Το πολυσυζητημένο σκίτσο στο Charlie Hebdo | .
Απόψεις

Μην πυροβολείτε τον Riss

O γελοιογράφος του Charlie Hebdo δίχασε με το σκίτσο του που «υποθέτει» τι θα γινόταν ο μικρός Αϊλάν αν δεν είχε πνιγεί στο Αιγαίο - Προσπάθησε να χρησιμοποιήσει ένα πυρηνικό όπλο για το καλό, αλλά είχε διαφυγή ραδιενέργειας
Ανδρέας Πετρουλάκης

Η γελοιογραφία είναι το πιο ανυπεράσπιστο είδος της δημοσίευσης. Μόλις μπει η υπογραφή του δημιουργού αυτονομείται και ξεκινά το μοναχικό της εκτεθειμένο ταξίδι με ό,τι αποσκευή της έχει δώσει εκείνος. Άλλα εφόδια δεν θα αποκτήσει ποτέ στην πορεία. Δεν έχει επεξηγήσεις, αναλύσεις, παραπομπές και όλα αυτά που τεκμηριώνουν ένα κείμενο βοηθώντας το έτσι να αποφεύγει τις κακοτοπιές των παρεξηγήσεων. Δεν μπορεί καν να ακολουθηθεί από μια δεύτερη, επεξηγηματική διευκρίνιση του γραφιά. Η γελοιογραφία ενηλικιώνεται άμα τη εμφανίσει. Για αυτό δεν είναι λίγες οι φορές που κινείται επί ξυρού ακμής.

Η Τέχνη αυτή της μιάς μέρας μοιάζει σε τούτο με την αιώνια Τέχνη της ποίησης. Είναι τόσο ελλειπτική, αφαιρετική και απέριττη που έστω και μία συλλαβή παραπάνω αν προσθέσει ο δημιουργός της, το αποτέλεσμα ακυρώνεται. Στα αστεία δεν εξηγείς γιατί τότε έχουν φύγει. Ποτέ δεν δίνεις μία παραπάνω βοήθεια σε ένα σκίτσο που καταλαβαίνουν έστω ελάχιστοι και για αυτούς που θα το διαβάσουν με το δικό τους τρόπο, ο γελοιογράφος δεν θα είναι ποτέ εκεί να τους εξηγήσει. Είναι από τις συνθήκες του επαγγέλματος. Πάρα πολλές φορές μία ανάγνωση μπορεί να ξεφεύγει από τις προθέσεις του δημιουργού και όταν αυτήν την εκδοχή τη διαβάσουν οι περισσότεροι τότε το σκίτσο μπαίνει σε περιπέτειες.

Η συλλογική θλίψη είχε αγιοποιήσει τον Αϊλάν κάνοντας τη χρήση του ονόματός του επικίνδυνη. Η πρώτη σκέψη κάποιου συντηρητικού είναι ου λήψει επί ματαίω

Αυτό νομίζω συνέβη και με το περίφημο σκίτσο του Riss. Ξέφυγε από τις προθέσεις του. Γνωρίζοντας τον γελοιογράφο και διαβάζοντας πιο επαγγελματικά το σκίτσο του, καταλαβαίνω αβίαστα  ότι η πρόθεσή του ήταν να σατιρίσει τον ρατσισμό κάποιων Γερμανών που πιστεύουν ότι κάθε μουσουλμάνος είναι δυνάμει βιαστής. Εφόσον αυτοί το θεωρούν γονιδιακό-φυλετικό γνώρισμα, είναι αυτονόητο ότι θα ακολουθεί οποιονδήποτε, ακόμα και ένα αγγελούδι που δεν πρόλαβε να μεγαλώσει. Η παγκόσμια συγκίνηση για το θάνατο του μικρού θα περίμενε ο σκιτσογράφος να δώσει δύναμη στο μήνυμά του αλλά δυστυχώς έγινε το αντίστροφο – η δύναμη διοχετεύτηκε στο μπούμεραγκ που έσκασε στο κεφάλι του. Η συλλογική θλίψη είχε αγιοποιήσει τον Αϊλάν κάνοντας τη χρήση του ονόματός του επικίνδυνη. Η πρώτη σκέψη κάποιου συντηρητικού είναι ου λήψει επί ματαίω.

Ο γελοιογράφος προσπάθησε να χρησιμοποιήσει ένα πυρηνικό όπλο για το καλό αλλά είχε διαφυγή ραδιενέργειας. Το μήνυμά του όμως για αυτούς που μπορούν να το δουν χωρίς προκατάληψη, δηλαδή για αυτούς που είναι σε θέση να καταλάβουν ότι το υποκείμενο της ρατσιστικής σκέψης δεν είναι ο δημιουργός αλλά ο ακροδεξιός Γερμανός, παραμένει. Oμολογώ κι εγώ ότι η ανάγνωσή του δεν είναι εύκολη.