«Σασμός», στην κρητική διάλεκτο, σημαίνει συμφιλίωση. Είναι το αντίθετο της βεντέτας, η εξέλιξη που φέρνει ξανά κοντά δύο οικογένειες, οι οποίες βρίσκονταν σε έχθρα. Ετσι ονομάζεται το νέο καθημερινό σίριαλ του Alpha, σε σενάριο Β. Χ. Σπηλιόπουλου και σκηνοθεσία Κώστα Κωστόπουλου, το οποίο βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Σπύρου Πετρουλάκη.
Αποτελεί ουσιαστικά μια ιστορία αγάπης που περιστρέφεται γύρω από ένα γνώριμο θέμα, εκείνο της βεντέτας που σπέρνει και θερίζει κακό ανάμεσα σε οικογένειες. Εχει χυθεί πολύ αίμα εξαιτίας αυτού του άγριου, με ρίζες στην Ενετοκρατία, εθίμου. Κι αν έχουν να διηγηθούν ιστορίες βίας και θανάτου στην Κρήτη, μεταξύ οικογενειών. Και στη Μάνη η βεντέτα ζούσε και βασίλευε, αλλά η Κρήτη έχει τα πρωτεία.
Μία από τις πιο γνωστές και εντελώς σπλάτερ ιστορίες κρητικής βεντέτας ήταν η διαμάχη μεταξύ Σαρτζετάκηδων και Πεντάρηδων, στα Χανιά. Κράτησε εβδομήντα χρόνια, εξαναγκάζοντας πολλά μέλη των οικογενειών να καταφύγουν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας για να γλιτώσουν, και μέτρησε πάνω από εξήντα θύματα. Η αιτία της, κτηματικές διαφορές. Και ο σασμός της, η λύση του μίσους, η απόφαση ενός βουλευτή, απογόνου των μεν, να ψηφίσει για Πρόεδρο της Δημοκρατίας έναν απόγονο των δε.
Εχουν ξεκληριστεί ολόκληρα σόγια στον βωμό αυτού του κοινωνικού κώδικα, που με το άλλοθι της προστασίας της οικογενειακής τιμής, βάζει τον νόμο στο περιθώριο και παίρνει το όπλο στο χέρι. Αυτός ο ατελείωτος κύκλος αντεκδίκησης, με θύματα που πληρώνουν επειδή απλώς φέρουν το επώνυμο της οικογένειας-εχθρού, ήταν ένα από τα πιο μελανά σημεία του εθιμικού μας παρελθόντος. Οχι ότι δεν υπάρχουν ακόμα τέτοιες περιπτώσεις. Το έθιμο έχει αποδυναμωθεί, αλλά δεν έχει εκλείψει. Σποραδικά ακόμα μαθαίνουμε για περιστατικά βίας και θανάτου, με κίνητρο την προάσπιση της τιμής.
Στα χωριά του Ψηλορείτη, υπάρχουν ακόμα διαμεσολαβητές που προσπαθούν να φέρουν σασμό μεταξύ οικογενειών που αλληλοσπαράζονται. Τους λένε «μεσίτες», είναι άνθρωποι με κύρος στη μικρή τους κοινότητα και διαπραγματεύονται συνθήκες ειρήνης μεταξύ των εχθρών. Ο ρόλος διαιτητή που αναλαμβάνουν δρα προληπτικά και σε πολλές περιπτώσεις έχει αποβεί σωτήριος. Εχουν γλιτώσει χωριά από κύκλους αίματος. Γιατί δεν υποφέρουν μόνο οι οικογένειες που πολεμούν η μία την άλλη, βασανίζεται ολόκληρη η κοινότητα που ζει πέριξ του μίσους τους.
Φυσικά, η βεντέτα αποτελεί ιδανική αφετηρία γύρω από την οποία μπορεί να περιστραφεί ένα σενάριο δραματικής σειράς. Και είναι ευχάριστη έκπληξη ότι τέτοιου είδους βαθιές πληγές, που έχουν στιγματίσει την ελληνική ύπαιθρο και ενίοτε την ταλαιπωρούν ακόμη, αρχίζουν να μπαίνουν στην τηλεοπτική μυθοπλασία. Και μπαίνουν χωρίς ωραιοποιητικά φίλτρα, χωρίς το εφέ του μελοδραματισμού, αλλά κυρίως με ρεαλισμό και με τη δυναμική της διαφάνειάς του.
Είναι λυτρωτικό να βλέπεις τα αδύναμα σημεία των παραδόσεων, ξεγυμνωμένα και συναρμολογημένα μέσα από τον μηχανισμό της μυθοπλασίας, σ’ ένα πλαίσιο από το οποίο μπορεί να βγει ένα ενδιαφέρον θέαμα με δεύτερα και τρίτα επίπεδα, που συγκινούν τον τηλεθεατή και του δίνουν τροφή για σκέψη. Αυτό καταφέρνει η νέα σειρά του Alpha. Ξαφνικά, όλη η Ελλάδα έμαθε τι σημαίνει σασμός. Και όλο το Twitter αναζητά τον δολοφόνο του Στεφανή, που τον είδαμε στην έναρξη της σειράς να πέφτει νεκρός στο χώμα, εξαιτίας μιας βεντέτας.
ΥΓ. Και τι υπέροχο καστ ηθοποιών. Οχι μόνο στο «Σασμό». Τελευταία η τηλεόραση ανακαλύπτει τον αφρό της υποκριτικής στη χώρα, ανθρώπους που έχουν ιδρώσει τη φανέλα στα θεατρικά σανίδια. Μόνο καλό μπορεί να βγει από αυτό.