Σε μια περίοδο που η ρωσική εισβολή και ο πόλεμος στην Ουκρανία οδηγεί σε νέους διεθνείς συσχετισμούς, η τήρηση μιας εθνικής στρατηγικής στο Κυπριακό και στα Ελληνοτουρκικά καθίσταται πιο αναγκαία από ποτέ. Απαιτεί όμως συνέπεια, ειλικρίνεια και ρεαλισμό —στοιχεία που, μεταξύ μας, δεν είναι και το φόρτε μας. Ειδικά τα δύο τελευταία.
Η πρόσφατη αναφορά του Βαγγέλη Βενιζέλου στη γνωστή ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή ότι «το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη» προκάλεσε αντιδράσεις, μέχρι και πρωτοσέλιδο της γνωστής και μη εξαιρετέας εφημερίδας «Δημοκρατία», που τον επέκρινε ως «Δούρειο Ιππο». Πρόκειται για μια σύγχυση της ελληνικής μυθολογίας με την εθνική φαντασία κρεμασμένη στα μανταλάκια, αλλά από ρεαλισμό και ειλικρίνεια λίγα πράγματα.
Ας δούμε την εικόνα στις πραγματικές διαστάσεις της, για να αντιληφθούμε ποιος είναι πραγματικά ο Δούρειος Ιππος και ποιος υπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα: οι οπαδοί της ακινησίας, που δήθεν υπερασπίζονται κάτι που υπάρχει μόνο στον κόσμο της φαντασίας τους, ή όσοι βλέπουν τις αλλαγές που συντελούνται στη διεθνή σκηνή σαν μια ευκαιρία για την υλοποίηση της εθνικής γραμμής που εξέφρασε πρώτος ο «εθνάρχης», όπως συνηθίζεται να αποκαλείται από το κοινό εφημερίδων σαν τη «Δημοκρατία», Κωνσταντίνος Καραμανλής;
Είναι φανερό ότι η ενεργειακή κρίση και η επιτακτική ανάγκη απεξάρτησης από την εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Ρωσία δίνει τώρα μια ύστατη ευκαιρία αξιοποίησης των κοιτασμάτων της Μεσογείου. Λίγο αργότερα αυτό θα είναι περιττό, γιατί θα έχει μεταβληθεί το ενεργειακό μείγμα. Τώρα, όμως, η πρόκληση είναι μεγάλη και για να υλοποιηθεί πρέπει να ολοκληρωθούν οι οριοθετήσεις ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στη Μεσόγειο.
Αυτό υποστήριξε ο κ. Βενιζέλος, επαναφέροντας στον δημόσιο διάλογο τη θέση του Καραμανλή.
Το έκανε μάλιστα, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι η Ελλάδα πρέπει να αφοπλίσει τους μονομερείς και παράνομους τουρκικούς ισχυρισμούς που η τουρκική πλευρά χρησιμοποιεί ως πρόσχημα συνεχούς έντασης.
Τα τρία καίρια σημεία
Υπάρχουν τρεις απλές θέσεις, τις οποίες εξήγησε ο πρώην (και) υπουργός Εξωτερικών. Θέσεις που συντελούν στην αποδυνάμωση των τουρκικών ισχυρισμών και οδηγούν στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Ποιες είναι αυτές;
Η πρώτη, που συνιστά επίσημη ελληνική θέση από το 1978, είναι αυτονόητη και εναρμονίζεται με το διεθνές δίκαιο και τις θέσεις όλης της διεθνούς κοινότητας: «το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη». Οπως εξήγησε ο κ. Βενιζέλος, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του Αιγαίου ανήκει στην ελληνική κυριαρχία ή τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Αλλά το Αιγαίο είναι θάλασσα και όχι «λίμνη». Ενα μέρος του είναι διεθνή ύδατα. Είναι θάλασσα ανοικτή στην ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Πράγμα κρίσιμο για την Ελλάδα, ως πρώτη δύναμη της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας.
Δεύτερον, η Ελλάδα δεν θέλει να αποκλείσει την Τουρκία ως παράκτια χώρα από τη Μεσόγειο. Η Τουρκία έχει ό,τι της αναλογεί κατά το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Η Τουρκία αντιθέτως θέλει να αποκλείει την Κυπριακή Δημοκρατία. Εφόσον ολοκληρωθούν νομίμως οι οριοθετήσεις, όλες οι χώρες μπορούν να μετέχουν σε όλα τα πολυμερή σχήματα. Νομίμως, όχι παρανόμως, όπως επιδιώχθηκε με το ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Τρίτον, η Ελλάδα διατηρεί πάντα το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12 ν.μ. Αυτό απορρέει από την εθνική κυριαρχία της. Προς το παρόν στο Αιγαίο, και η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν χωρικά ύδατα 6 ν.μ. Ομως στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία έχει τώρα χωρικά ύδατα 12 ν.μ. και η Ελλάδα 6 ν.μ. Συνεπώς, στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί και πρέπει η Ελλάδα να εξισώσει τα χωρικά της ύδατα με τα τουρκικά. Κανείς δεν μπορεί να προβάλει αντίρρηση σε αυτό. Και βέβαια, στην Ανατολική Μεσόγειο ανήκουν μεταξύ άλλων το Καστελόριζο, η Κάρπαθος, η Κάσος, η περιοχή νότια της Κρήτης.
Ποιος διαφωνεί με τις θέσεις αυτές οι οποίες συγκροτούν την πάγια εθνική γραμμή;