Η συμφωνία του Eurogroup της 24ης Μαΐου επισφράγισε την «αλλαγή καθεστώτος» στη χώρα, γεγονός που παρά την υποκριτική στάση όλων των κομμάτων -τα οποία επιλέγουν να σφυρίζουν αδιάφορα-, τους προκαλεί σύγχυση και αστάθεια, αλλά και παραλυτική αμηχανία μπροστά στην βίαιη και ανεξέλεγκτη ιδεολογική τους μετάλλαξη.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ο εγκλωβισμός τους στην υποκρισία και το λαϊκισμό, παραμένοντας προσκολλημένα στις συνθήκες του «παλιού καθεστώτος».
Ο σωτηριολογικός τους λόγος, με δεδομένη και την εξουθενωτική αντιμετώπιση της χώρας από τους πιστωτές, μοιάζει κενός περιεχομένου. Πρόσωπα και μηχανισμοί έχουν στερηθεί οιουδήποτε κύρους και επιχειρησιακής δυνατότητας. Η κοινωνία προσπαθεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της με καύσιμο την αγανάκτηση και την δυσπιστία.
Ετσι, όμως οι χώρες δεν προχωρούν, απλώς καταστρέφονται. Το υπαρκτό πολιτικό σύστημα συνειδητοποιεί κι αυτό έκπληκτο το αδιέξοδο και φαντασιώνεται…
Ο «συστημικός Πρωθυπουργός» και η ανανέωση της Σοσιαλδημοκρατίας
Όπως είναι και λογικό, η τρέχουσα κατάσταση έχει προκαλέσει κρίσεις συνειδήσεως στον κυβερνώντα ΣΥΡΙΖΑ, όπου οι σχιζοειδείς εκφάνσεις -παρά την αποκόλληση βασικών αιτίων της πρώτης περιόδου (Βαρουφάκης, Κωνσταντοπούλου, Λαφαζάνης)- γίνονται όλο και πιο συχνές, όπως φάνηκε με την παραίτηση Κατριβάνου, την παράσταση Βαγενά, την αλληλογραφία κόμματος -Σακοράφα, τους κλαυθμούς και τους οδυρμούς υπουργών που υπογράφουν πολιτικές που δεν πιστεύουν, τον ακραίο πολιτικαντισμό με τα πτυχία-μαϊμού, αλλά και με τις παλινωδίες στο ΕΚΑΣ κ.ο.κ. Υπάρχει προς διαχείριση και η ισχυρή νεύρωση των ΑΝΕΛ με τις αλλεπάλληλες θεατρικές παραιτήσεις του αρχηγού τους (Μουζάλας, μισθοί ένστολων, ΦΠΑ στα νησιά κλπ) που επίσης επιδεινώνει τις ψυχαναγκαστικές καταστάσεις και την επιθετικότητα των εμπλεκόμενων.
Η χρήση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα ως «συστημικού Πρωθυπουργού» από έγκριτο αρθρογράφο μεγάλης συντηρητικής εφημερίδας, αλλά και η θετική υποδοχή των αποφάσεων του Eurogroup από ισχυρό κανάλι, ενεργοποιούν ένα κύμα σχιζοειδών κρίσεων στα στελέχη και στους παλιούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ (του 4%). Διεισδυτικός παρατηρητής εξηγούσε σε πολιτικό πηγαδάκι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πασοκοποιείται όπως ισχυρίζονται πολλοί, αλλά εξελίσσεται σε συστημικό κόμμα. Η συνειδητοποίηση αυτής της μετάβασης, χωρίς αμφιβολία είναι ψυχαναλυτικά επώδυνη και αγνώστου εκβάσεως, αν και έμπειροι παρατηρητές εκτιμούν πως η «τακτοποίηση» των στελεχών με την βοήθεια της «ανάπτυξης» θα οδηγήσει στην υπέρβαση αυτών των σχιζοειδών καταστάσεων με ταχύτητα που θα εκπλήξει και τους πιο δύστροπους πολιτικούς αναλυτές και κοινωνικούς ψυχολόγους.
Η «μετάθεση της ενοχής» από την ηγεσία και το κόμμα στους πολίτες είναι μεν ψυχαναλυτικά ανακουφιστική, όμως είναι αμφίβολο εάν το κόμμα συνειδητοποιεί πως οι πολίτες εκλαμβάνουν το «άλλοθι» τουλάχιστον ως ειρωνεία, αν όχι ως κοροϊδία
Εκεί ελλοχεύει βέβαια ένα κρίσιμο πολιτικό ζήτημα. Δεδομένου ότι η κομματικοποίηση εμποδίζεται σε σημαντικό βαθμό από τους μνημονιακούς νόμους και τους ξένους τεχνοκράτες που θα κατακλύσουν τις Διοικήσεις (ήδη δύο αλλοδαποί τραπεζίτες κοσμούν το ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας, ενώ για το Υπερταμείο ακούγονται ο Μπομπ Τράα και ο Κιμ), ενδέχεται να διαμορφωθεί κάτι χειρότερο: μια «καθεστωτική αντίληψη» ρεβανσιστικού χαρακτήρα, σε μια προσπάθεια διάσωσης της αριστερής λεοντής, όπως δείχνουν τα κρούσματα Κυρίτση, Φίλη και πολλών άλλων.
