Ξεκίνησε και ο κύκλος αξιολογήσεων των υπουργείων. Πρώτο στη σειρά το υπουργείο Τουρισμού. Ο απολογισμός θετικός, όπως αποτυπώθηκε. Τα έσοδα πήγαν καλά. Νέες αεροπορικές συνδέσεις έγιναν. Πάρθηκαν μέτρα για τη χρεοκοπία της Thomas Cook. Ξεκίνησε νωρίτερα η διαφήμιση για τις κρατήσεις της σεζόν.
Εγιναν και σχέδια για το 2020: ενίσχυση θεματικών μορφών τουρισμού, στρατηγικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης για τη δεκαετία, νέο πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, εκσυγχρονισμός της τουριστικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και φορέας διαχείρισης του προορισμού «Σαντορίνη».
Ανακοινώθηκε επίσης ότι συγκροτείται και ομάδα εργασίας στο υπουργείο με στόχο τη δημιουργία Εθνικού Παρατηρητηρίου για την επίτευξη βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.
Ο τουρισμός δεν ήταν από ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης το πρώτο εξάμηνο της θητείας της. Υπήρχαν και υπάρχουν αρκετά έκτακτα, επείγοντα και σοβαρά. Δεν υπάρχει αντίλογος σε αυτό.
Παράλληλα, με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας για το εννεάμηνο, η ταξιδιωτική κίνηση αυξήθηκε κατά 1,7%, στα 28,8 εκατομμύρια ταξιδιώτες, με τα έσοδα να αυξάνονται κατά 14,1%, στα 16,1 δισ. ευρώ.
Παρά τα προβλήματα, τις ελλείψεις και τις αδυναμίες, οι επιδόσεις του τομέα δεν ανησυχούν. Στα βασικά νούμερα. Αφίξεις, έσοδα, κατά κεφαλή δαπάνη, διανυκτερεύσεις. Και η ροή των κρατήσεων για τη νέα σεζόν δείχνει να κυλάει ομαλά, παρά τις ανησυχίες ότι η χρονιά έχει και ανταγωνισμό και ένα φρενάρισμα σε σχέση με το παρελθόν.
Οχι άσχημα για έναν τομέα με 25% συμμετοχή στο ΑΕΠ, άμεσα και έμμεσα. Χωρίς μάλιστα ιδιαίτερη φροντίδα. Χάρη σε αυτό που προσφέρει η Ελλάδα ως τόπος διακοπών.
Όμως αυτό που παράλληλα συμβαίνει είναι ότι, μαζί με τη διεύρυνση του τομέα, διευρύνονται και οι παθογένειές του. Αυτές που χρειάζεται να διορθωθούν.
Παθογένειες που, για παράδειγμα στη Σαντορίνη, φέρνουν υποβάθμιση της εμπειρίας των επισκεπτών, αρνητική δημοσιότητα, προβλήματα στην καθημερινότητα του τόπου και στην κοινωνία. Αυτές καλείται να διαχειριστεί ο νέος φορέας. Ζητήματα χωροταξικού σχεδιασμού, υποδομών, πολεοδομίας, φέρουσας ικανότητας. Εν τέλει, ζητήματα προτεραιοτήτων. Ενα νησί όπως η Σαντορίνη πρέπει μόνο να απομυζάται για τα άμεσα κέρδη που αποφέρει ή να διαφυλαχθεί γι’ αυτό που είναι;
Παθογένειες που στη Ρόδο, στην Κω, στη βόρεια Κρήτη και σε άλλα νησιά έχουν «κλειδώσει» τους προορισμούς στο προφίλ του μαζικού τουρισμού. Και εδώ είναι θέμα επιλογής και ιεράρχησης προτεραιοτήτων.
Παθογένειες που σε άλλους, ανερχόμενους προορισμούς, όπως η πρόσφατα ανακαλυφθείσα ακτογραμμή της Ηπείρου, μεταδίδονται ως «ιός» για να δημιουργήσουν τις ήδη γνώριμες συνέπειες, χωρίς να υπάρχουν αντισώματα. Γιατί παράλληλα με την ανάπτυξη, δεν καλλιεργείται η συνείδηση που θα πρέπει πλέον να διέπει κάθετα και οριζόντια τον τουρισμό. Και αυτό ξεκινά από ψηλά και διαχέεται. Και το ψηλά είναι πάνω από το υπουργείο Τουρισμού. Μια και το συγκεκριμένο υπουργείο έχει τόσες συναρμοδιότητες με τα άλλα υπουργεία, όσες οι μορφές τουρισμού και όσοι οι συσχετισμοί του τομέα στην οικονομία.
