Στη Σαντορίνη λειτουργεί ο πιο όμορφος, κατά τη γνώμη μου, θερινός κινηματογράφος που έχω επισκεφτεί, το «Cine Καμάρι». Υπό κανονικές συνθήκες, πρέπει να πας τουλάχιστον μία ώρα νωρίτερα πριν την έναρξη της προβολής και να στηθείς στην ουρά για εισιτήριο. Ειδικά οι ξένοι τουρίστες εκστασιάζονται από την εμπειρία. Στις 20 Ιουλίου το «Cine Καμάρι» έπαιζε ελληνική ταινία. Αυτό τα λέει όλα και το κομμάτι μπορούσε να τελειώσει εδώ.
Λίγο πριν μπει ο Αύγουστος η Σαντορίνη είναι απόλαυση. Αρκεί να είσαι έλληνας τουρίστας ή μουλάρι. Οι Ελληνες μένουν σε δωμάτια που δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν τα προηγούμενα χρόνια και τα βασανισμένα μουλάρια δεν έχουν να μεταφέρουν παχουλούς Αμερικανούς που επισκέπτονται το νησί για λίγες ώρες, πριν επιστρέψουν στο κρουαζιερόπλοιο. Αρκετά μαγαζιά, ειδικά στα Φηρά, δεν έχουν ανοίξει, μένουν με κατεβασμένα στόρια. Δεν άνοιξε ούτε το «Atlantis», «το καλύτερο βιβλιοπωλείο του κόσμου», στην Οία. Οι ιδιοκτήτες του, όπως ακούγεται, δεν μπορούν να έρθουν από τις ΗΠΑ. Και αν στήσεις αφτί, θα ακούσεις για τον τάδε που έδωσε πενήντα χιλιάρικα «αέρα» και πέντε χιλιάρικα νοίκι, αλλά δεν μπορεί ούτε να ξεκλειδώσει την πόρτα. Εμβληματικά, ως προς τη θέση και την πολυτέλεια, ξενοδοχεία δεν άνοιξαν καθόλου. Ορισμένα άλλα λειτουργούν «προς χάρη του προσωπικού». Οι ταβέρνες στο Καμάρι, που θα έβαζαν και τις μεγάλες οθόνες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, λειτουργούν με ελάχιστα τραπέζια γεμάτα και τις ξαπλώστρες πλήρεις μόνο στην πρώτη σειρά. Πέρσι το αεροδρόμιο της Σαντορίνης είχε εβδομήντα διεθνείς πτήσεις τη μέρα. Φέτος έχει είκοσι. Δεν υπάρχουν πλέον καθυστερήσεις λόγω εναέριας κυκλοφορίας. Ούτε συνωστισμός στο καινούργιο, σύγχρονο κτίριο. Ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο βρίσκεις και με 30 ευρώ τη μέρα –πέρσι θα γελούσε ο κόσμος αν ζητούσες τέτοια τιμή.
Ναι, φυσικά και υπάρχουν στην καλντέρα ξενοδοχεία με πληρότητες που αγγίζουν το 100%. Όμως όσο πλήρωνες πέρσι για μία μέρα, τόσο πληρώνεις φέτος για πέντε. Και οι μαγαζάτορες σου λένε ότι ακούν γλώσσες που δεν αναγνωρίζουν. Ρουμάνικα, τσέχικα, βουλγάρικα, πολωνέζικα. Αυτοί δεν ψωνίζουν, το πολύ να πάρουν ένα σουβενίρ.
Εννοείται ότι όλοι είναι αισιόδοξοι για τον Αύγουστο –δεν μπορούν να κάνουν και αλλιώς. Ανοιξαν οι πτήσεις από Βρετανία, κάτι κινείται στις κρατήσεις, αλλά το αισιόδοξο σενάριο προβλέπει κίνηση και πληρότητα στο 40% του περσινού Αυγούστου. Τα έσοδα θα είναι πολύ πιο κάτω. Είναι επίσης και ο Σεπτέμβριος, που θεωρείται παραδοσιακά ο καλύτερος μήνας του νησιού. Ομως ποιος μπορεί να ποντάρει σε αυτό όταν το δεύτερο κύμα της πανδημίας βρίσκεται σε εξέλιξη;
Από τη μία, λοιπόν, είναι οι επιχειρήσεις που έχουν τιναχτεί στον αέρα επειδή κατέβαλαν υψηλό τίμημα για «αέρα» και ενοίκια. Και από την άλλη οι εργαζόμενοι που φέτος δεν κατάφεραν να εργαστούν ή ξεκίνησαν τα μεροκάματα στα μέσα Ιουλίου –η σεζόν στο νησί αρχίζει κανονικά λίγο πριν το Πάσχα. Τι θα απογίνουν όλοι αυτοί από τον Οκτώβριο και μετά; Υπάρχει, θα πείτε, το Ταμείο Ανεργίας. Ναι, αλλά δεν καλύπτεται η χασούρα των προηγούμενων μηνών. Επίσης, κακά τα ψέματα, στα νησιά εργάζονται πολλοί άνθρωποι υπό καθεστώς μαύρης απασχόλησης. Μπορεί να μην υπάρχουν στα χαρτιά, υπάρχουν όμως στην πραγματική ζωή.
Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι μπορεί να εξαγγέλλονται πρόνοιες, αλλά είναι πλέον εμφανές ότι δεν επαρκούν. Το φθινόπωρο θα υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες απελπισμένοι άνθρωποι του τουρισμού που δεν τη βγάζουν οικονομικά μέχρι την επόμενη σεζόν για την οποία, μεταξύ μας, δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις. Και ίσως έρθει η ίδια η ζωή και θέσει ερωτήματα και αμφιβολίες για τους στόχους που περιγράφει η Επιτροπή Πισσαρίδη. Μήπως, τελικά, η πίεση των αναγκών αναθεωρήσει τον φιλόδοξο χαρακτήρα των σχεδίων;
Υστερόγραφο: αρκετοί λένε και γράφουν ότι αυτή η κρίση θα λειτουργήσει ως ευκαιρία για τον τουρισμό, προκειμένου να αναθεωρήσει το μοντέλο του, να γίνει πιο προσιτός στην εγχώρια πελατεία κ.λ.π. Συγγνώμη, αλλά όσον αφορά τους ακριβούς προορισμούς, αυτό είναι ανέφικτο και ανόητο. Η Σαντορίνη για να βγάζει τα λεφτά της χρειάζεται να έχει στην πλάτη της κάθε μέρα 100.000 τουρίστες που ξοδεύουν. Και αν ένας τόπος φτάσει σε αυτό το σημείο, δύσκολα έχει επιστροφή.