Ο ρεβανσισμός αυτός δεν εδράζεται στην ταξική αντιπαλότητα, αλλά σε ένα οργισμένο μεταφυσικό μίσος προς το πεπρωμένο που μετατρέπει τον αριστερό άνθρωπο σε νεοφιλελεύθερο εξουσιαστή. Η συνειδητοποίηση αυτής της μετάλλαξης, ως εσωτερική διεργασία ενέχει τεράστιους κινδύνους, καθώς απελευθερώνει μίσος. (ΣΣ: σε μια άλλη μορφή το ίδιο φαινόμενα συνέβη κατά την διαδοχή του ΠΑΣΟΚ από τη ΝΔ το 2004).
Πέρα από τα πάθη του καθενός, στελέχους ή ψηφοφόρου του ΣΥΡΙΖΑ, η στρατηγική επιδίωξη είναι να διασωθεί «ιστορικά» για την Αριστερά το μέγα άλλοθι ότι δηλαδή «οι πολίτες ήξεραν τι ψήφιζαν (Μνημόνιο ΙΙΙ) τον Σεπτέμβριο του 2015 και επέλεξαν τον ΣΥΡΙΖΑ για να το τρέξει». Χωρίς αμφιβολία η «μετάθεση της ενοχής» από την ηγεσία και το κόμμα στους πολίτες είναι μεν ψυχαναλυτικά ανακουφιστική, όμως είναι αμφίβολο εάν το κόμμα συνειδητοποιεί πως οι πολίτες εκλαμβάνουν το «άλλοθι» τουλάχιστον ως ειρωνεία, αν όχι ως κοροϊδία.
Επί της ουσίας, ο μεν Πρωθυπουργός μπορεί να τρέφει μύχιες ελπίδες πως η Ιστορία θα τον στέψει «εθνικό μεταρρυθμιστή» (κατά Γκι Φέρχοφσταντ), το δε κόμμα έχει μπροστά του ένα συνέδριο ιδεολογικού προσανατολισμού για να αντιμετωπίσει την ιστορική πρόκληση της ανανέωσης της… ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας!
Το «σύνδρομο της δεξιάς παρένθεσης» και η άλωση του Κέντρου
Οι δύο αλλεπάλληλες ήττες της Νέας Δημοκρατίας από τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως η δεύτερη του Σεπτεμβρίου του 2015, δηλαδή μετά την συνθηκολόγηση του Αλέξη Τσίπρα με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα και την ψήφιση του Μνημονίου ΙΙΙ, έχουν ενεργοποιήσει στην καρδιά της παράταξης το εφιαλτικό «σύνδρομο της δεξιάς παρένθεσης». Πρόκειται για μια προσφάτως ανακαλυφθείσα πολιτική παθογένεια, η οποία συνίσταται στην αίσθηση πως οι δεξιές μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να ολοκληρώσουν προγραμματικά, χρονικά, ιδεολογικά το έργο τους και ότι εν τέλει λειτουργούν ως «παρένθεση» στο σύστημα.
Θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι αυτό δεν ισχύει για την θητεία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του μόνου μεταπολιτευτικού ηγέτη με ολοκληρωμένο εθνικό πρόγραμμα (εξαίρεση ίσως ο Κώστας Σημίτης με την ΟΝΕ), αλλά κι αυτό όμως δεν ολοκληρώθηκε με τους αστικούς ιδεολογικούς όρους, αλλά από το ΠΑΣΟΚ των μικρομεσαίων. Ακολούθησε η βραχύβια διακυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, της οποίας το έργο ανατράπηκε εκ των έσω, για να επέλθει πολύ αργότερα η πενταετία του Κώστα Καραμανλή. Όμως, κι αυτή, για εύλογους ψυχαναλυτικούς λόγους, έχει απωθηθεί στη συνείδηση του δεξιού ψηφοφόρου ως «παρένθεση», δεδομένου ότι κατά την διάρκειά της προσάραξε ο «Τιτανικός» στο παγόβουνο της χρεοκοπίας. Το «σύνδρομο της δεξιάς παρένθεσης» εδραιώθηκε στο δεξιό θυμικό με την διετή θητεία του Αντώνη Σαμαρά. Ένα το κρατούμενο.
