«Θλιβερό θέαμα! Ανθρωποι οδηγούνται σαν ηλίθια ζώα στην καταστροφή», έγραφε ένα φυλλάδιο κατά του εμβολίου της ευλογιάς, τυπωμένο στο Μόντρεαλ, το 1885. Οσο προφανές είναι πια ότι το αντιεμβολιαστικό κίνημα δεν είναι αποκύημα σύγχρονου εγκεφάλου, άλλο τόσο ευδιάκριτη γίνεται μέρα με τη μέρα η ανάγκη τού να μην είναι επιπόλαιη και αποσπασματική η διαχείρισή του. Το υπαγορεύουν και τα εγχώρια ποσοστά των αντιεμβολιαστών, που υπερβαίνουν πια τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και φλερτάρουν με χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ.
Σε πολλούς από εμάς, βέβαια, αρέσει να ουρλιάζουμε (ξεκουφαίνεται πια ο άνθρωπος στα social media), να βρίζουμε, να καταριόμαστε, να απορρίπτουμε, να περιφρονούμε. Το αντίθετο, να δεχόμαστε, να σκεφτόμαστε, να κατανοούμε, να ενσωματώνουμε, μοιάζει με άλυτο ανά τους αιώνες θεώρημα.
Οσοι προσκυνούν το αντιεμβολιαστικό κίνημα δεν υπάρχει καμία περίπτωση να μας ακούσουν. Δεν δίνουν άλλωστε δεκάρα τσακιστή για τη γνώμη μας, την απόρριψή μας. Ο Mπρουκ Χάρινγκτον, διακεκριμένος καθηγητής Κοινωνιολογίας, το εξηγεί με σαφήνεια στον Guardian: οι άνθρωποι με τέτοιες μπετοναρισμένες θέσεις δεν ακούνε πρόσωπα που δεν ανήκουν στο φάσμα αυτού που οι ίδιοι εννοούν και εμπιστεύονται ως περιβάλλον τους. Ο καθηγητής αξιοποιεί τη θεωρία του Ερβινγκ Γκόφμαν, καναδού κοινωνιολόγου, περί απάτης, για να πείσει ότι οι αρνητές-αντιεμβολιαστές έχουν ανάγκη από πειθώ προερχόμενη εκ των έσω. Δεν ακούνε ξένες φωνές, ούτε ιαχές από «outsiders». Χρειάζονται πεφωτισμένοι «insiders», προσωπικότητες που προέρχονται από τις ομάδες αναφοράς τους, που θα τους πείσουν να καθίσουν στην καρέκλα του εμβολίου. Ονόματα που μπορεί να μην έχουν τηλεοπτικό κοινό εκατομμυρίων θεατών, παίζουν ωστόσο ρόλο σε «κοινότητες» αρνητών, έχουν κοινωνικό ή επιστημονικό status στο πεδίο που οξυγονώνεται με θεωρίες κατά των εμβολίων.
Το κείμενο του Χάρινγκτον μοιάζει να πιάνει τον αναγνώστη από τους ώμους και να τον τραντάζει: δεν ακούτε γιατρούς και νοσηλευτές που επιμένουν ότι ασθενείς αρνούνται να δουν κατάματα την πραγματικότητα του ιού, ακόμη κι όταν πεθαίνουν από αυτή; Δεν έχετε δει το viral βίντεο εκείνου του τύπου από τη Λουιζιάνα που επέμενε αναρρώνοντας ύστερα από βαριά Covid-19 ότι προτιμά να το ξαναπεράσει παρά να «τρυπηθεί»;
Η πικρή αλήθεια είναι ότι η προσομοίωση στην ελληνική πραγματικότητα δεν δημιουργεί υψηλές προσδοκίες. Ποιοι θα μπορούσαν να δράσουν ως πεφωτισμένοι; Υπάρχουν έλληνες «Ιλουμινάτι»; Το ερώτημα προκαλεί μάλλον θυμηδία.
Στο φόντο, κάποιοι από τους «δικούς» τους, μετανοημένοι. Φωτογραφισμένοι –με υποδόρια υπαρξιακό τρόπο– σε λευκά κρεβάτια, αφότου νόσησαν βαριά. Με δηλώσεις πίσω από χίλια σωληνάκια, «δεν το πίστευα μέχρι να συμβεί». Ακόμη και με ονόματα πάνω σε αγγελτήρια θανάτου.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν το Fox News και από τη συχνότητά του τον Σιν Χάνιτι και τον Τάκερ Κάρλσον, περσόνες ικανές να ασκήσουν επιρροή σε ένα βαθιά συντηρητικό κοινό. Στην Ελλάδα; Στην οποία παρεμπιπτόντως βλέπουμε επιρροή όπως αυτή του Fox News με τα κιάλια; Εντυπα-σημαίες μόνο, και πρόσωπα τουλάχιστον αμφιλεγόμενα, που θα προτιμούσαν να πουλήσουν την ψυχή τους στο διάβολο από το να συμμαχήσουν με την Πολιτεία και τις επιταγές της.
Πόσους πολιτικούς γνωρίζετε που θα μπορούσαν να κάνουν κωλοτούμπα, απέναντι σε ένα κοινό που ψοφάει για αμφισβήτηση και ερεβώδη tweets; Μόνο σε επίπεδο διεστραμμένης φαντασίωσης μπορεί κανείς να βάλει τον Κυριάκο Βελόπουλο και τον Παύλο Πολάκη να φωτογραφίζονται χαρωποί σε εμβολιαστικό κέντρο.
Μετρήστε κάμποσους ιερείς με άλλα άμφια, «υπέρ». Θέλει μεγάλες δρασκελιές για να φύγουν από τους ναούς, τους επιβεβλημένα δίχως μάσκες, και τις θεωρίες για εμβόλια-σκευάσματα του αντίχριστου, και να ταξιδέψουν στο σύμπαν της Επιστήμης.
Στη χώρα που εκτρέφει το «αντί», στη σκιά της Ιστορίας και της πολιτισμικής πορείας της, οι κοινωνιολογικές θεωρίες εξηγούν, αλλά σπάνια γιατρεύουν. Εκεί όπου ο σκεπτικισμός ανάγεται σε μέθοδο για να οδηγήσει στην εξής μία και μοναδική αρχή, το απόλυτο «όχι», δύσκολα μπολιάζονται με ψήγματα λογικής οι νοητικές κατασκευές. Σχεδόν ποτέ δεν θυσιάζεται το πολιτικό όφελος από την «αντίσταση» απέναντι στη «συστημική» πολιτική σκηνή. Περίπου ακατόρθωτα αλλάζουν δήθεν φιλοσοφικές κοσμοθεωρίες – δίνουν άλλωστε υπόσταση ακόμη και σ’ εκείνους που νιώθουν κοινωνικά αόρατοι.
Οι πεφωτισμένοι της εγχώριας σκηνής δυνητικά θα άνοιγαν δρόμους στους σκληροπυρηνικούς που βλέπουν τη βελόνα σαν φίδι φαρμακερό, όπως σε σκίτσα του 19ου αιώνα. Θα περνούσαν από το χέρι «απέναντι» εκείνους που θεωρούν τον κίνδυνο απλώς μεγεθυμένο. Θα καθησύχαζαν όσους βλέπουν καχύποπτα τους ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης του εμβολίου. Θα διέψευδαν αυτούς που θεωρούν το εμβόλιο περιττό.
Αναζητούνται. Δεν θα πάψουν να αναζητούνται. Και για να έλθει το πραγματικό τέλος της θανατερής αυτής περιπέτειας. Και για να μη λείψει κανείς όταν συμβεί.