Τέτοιες ημέρες, πριν από δύο χρόνια, περίπου 40-50 άτομα στριμώχνονταν σε ένα τεσσάρι διαμέρισμα κοντά στην Κατεχάκη. Ο Σταύρος Θεοδωράκης ανακοίνωνε σε φίλους και συνεργάτες την απόφασή του να κατέβει στην πολιτική σκηνή, αποκάλυπτε την ίδρυση του Ποταμιού και άλλαζε την ιστορία. Τη δική του και του κομματικού τομέα στη χώρα.
Εξάλλου, αυτό που έκανε ήταν μοναδικό. Κατάφερε και μπήκε πρώτα στην Ευρωβουλή και μετά στο ελληνικό κοινοβούλιο χωρίς κανέναν (τουλάχιστον στην αρχή) επαγγελματία πολιτικό στα ψηφοδέλτιά του. Χωρίς να έχει κάποιο τζάκι πίσω του. Χωρίς καμία πολιτική διαδρομή ο ίδιος. Δύο χρόνια μετά, όμως, το αποτέλεσμα δεν είναι σίγουρα αυτό που περίμενε. Δεν είναι σίγουρα αυτό που περίμεναν κι οι συμμετέχοντες στο Συνέδριο. Το Ποτάμι δεν είναι τόσο μεγάλο και συνεχώς πιέζεται. Κι από Δεξιά κι από Αριστερά.
Τα, σχεδόν, 1.300 άτομα που ήρθαν από όλη τη χώρα ήταν προβληματισμένα. Αρκετή ώρα πριν ανέβει στο βήμα ο Θεοδωράκης, οι περισσότεροι ήταν με αδειανό βλέμμα. Πού πάμε, τι κάνουμε και κυρίως με ποιον πάμε και με ποιον θα κάνουμε ό,τι αποφασίσουμε. Οι πρόσφατες εξελίξεις με το κλείσιμο των συνόρων ήταν το επόμενο μεγάλο θέμα που συζητούσε όλος ο κόσμος έξω από το συνεδριακό κέντρο Περιστερίου, στα πηγαδάκια για τσιγάρο. Κι η απουσία των προτάσεων ήταν αυτή που έδινε το σκούρο φόντο στο όλο σκηνικό.
Το Ποτάμι κλείνει σταδιακά τον κύκλο του, τουλάχιστον όπως το ξέραμε ως τώρα. Μπορεί ο επικεφαλής του να τόνισε στην ομιλία του πως η αυτόνομη πορεία του κόμματος δεν διακυβεύεται, αλλά ο τρόπος που έθεσε προαπαιτούμενα για το «Kοινοβούλιο του Kέντρου» φανερώνει πως αργά ή γρήγορα θα κληθεί να αποφασίσει για το ποια όχθη του είναι πιο δυνατή. Το διαπίστωνες στις συζητήσεις του κόσμου. «Πρέπει να βρούμε σαφές πολιτικό στίγμα», «δεν βγάζει πουθενά η λογική του μύλου», άκουγες. Την ώρα που η χώρα καταρρέει και παίρνει μαζί της τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ, το Ποτάμι δεν κεφαλαιοποιεί τη δυσαρέσκειά της πιο κεντρώας πτέρυγας της Κουμουνδούρου. Και βλέπει κι αρκετό κόσμο από όσους το ψήφισαν να γλυκοκοιτάζουν προς την –πιο ελκυστική μετά την εκλογή Μητσοτάκη- Νέα Δημοκρατία.
Η αυτοκριτική του Θεοδωράκη ήταν εμφανής, όπως και οι όροι του για συνεργασίες με άλλα κόμματα. Ωστόσο, οι σύνεδροι δείχνουν ανησυχία για τις μέχρι τώρα χαμηλές επιδόσεις σε εκλογές και δημοσκοπήσεις
Δεν είναι εύκολο να προβλέψεις το πώς θα είναι το Ποτάμι σε λίγο καιρό από τώρα, κυρίως εξαιτίας των δυναμικών εξελίξεων στο Προσφυγικό και στην αξιολόγηση. Αλλά αυτό που είναι εύκολο -και αξίζει- να κάνεις είναι μια αποτίμηση του πρώτου κύκλου του. Αυτό που έκαναν, δηλαδή, τα περισσότερα στελέχη του κόμματος λίγο πριν και λίγο μετά την ομιλία Θεοδωράκη.
