Στην Ελλάδα η εκλογολογία έχει καταντήσει βαρετή, επειδή έχει γίνει κατάχρησή της. Οχι τώρα, διαχρονικά. Συνήθως από την… επομένη των εκλογών η αντιπολίτευση ζητάει εκλογές!
Συνέβη και στην περίοδο που διανύουμε. Οι τελευταίες εκλογές έγιναν τον Σεπτέμβρη του 2015. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξελέγη αρχηγός της ΝΔ το Γενάρη του 2016. Δυόμισι μήνες μετά ζήτησε εκλογές! Ηταν η εποχή που σχεδόν σε όλη την αντιπολίτευση επικρατούσε η ψευδαίσθηση ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα συγκρουόταν με τους δανειστές και θα έκανε «ηρωϊκή έξοδο». Όταν αυτό διαψεύστηκε, η ΝΔ άλλαξε ρότα και απέφυγε, για κάμποσο διάστημα, την εκλογολογία. Ο κ. Μητσοτάκης επανήλθε πρόσφατα, ζητώντας οι εκλογές να γίνουν τον προσεχή Σεπτέμβριο, αμέσως μετά τη λήξη του ισχύοντος Μνημονίου (εδώ).
Στον πειρασμό μπήκε και η Φώφη Γεννηματά. Και μάλιστα- κάνοντας ρελάνς στον κ. Μητσοτάκη- υπερθεμάτισε. Ζήτησε οι εκλογές να γίνουν αμέσως, πριν από την έξοδο από το Μνημόνιο, δηλαδή μέχρι τον Ιούνιο (εδώ)!
Προφανώς, οι εκλογικοί τακτικισμοί της αντιπολίτευσης δεν έχουν σημασία, αφού είναι άσφαιροι. Για τις εκλογές αποφασίζει ο Πρωθυπουργός, φυσικά με βάση το συμφέρον του κόμματός του κάθε φορά. Επομένως, οι δικοί του τακτικισμοί έχουν σημασία. Επίσης, έχει σημασία και ο χρόνος που θα γίνουν οι εκλογές, διότι από αυτόν εξαρτώνται δύο βασικά πράγματα. Πρώτα, το αποτέλεσμα που θα έχουμε, άρα και η κυβέρνηση που θα σχηματισθεί. Και μετά, στη σημερινή συγκυρία, από το χρόνο των εκλογών εξαρτάται αν η αρχική μεταμνημονιακή περίοδος θα είναι ομαλή και δεν θα έχουμε κάτι σαν το εφιαλτικό πρώτο εξάμηνο του 2015. Ας επιχειρήσουμε να τα ξεδιαλύνουμε.
Πρώτον, το επίσημο κυβερνητικό «αφήγημα» είναι το κλασικό: οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας. Μάλιστα, πρόσφατα ο υπουργός Εσωτερικών έδωσε και ημερομηνία (εδώ). Πρόκειται για αστειότητα.
Δεύτερον, κανόνας στην πολική είναι ότι οι εκλογές γίνονται όταν συμφέρουν την κυβέρνηση.
Τρίτον, η (αρνητική) απάντηση στο ερώτημα «και πότε συμφέρουν την κυβέρνηση;» είναι: σε καμιά περίπτωση δεν την συμφέρουν στο τέλος της τετραετίας, δηλαδή τον Οκτώβριο του 2019.
Γιατί; Διότι τον Μάιο του 2019 θα έχουν μεσολαβήσει οι ευρωεκλογές, στις οποίες παραδοσιακά οι ψηφοφόροι βγάζουν το άχτι τους, ρίχνοντας ένα (μικρό ή μεγάλο) χαστούκι στην κυβέρνηση. Θυμίζουμε ότι στις ευρωεκλογές του 2014 οι ψηφοφόροι έριξαν ένα τέτοιο χαστούκι στην κυβέρνηση Σαμαρά (ο ΣΥΡΙΖΑ νίκησε με τέσσερις μονάδες διαφορά), που αποδείχτηκε προπομπός του ακόμα μεγαλύτερου των εκλογών του 2015.
Τέταρτον, η (θετική) απάντηση στο ίδιο ερώτημα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και ο κ. Τσίπρας έχουν στενά κομματικό συμφέρον να κάνουν τις εκλογές το προσεχές φθινόπωρο. Για δύο απλούς λόγους. Θα είναι πρόσφατη η «έξοδος» από τα Μνημόνια, ουσιαστικά το μόνο «μεγάλο χαρτί» που έχουν να πουλήσουν. Και, επιπλέον, δεν θα έχουν εφαρμοστεί οι νέες περικοπές στις συντάξεις (αρχίζουν την 1η Ιανουαρίου 2019). Βεβαίως, οι ελπίδες τους να νικήσουν είναι λίγες και το γνωρίζουν καλά. Όμως εξίσου καλά γνωρίζουν ότι, αν γίνουν αργότερα οι εκλογές, με τους ίδιους όρους, μπορεί να τους περιμένει συντριβή.
