Ο Πέτρος Δούκας μας έκανε μια χάρη. Λίγους μήνες πριν η χώρα απαλλαγεί από το ΔΝΤ (που η παρουσία του θα αποτελεί στίγμα για την ΕΕ, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…), ο ξεχασμένος Δούκας της Σπάρτης ξανάφερε στο προσκήνιο τη συζήτηση που δεν έγινε ποτέ: πώς χρεοκόπησε η Ελλάδα; Όταν θέλει κανείς να αποφύγει μια πολιτικά άβολη κατάληξη, η εύκολη λύση είναι να παραπέμπει στο βάθος της Ιστορίας – φταίνε τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, η δομή του πολιτικού συστήματος, φταίει επίσης η κληρονομιά του Εμφυλίου, φταίει το κακό το ριζικό μας, φταίει ο Θεός που μας μισεί… Αρκεί να μην φτάσουμε στα πρόσωπα που διαχειρίστηκαν την τύχη της χώρας το κρίσιμο διάστημα. Αυτόν αόρατο υμένα προστασίας, που εκτείνεται σε ένα ενδιαφέρον πολιτικό φάσμα από τα αριστερά έως τα δεξιά, διέρρηξε αμέριμνος ο κ. Δούκας στο απροσδόκητο περιβάλλον μιας σύσκεψης για τον παγετό και τα εσπεριδοειδή.
Ο ίδιος είναι από τους πιο ομιλητικούς πρωταγωνιστές αυτής της περιόδου. Τι μας έχει πει μέχρι σήμερα; Στο γνωστό πρόσφατο επεισόδιο περιέγραψε γλαφυρά τις μεθόδους κατευνασμού της οργής που είχε ξεσπάσει μετά τις φωτιές με τους 84 νεκρούς. Το ουσιαστικό δεν είναι πως κατέβηκαν με τις τσάντες και μοίραζαν κρατικό χρήμα «με τις τσάντες». Το κρίσιμο στοιχείο που πρόσθεσε ο κ. Δούκας είναι ότι αυτό υπήρξε κεντρική κυβερνητική απόφαση και πολιτική και ότι είχε πολιτική στόχευση: Με τον εκμαυλισμό των ψηφοφόρων, με τον ακραίο εξευτελισμό της πολιτικής ως διανομής μετρητών για εξαγορά ψήφων, «με δυο κινήσεις γυρίσαμε το παιχνίδι και πήραμε τις εκλογές». Η Ιστορία μερικές φορές γράφεται με λίγα λόγια…
Αλλά ο κ. Δούκας παρέμεινε στην κυβέρνηση και μετά τις εκλογές του 2007 που επιβεβαίωσαν τη συλλογική τύφλωση μιας κοινωνίας που υπνοβατούσε ήδη προς την καταστροφή. Εγινε υφυπουργός Εξωτερικών αλλά δεν έπαψε να ασχολείται με τα οικονομικά, που γνώριζε πράγματι καλά. Και στις 23 Δεκεμβρίου 2008 έστειλε ένα υπόμνημα προς τον Πρωθυπουργό (που απαγορεύεται να ειπωθεί το όνομά του…). Σε αυτό τον προειδοποιούσε ότι «το επόμενο ενδεκάμηνο το Δημόσιο θα χρειασθεί να δανεισθεί ίσως και πάνω από 47 δισ. ευρώ μέσα σε ένα ιδιαίτερα αρνητικό διεθνές επενδυτικό κλίμα. Το 2008 δανεισθήκαμε περίπου 47-48 δισ. ευρώ —δηλαδή περίπου 10 δισ. πάνω από αυτά που υπολόγιζε το υπουργείο Οικονομίας ότι θα χρειαζόταν». Και κατέληγε: «Η ευχέρεια δανεισμού είναι πιο άμεση και πιο σημαντική πρόκληση και από την πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για συγκράτηση των ελλειμμάτων». Το υπόμνημα δημοσιεύθηκε χρόνια αργότερα, το 2011, στο «Βήμα» και βέβαια δεν διαψεύσθηκε. Χρωστάμε, λοιπόν, και μια δεύτερη χάρη στον κ. Δούκα: ότι ο τότε Πρωθυπουργός, που έχει πάρει όρκο σιωπής, αν ποτέ μιλήσει δεν θα μπορεί να ισχυριστεί πως δεν ήξερε.
Hξερε. Και τι έκανε; Αυτό μας το έχει πει ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης σε μια συζήτηση που δημοσιεύθηκε και αυτή μετά την κατάρρευση (επίσης στο «Βήμα», τον Απρίλιο του 2011). «(…) τα γνώριζε, τα έβλεπε, προσπαθούσε (…) αλλά είχε την πολιτική πίεση. Διέθετε, βλέπετε, ισχνή πλειοψηφία στη Βουλή. Μου έλεγε απλώς “ασ’ τα για αργότερα”, είχε πλήρη συνείδηση τι ακριβώς συνέβαινε στην οικονομία». Ο κ. Αλογοσκούφης έφυγε από την κυβέρνηση στις 7 Ιανουαρίου του 2009.
Λίγες μέρες αργότερα, ξέσπασαν αγροτικές κινητοποιήσεις. Η κυβέρνηση κλυδωνίστηκε και πλησίαζαν οι ευρωεκλογές. Ο Πρωθυπουργός που «είχε πλήρη συνείδηση» για την κατάσταση της οικονομίας έδωσε εντολή να ικανοποιηθούν οι ψηφοφόροι –στην δοκιμασμένη συνταγή του εκμαυλισμού τους που είχε ακολουθήσει με επιτυχία στην Ηλεία. Η απόφαση έμεινε γνωστή ως «πακέτο Χατζηγάκη» και πέντε χρόνια αργότερα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε πως οι επιδοτήσεις αυτές, σύνολο 385 εκατομμύρια, ήταν παράνομες.
Αλλά τι ήταν 385 εκατομμύρια ευρώ το 2009; Ένα τίποτα. Για εκείνη την υπέροχη χρονιά είχε ψηφιστεί ένας προϋπολογισμός. Τους πρώτους εννέα μήνες, που ήταν κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία του άφωνου πρώην, οι δημόσιες δαπάνες υπερέβησαν τις προϋπολογισμένες κατά οκτώ δισεκατομμύρια ευρώ! Ταυτόχρονα, τα δημόσια έσοδα ήταν μικρότερα εκείνων που είχαν προϋπολογιστεί κατά άλλα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ – πάντα για το εννεάμηνο. Ο προϋπολογισμός έπεφτε έξω πάνω από ένα δισ. ευρώ το μήνα! Συνολικά, το 2009 η Ελλάδα είχε καθαρό δανεισμό πάνω από 36 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μέρα που ξημέρωνε, με ήλιο ή βροχή, εργάσιμη ή σχόλη, η χώρα προσέθετε 100 εκατ. ευρώ στο δημόσιο χρέος της.
Θα είναι στα αλήθεια όμορφη αυτή η συζήτηση για το πώς πραγματικά οδηγήθηκε η χώρα στο φαλιμέντο, ιδιαίτερα εάν (χάρη στον κ. Δούκα) υποχρεωθεί να πάρει μέρος και ο τότε Πρωθυπουργός, που δεν θεωρεί τους πολίτες άξιους μιας εξήγησης ούτε για το τι συνέβη, ούτε για το πώς μετά από όλα αυτά σκαρφάλωσε στα ορεινά της Βουλής για να ψηφίσει ένα υπερήφανο «όχι» στο Μνημόνιο.