Η βασική παθογένεια είναι η ίδια η αντίληψη που υπάρχει για τον τομέα στην Ελλάδα. Η «ευκολία», η οποία τον συνοδεύει χρόνια. Αυτό το αίσθημα ότι ο τουρισμός «πάει».
Προφανώς και «πάει». Ακόμα και στα δύσκολα. Με μαξιμαλιστικές δηλώσεις, κλισέ και στερεότυπα παρελθόντων ετών και αυτοματισμούς. Αλλά και φωτεινά παραδείγματα. Γιατί η ομορφιά της χώρας είναι αδιαμφισβήτητη, γιατί είναι ένας δημοφιλής τόπος διακοπών, γιατί είναι μια ασφαλής χώρα, γιατί έχει καλές υποδομές φιλοξενίας και γιατί συχνά η τιμή των δωματίων έγινε δέλεαρ και εργαλείο στην αρένα του διεθνούς ανταγωνισμού.
Ομως αυτά πρέπει να είναι τα τελευταία «μαξιλάρια» στα οποία ακουμπά ένα προϊόν. Στο μεταξύ πρέπει να έχει «χτίσει» την ταυτότητα και την πελατεία του. Να αποκτήσει πιστούς ακολούθους, που θα το προτιμήσουν ξανά και θα μυήσουν και άλλους. Και αυτό επιτυγχάνεται όταν, πρώτον, εξελίσσεται το ίδιο και, δεύτερον, εξελίσσει τη σχέση με τους πελάτες του.
Αυτά απαιτούν συνειδητή επιλογή και στρατηγική.
Δεν φθάνει μόνο η προβολή. Αυτή ακολουθεί.
«Ο τουρισμός θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα της κυβέρνησης, στρατηγική επιλογή και να πάρει το μερίδιο που του αναλογεί», στην ατζέντα, τόνισε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Γιάννης Ρέτσος, στην πρώτη συνάντηση με δημοσιογράφους το 2020. «Κάτι που σου αποδίδει έσοδα πρέπει να το χτίσεις και στρατηγικά», πρόσθεσε, παρατηρώντας ότι στους έξι μήνες που προηγήθηκαν, αυτό δεν συνέβη.
«Το δύσκολο είναι να χτίσεις προϊόν», συνέχισε η διευθύνουσα σύμβουλος της Marketing Greece, Ιωάννα Δρέττα. Και αυτό είναι το βασικό έλλειμμα που διαπιστώνει ανά την επικράτεια, έχοντας κάνει μια σειρά από συναντήσεις στην περιφέρεια, με στόχο μια αποτελεσματική καμπάνια για προορισμούς και την εικόνα τους. Η εικόνα όμως πρέπει να αντικατοπτρίζει κάτι απτό.
Η προβολή μπορεί να απαιτεί πόρους, αλλά έπεται του προϊόντος και είναι πιο εύκολη.
Ζητείται ταυτότητα και προϊόν. Με την ουσιαστική έννοια. Ζητείται τουριστική κουλτούρα. Πρώτα στους θεσμούς και στη συνέχεια αυτή να μεταλαμπαδευτεί στους επαγγελματίες, στους εργαζόμενους, στις επιχειρήσεις, στους ταξιδιώτες.
Ετσι μόνο θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητα στον τουρισμό, στο περιβάλλον, στην οικονομία, στην κοινωνία.
Και έτσι μόνον αξίζει τον κόπο. Αλλιώς απλά ξοδεύουμε πόρους. Σε μια εποχή που η κλίμακα αυξάνεται γεωμετρικά και τους εξαντλεί με ταχύτητα.
Και επειδή πάντα εκεί καταλήγει η συζήτηση. Η Ελλάδα είναι ήλιος και θάλασσα. Κατά βάση. Αυτά βλέπει ο καθένας μας πρώτα. Ντόπιος ή ξένος. Και αυτά αποζητά.
Όλα τα άλλα έπονται ως εμπειρία. Η γαστρονομία, ο πολιτισμός, η παράδοση.
Απλά τα πρώτα είναι σταθερές αξίες. Από το σύμπαν.
Τα υπόλοιπα έχουν να κάνουν με τους ανθρώπους. Και αυτοί ορίζουν την εμπειρία.