Πέμπτον, οι εκλογές μπορεί να γίνουν τον Μάιο του 2019, μαζί με τις ευρωεκλογές, υπό δύο απαράβατους όρους. Πρώτον, η περίοδος μετά την αυγουστιάτικη «έξοδο» να κυλήσει ομαλά χωρίς αναταράξεις με τις αγορές. Και, δεύτερον, ο κ. Τσίπρας να έχει καταφέρει να πείσει τους Ευρωπαίους να μην εφαρμόσει τις περικοπές των συντάξεων στην προβλεπόμενη ημερομηνία(ας πούμε να δοθεί μια εξάμηνη αναβολή). Τότε θα έχει νόημα να γίνουν οι εκλογές τον Μάιο του 2019 και θα έχει κάποια λογική η σκέψη ότι η δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση θα εκτονωθεί στην κάλπη των ευρωεκλογών, ενώ στις βουλευτικές ο ΣΥΡΙΖΑ θα πετύχει τους στόχους του, που είναι: η ΝΔ να μην πάρει αυτοδυναμία και ο ίδιος να διατηρήσει δεσπόζουσα θέση στο νέο δικομματικό σκηνικό.
Οταν, λοιπόν, ακούμε το κλασικό «οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας», πρέπει να έχουμε κατά νου όλα τα προηγούμενα. Και, κυρίως, ότι ο κ. Τσίπρας και οι συν αυτώ λένε ψέματα (όπως έλεγε το καλοκαίρι του 2014, όταν διαβεβαίωνε τους πολιτικούς αρχηγούς ότι δεν θα κάνει εκλογές και τις έκανε τον Σεπτέμβριο του 2015), αλλά αφελείς δεν είναι. Γνωρίζουν ότι εκλογές στο τέλος της τετραετίας θα είναι απόφαση απελπισίας και θα σημάνουν την εκλογική συντριβή τους. Και με την απελπισία συμβαίνει αυτό που έχει γράψει ο συγγραφέας Γκράχαμ Γκριμ: «Η απελπισία είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσεις, όταν επιμένεις σε έναν ακατόρθωτο στόχο».
ΥΓ1: Το αιφνιδιαστικό αίτημα της κυρίας Γεννηματά για «εκλογές τώρα» είναι (για να το πούμε στη γλώσσα των πιτσιρικάδων), εντελώς κουφό. Πέραν των όποιων κομματικών υπολογισμών, δεν πατάει σε καμιά λογική. Αντίθετα, το αντίστοιχο του κ. Μητσοτάκη για εκλογές τον Σεπτέμβριο είναι θεμιτό. Θα έχει τελειώσει η μνημονιακή περίοδος και η αντιπολίτευση δικαιούται να λέει ότι ο λαός πρέπει να αποφασίσει ποιος θα διαχειριστεί τη μεταμνημονιακή. Το αίτημα της προέδρου του ΚΙΝ.ΑΛ είναι άστοχο. Την ώρα που απομένουν τα τελευταία μέτρα για την ολοκλήρωση μιας περιόδου, να ανασταλούν όλα και να γίνουν εκλογές; Αυτό είναι παρόμοιο με εκείνο που έκανε ο κ. Τσίπρας το 2014, όταν προκάλεσε πρόωρες εκλογές, εμποδίζοντας την ολοκλήρωση μιας αξιολόγησης και πιθανόν την επίσπευση της εξόδου από τη μνημονιακή εποχή. Είναι κρίμα που η αρχηγός ενός μικρού κόμματος δεν επενδύει στην υπευθυνότητα, αλλά σε μικροκομματικές κινήσεις, δήθεν, εντυπωσιασμού.
ΥΓ2: Πέρα από τα κομματικά συμφέροντα, οι (πολύ) πρόωρες εκλογές δεν συμφέρουν τη χώρα. Δεν πρέπει να επαναληφθεί αυτό που έγινε το 2014. Μετά το τέλος του μνημονιακού προγράμματος (20 Αυγούστου), χρειάζεται ένα εύλογο διάστημα, για να κυλήσει ομαλά η πρώτη μεταμνημονιακή περίοδος. Αυτό που δεν έγινε το 2014, με ευθύνη του κ. Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ, μπορεί να γίνει τώρα. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση να συμφωνήσουν ότι οι εκλογές θα γίνουν τον Μάιο του 2019, μαζί με τις ευρωεκλογές. Θα είναι μια «έντιμη» λύση, που δεν αδικεί κανέναν. Συμφέρει την επόμενη κυβέρνηση, όποια κι αν είναι, αφού θα έχει να διαχειριστεί μια ομαλή κατάσταση. Και, προπάντων, συμφέρει τη χώρα. Είναι δύσκολο, δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες, αλλά αξίζει να επιχειρηθεί αυτή η συνεννόηση.