίσα, σε αυτή τη διαδρομή μου έτυχαν ερωτήσεις όπως «ποιανού “παιδί” είσαι συ;» κατά τη διεκδίκηση μιας στελεχικής θέσης ή σε μια συνεργασία που θα δικαιολογούσε και άλλου είδους δικτύωση. Ποσώς ενδιέφερε το φύλο μου σε αυτή την περίπτωση. Ωχρίασε μπροστά στον νεποτισμό και στους πελατειακούς δεσμούς.
Είναι ωστόσο ένα «πιασάρικο» κλισέ, ένα «πολιτικά ορθό» στερεότυπο, να επικαλείσαι την ανάγκη στήριξης και ενθάρρυνσης των γυναικών, με πρώτο στόχο τους ίσους αριθμούς. Τελευταία, αυτές οι φωνές πληθαίνουν. Και από γυναίκες, οι οποίες στην πλειοψηφία τους κατέχουν ήδη θέσεις ευθύνης. Εν πρώτοις, κανείς θα συμφωνήσει.
Λέγοντας αυτό, συνάντησα – και όχι μόνο εγώ – γυναίκες πετυχημένες, σε θέσεις ευθύνης, που μπορεί να εκφράζονται ως υπέρμαχοι της γυναικείας αλληλεγγύης, αλλά στην πράξη να μην επιτρέπουν να «ανασάνεις» δίπλα τους. Γυναίκες σφιχτές και υπόγεια (;) ανταγωνιστικές, σε ό,τι θα μπορούσε δυνητικά να τις «αποσταθεροποιήσει». Που αντιλαμβάνονται την ενδυνάμωση της θέσης της γυναίκας, ως όχημα για την εκπλήρωση μιας προσωπικής τους φιλοδοξίας.
Είναι όμως ένα θέμα να πρωτοστατείς στον αγώνα για τη δικαίωση του θηλυκού γένους. Να ζητάς αλληλεγγύη και εμπιστοσύνη. Αρκεί πρώτα να την προσφέρεις. Να την εμπνέεις. Να την εμφυσείς. Υπάρχουν πολλά φωτεινά παραδείγματα που ξεχώρισαν σε εποχές που η θέση της γυναίκας ήταν ακόμα πιο περιορισμένη. Και αυτό συνέβη μέσα από ακάματη προσπάθεια και προσήλωση σ’ έναν υψηλό στόχο. Χωρίς ανασφάλειες.
Ως γυναίκα από μια θέση ευθύνης, δεν χρειάζεται να απευθύνεσαι στο εξωτερικό ακροατήριο ζητώντας βοήθεια, ειδικά για τις γυναίκες. Εφόσον δεν πρόκειται για περίπτωση όπου κάποιος αδικείται. Ως γυναίκα, που έχεις προσπαθήσει και έχεις κατακτήσει μια εξέχουσα θέση, πληρώντας τις αντικειμενικές προϋποθέσεις, θα έπρεπε να μάχεσαι ώστε να δοθούν ίσες ευκαιρίες στις άξιες και στους άξιους. Ανεξαρτήτως φύλου.
Γιατί τελικά το πρόβλημα καταλήγει εκεί. Στο ότι θα πρέπει να γίνει μια «υποκειμενική σταχυολόγηση» από κάποιον. Απλά το φύλο δεν θα πρέπει να αποτελεί το βαρύνον κριτήριο επιλογής ή απόρριψης.
Και το αν πληροί κάποιος τα αντικειμενικά κριτήρια, δεν πρέπει να κάνει με το αν είναι άνδρας ή γυναίκα.
Από την άλλη, η ανάγκη να ισοσκελιστεί το ισοζύγιο των θέσεων ευθύνης, των θέσεων εξουσίας και δημόσιας παρουσίας με περισσότερες γυναίκες, σίγουρα δίνει την ευκαιρία να αναδειχθούν γυναίκες που έως τώρα παραβλέπονταν από τον αυτοματισμό των ανδροκρατούμενων επιλογών.
Ομως και πάλι, αυτή η ευκαιρία δεν είναι για εύκολη κατανάλωση. Δεν αρκεί το αριθμητικό ισοζύγιο. Ούτε τελικά είναι το ζητούμενο, αν δεν συνοδεύεται από ένα αξιακό σύστημα, πέρα από το κλισέ του «στηρίξτε τις γυναίκες».
Γιατί τότε απλά επιβεβαιώνουμε το στερεότυπο που μας «εξιλεώνει».