Το Ποτάμι κατάφερε και συγκέντρωσε γύρω του αξιολογότατα στελέχη της αγοράς, διακεκριμένους επιστήμονες και δραστήριους νέους. Μάζεψε κόσμο που κάθε κόμμα θα ήθελε στον μηχανισμό του, όχι στον μηχανισμό του κομματικού σωλήνα, αλλά στον μηχανισμό της παραγωγής ιδεών και πολιτικών. Διατύπωσε με διαφορετική γλώσσα τα προοδευτικά αιτήματα και τις κουβέντες κοινής λογικής που ακούγονταν στις παρέες. Και έφτιαξε μια μαγιά που δείχνει ικανή να κατεβάσει ως προτάσεις τις μεγάλες κοινωνικές επιταγές. Ωστόσο, δεν κατάφερε να ρίξει στην πολιτική σκηνή ακόμη περισσότερο κόσμο που μπορούσε να φέρει φρεσκάδα κι αναγκάστηκε να παίξει στο γήπεδο της κομματικής μικροπολιτικής. Ενα γήπεδο που τα άλλα κόμματα το ξέρουν σπιθαμή προς σπιθαμή και το Ποτάμι ούτε στο ελάχιστο.
Από το κλίμα που λάμβανες από τον κόσμο, καταλάβαινες πως ο Θεοδωράκης δεν θα έχει πρόβλημα να παραμείνει στο τιμόνι του κόμματος. Αλλά το γεγονός και μόνο πως δύο χρόνια μετά την ίδρυσή του υπάρχει σοβαρός ανταγωνισμός (είτε αυτός λέγεται Θεοχάρης, είτε Ελευθεριάδης, είτε οποιοσδήποτε άλλος) λέει κάτι. Και θα πει ακόμη περισσότερα μετά την ομιλία της Φώφης Γεννηματά και του Κυριάκου Μητσοτάκη, το Σάββατο.
Φεύγοντας από το Περιστέρι, βλέπω από μακριά τον κόσμο του συνεδρίου με φόντο τα Δυτικά Προάστια. Εντελώς ετερόκλητο πλήθος, ριζικά διαφορετικές καταβολές και πορείες. Ισως αυτό να είναι το πρόβλημα του Ποταμιού. Ο άνω του «μέσου όρου» μέσος όρος του. Ισως, βέβαια, να είναι κι αυτό το προτέρημά του.
Μικρά-μικρά από το Περιστέρι, αλλά με σημασία:
- Το θερμότερο χειροκρότημα «έπεσε» όταν ο Θεοδωράκης είπε για τον διαχωρισμό Kράτους-Eκκλησίας.
- Αλλά αυτό που έγινε στην αναφορά του Θεοδωράκη στον Σταύρο Τσακυράκη δεν είχε προηγούμενο. Ακόμη κι ο Γιάννης Μανιάτης του ΠΑΣΟΚ σηκώθηκε και χειροκρότησε τα επικριτικά σχόλια για την αγωγή της Βασιλικής Θάνου κατά του συνταγματολόγου.
- Επικράτησε αμηχανία όταν ειπώθηκε για ανάγκη συζήτησης του πολιτεύματος και εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό.
- Μέσα στο συνεδριακό κέντρο δεν άναψε ούτε ένα τσιγάρο. Ολοι κάπνιζαν έξω. Ακαπνο κομματικό συνέδριο, αυτό κι αν είναι κατάκτηση.
- Επιχείλιο έρπη έχει βγάλει ο Σταύρος Θεοδωράκης. «Μιμούμαι τον Τσίπρα», έλεγε χαριτολογώντας…