Στα χρόνια της ανεμελιάς, δηλαδή στην εποχή πριν από την κρίση, δεν χρειαζόσουν αριθμούς για να περιγράψεις τη μεσαία τάξη. Μπορούσες να σηκώσεις το δάχτυλο και να δείξεις τους χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της. Τους έβλεπες στο σούπερ μάρκετ, με τα παιδιά στα καταστήματα ένδυσης και υπόδησης, στη βόλτα των καλοκαιρινών θερέτρων.
Η μεσαία τάξη περιγραφόταν κυρίως με όρους lifestyle και την εικόνα του μέσου ανθρώπου για τον οποίο δούλευαν όλοι: τα κόμματα του έταζαν καλύτερες ημέρες, τα περιοδικά καλύτερο σύντροφο, τα ζωντανά γιαούρτια μία όμορφη σιλουέτα και τα κανάλια προσπαθούσαν να του πουν το καλύτερο αστείο ή να του κλέψουν ένα δάκρυ συγκίνησης. Οι τράπεζες του εξηγούσαν ότι με το νοίκι μπορεί να πάρει σπίτι και με ένα δάνειο διακοπών να βυθίσει τα δάχτυλα των ποδιών στην άμμο του Μπαλί, μέσα στο καταχείμωνο. Το ελληνικό όνειρο σταματούσε στη μεσαία τάξη, δεν χρειαζόταν να πάει παραπάνω. Δύο μισθοί, ένας από τον δημόσιο και ένας από τον ιδιωτικό τομέα, στεγαστικό για 90 τετραγωνικά, δύο παιδιά και μικρές δόσεις πολυτέλειας, έτσι για να συντηρούνται οι προσδοκίες και η ματιά να πέφτει με λαχτάρα στη διαφήμιση του αυτοκινήτου.
Μετά ήρθε η κρίση. Και η μεσαία τάξη σαρώθηκε όπως οι στρατιώτες στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Οι δύο μισθοί έγιναν ένας, το δάνειο πήρε κόκκινο χρώμα και το μακρύ χέρι του κράτους δεν μπήκε, απλώς, στην τσέπη, άρχισε να την ξηλώνει. Και οι αριθμοί άρχισαν να αφηγούνται μία δυσάρεστη, ενίοτε και τραγική ιστορία. Οπως αυτοί οι αριθμοί που ανακοίνωσε ο ΣΕΒ σε μία μελέτη του για τη μεσαία τάξη.
Τώρα, λοιπόν, είναι καλύτερο να μην ορίζουμε τη μεσαία τάξη με κριτήριο τον τρόπο ζωής. Ας δούμε τους αριθμούς. Υπάρχει μία διεθνής σταθερά βάσει της οποίας η μεσαία τάξη ορίζεται μέσα σε ένα διάστημα που περιλαμβάνει τα νοικοκυριά με εισόδημα το οποίο ξεκινά από το 75% και φτάνει στο 200% του διάμεσου εισοδήματος. Πριν από την κρίση, το 2009, το διάμεσο εισόδημα στην Ελλάδα για μία τετραμελή οικογένεια ήταν 30.000 ευρώ ετησίως. Αρα, η μεσαία τάξη αποτελείτο από νοικοκυριά που είχαν εισόδημα από 22.500 ως 60.000 ευρώ τον χρόνο. Σήμερα αυτά τα ποσά έχουν υποχωρήσει. Το διάμεσο εισόδημα για μία τετραμελή οικογένεια είναι 20.000 ευρώ. Αρα στην ελληνική μεσαία τάξη ανήκουν οι τετραμελείς οικογένειες που έχουν εισόδημα από 14.700 ως 40.000 ευρώ. Και σχεδόν τα μισά από αυτά τα εισοδήματα πηγαίνουν σε φόρους.
Βέβαια, η έρευνα δεν λαμβάνει υπόψη τα «μαύρα», κυρίως των ελευθέρων επαγγελματιών, με τα οποία πολλές οικογένειες καταφέρνουν να επιβιώνουν και κάποιες άλλες ζουν καλύτερα από όσο θα τους επέτρεπαν τα εισοδήματα που δηλώνουν. Ωστόσο οι αριθμοί το περιγράφουν εύγλωττα: ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής μεσαίας τάξης έχει περιέλθει στη σφαίρα του λούμπεν. Και επειδή η μεσαία τάξη είναι, πέρα από σπονδυλική στήλη της χώρας, κοινωνικό και πολιτικό βαρόμετρο, όταν πέφτει το επίπεδό της, η έκπτωση αποτυπώνεται στη συνολική εικόνα. Απλώς θυμηθείτε τι παρακολουθήσαμε την τελευταία δεκαετία σε κάθε διάσταση της κοινής μας ζωής. Οσο συμπιέζεται η μεσαία τάξη, που είναι ο καθρέφτης της χώρας, τόσο καθίσταται περισσότερο δεκτική στον λαϊκισμό, στο ευτελές και στο ακραίο. Και αυτό δεν το βλέπεις μόνο στην πολιτική. Το βλέπεις παντού, στην αισθητική, στα media, ακόμα και στη mainstream τέχνη.
Ο ΣΕΒ στην έκθεσή του λέει το αυτονόητο: η μεσαία τάξη πρέπει να αναπνεύσει φορολογικά. Ωστόσο δεν είμαστε, ως χώρα, σε θέση να συζητήσουμε για ανακατανομή των φορολογικών βαρών, όταν η ανώτατη εισοδηματική τάξη μειώνεται ως προς το βάθος και την έκτασή της. Τα υποζύγια θα μείνουν για καιρό τα ίδια. Το ερώτημα είναι αν θα βγάλουν περισσότερα χρήματα για να αντέξουν το βάρος.