Κάτω από την κορνίζα με το «Ελευθερία ή Θάνατος» έχει γραφτεί με μπλε μαρκαδόρο το «Δεν υπάρχει κράτος, μαντάμ». Βέβαια, για την περίπτωση του κορονοϊού πρέπει να βγει κάποιος από το σωματείο των ταξιτζήδων και να ζητήσει συγγνώμη. Μέχρι στιγμής κράτος υπάρχει και δείχνει να λειτουργεί καλά χάρη στην επιχειρησιακή πρόνοια και στον επαγγελματισμό, ή σε αυτό που περιγράφουμε ως φιλότιμο, των ανθρώπων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης.
Και ψάχνω να βρω μία πειστική απάντηση που να αρμόζει στον πολίτη, ο οποίος θα νοσήσει στο νησί και θα διαπιστώσει ότι δεν υπάρχει κράτος. Όμως για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, αυτός ο πολίτης ανήκει στη μειοψηφία. Όπως και οι χαβαλέδες των πάρκων ή εκείνοι που γέμισαν τα καφέ μόλις έκλεισαν τα σχολεία.
Όλοι αυτοί συγκροτούν το ποσοστό ηλιθίων, ανεύθυνων ή αδιάφορων πολιτών που εντοπίζονται στο σώμα του πληθυσμού σε κάθε κρίσιμη στιγμή.
Δυστυχώς αυτό το ποσοστό δεν αποτελείται πάντα από τους ίδιους ανθρώπους. Είναι συνέχεια εδώ, ανάμεσά μας, με ισχύ φυσικού νόμου. Και δεν έχει πάντα το ίδιο πρόσωπο. Δηλαδή, ο τύπος που ψήφισε Χρυσή Αυγή, δεν ανήκει απαραιτήτως στο πλήθος που έφυγε για το χωριό του αν και είναι πολύ πιθανό η ακρότητα στην πολιτική συμπεριφορά να αποτυπώνεται και στην κοινωνική. Είναι αυτό που αποδεχόμαστε στωικά. Πάντα θα υπάρχουν ηλίθιοι. Όταν εστιάζουμε αποκλειστικά σε αυτούς, αδικούμε όλους τους άλλους.
Θα αδικούσαμε τους εαυτούς μας αν δεν διακρίναμε την ωριμότητα με την οποία το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας αντιμετωπίζει αυτήν την κρίση. Ειδικά αν κάνεις τη σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αισθάνεσαι ότι σε μεγάλο βαθμό ο Έλληνας υιοθέτησε σκανδιναβικά αντανακλαστικά. Δεν είδαμε στα ελληνικά σούπερ μάρκετ τον χαμό που εκδηλώθηκε αλλού. Οι μετακινήσεις περιορίστηκαν σημαντικά, όπως και οι κοινωνικές συναναστροφές. Αυξήθηκε, ας πούμε, το ενδιαφέρον για την αιμοδοσία. Ισως είναι ο φόβος που δίνει τον τόνο και όχι η αίσθηση κοινωνικής υπευθυνότητας. Για αυτό και είδαμε ανθρώπους να βάζουν λουκέτο στο μαγαζί τους χωρίς να λένε κουβέντα. Μία παθητική αποδοχή της κατάστασης με παραδοχή της αδυναμίας μας. Και αυτή η συμπεριφορά αντιστοιχεί στους πολλούς. Ακόμα και τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης στέκονται με υπευθυνότητα και σχετική ψυχραιμία στα μονοθεματικά δελτία και στις ενημερωτικές εκπομπές.
Ας μη γκρινιάζουμε συνέχεια και για τα πάντα. Και ας μη γενικεύουμε τη μομφή. Το ποσοστό της ηλιθιότητας στην κοινωνική συμπεριφορά θα παραμένει πάντα ένα κρίσιμο μέγεθος με καμία πιθανότητα εξάλειψης. Και δυστυχώς, αν και μειοψηφικό, μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη μίας κρίσης με τρόπο που δεν αντιστοιχεί στο μέγεθος του. Ο,τι και αν κάνεις, στο βάθος γνωρίζεις ότι η βλακεία είναι πάντα ανίκητη.