Ο Κυριάκος αντιλαμβάνεται ότι με τους περιορισμούς που του βάζουν οι πρώην, τον εμποδίζουν συστηματικά να αλώσει το Κέντρο, γιατί γνωρίζουν ότι τα πολιτικά στελέχη «εισαγωγής» είναι καλύτερα από τα ντόπια και με το πλήρωμα του χρόνου θα τους φάνε τις θέσεις
Μέσα στο αφόρητο υπαρξιακό άγχος (angst) της συγκυρίας, η παράταξη εξέλεξε αρχηγό τον Κυριάκο Μητσοτάκη ένα μοντέρνο πολιτικό που διαθέτει όλα τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, ήτοι το κύρος της μόρφωσης (γλώσσες, χρηματοοικονομικά κλπ) και το πρεστίζ μιας μεγαλοαστικής και εύπορης πολιτικής οικογένειας. Εννοείται ότι οι καφετιέρες ή οι ξεχωριστές φορολογικές δηλώσεις και ότι διαδίδει η φαιά προπαγάνδα των κρυπτοσταλινικών δεν τον αγγίζει.
Εκείνο όμως που τον μεταλλάσσει από ένα ευγενή ευρω-εκσυγχρονιστή σε ένα νεολαϊκιστή πολιτικάντη, δεν είναι η έλλειψη ψυχραιμίας, αλλά κάτι βαθύτερο, προσωπικό. Αυτός που υπερέβη, μόνος του, τα κουσούρια της φαμίλιας, αυτός που από Μητσοτάκης έγινε Κυριάκος, αυτός που νίκησε τον «άνθρωπό μας (ολονών…ε) , τον Μεϊμαράκη» (ακόμη και κόντρα στη Ντόρα), αυτός που έφτιαξε πρόγραμμα οικονομικής εξυγίανσης της χρεοκοπημένης ΝΔ, αυτός που επιβάλει αξιολόγηση των στελεχών, αυτός που κάνει το κόμμα ευρωπαϊκό, αυτός που θα μπορούσε να μεταρρυθμίσει και να ιδιωτικοποιήσει την Ελλάδα έχει απέναντί του τον Τσίπρα που σφετερίζεται όλα όσα αυτός είχε φανταστεί, μελετήσει και σχεδιάσει από μικρό παιδί. Αυτό αναιρεί την ψυχραιμία, την στρατηγική και τον έστειλε στην κυρία Μέρκελ για να παρουσιάσει το εναλλακτικό του σχέδιο. Δύο τα κρατούμενα.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά έχει να διαχειριστεί τον «ιδιοκτήτη» της Ραφήνας, τη νεύρωση του σαμαρικού στρατοπέδου, τον ΕΝΦΙΑ των διαμερισμάτων που κατέχει ο πολιτικός κόσμος και κυρίως, το πιθανολογούμενο merger (συγχώνευση) της «Εθνικής Ενότητας» των Καρατζαφέρη-Μπαλτάκου με τη «Χρυσή Αυγή» η οποία μετασχηματίζεται σε ένα κυριλέ εθνικιστικό κόμμα ευρωπαϊκού τύπου. Και φυσικά ξέρει πως η «Νέα Δεξιά» του Φαήλου Κρανιδιώτη μπορεί να τα καπελώσει όλα ως holding company, ως κόμμα συμμετοχών, με στόχο ένα 12% plus, δεδομένου ότι ο Φαήλος έχει το χάρισμα (knak). Τρία τα κρατούμενα.
Ο τακτικός ελιγμός ολκής
Ο Κυριάκος αντιλαμβάνεται ότι με τους περιορισμούς που του βάζουν οι πρώην, τον εμποδίζουν συστηματικά να αλώσει το Κέντρο, γιατί γνωρίζουν ότι τα πολιτικά στελέχη «εισαγωγής» είναι καλύτερα από τα ντόπια και με το πλήρωμα του χρόνου θα τους φάνε τις θέσεις. Έτσι, επιχειρεί ένα τακτικό ελιγμό ολκής, να χρησιμοποιήσει τη «Δράση» του Σκυλακάκη ως πόλο έλξης ανεξάρτητων, πράσινων και ροζ μεταρρυθμιστών «μπας και γίνει τίποτες». Εκεί θα μπορούσε, ίσως, να χωρέσει και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, αν και ο Άδωνης θα ήθελε να είναι μαζί του, καθώς θεωρεί ότι οι δυο τους μπορούν να αλλάξουν τον ρουν της Ιστορίας. Τέσσερα τα κρατούμενα.
Βέβαια, το δισυπόστατο της ελληνικής Δεξιάς υπήρχε ανέκαθεν, δηλαδή υπήρχε η βάση του «Λαϊκού Κόμματος» και οι φιλελεύθεροι εκσυγχρονιστές που πάντοτε ασφυκτιούσαν εντός του. Ο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός» του Κωνσταντίνου Καραμανλή δεν πρόλαβε να εδραιωθεί, ως κεντροδεξιά γκωλικού τύπου, με αποτέλεσμα να τον κακομεταχειριστούν οι νεοφιλελεύθεροι και να χάσει την λαϊκότητά του (με εξαίρεση τη φάση Μπαϊρακτάρη που ήταν ατομική-επικοινωνιακή υπόθεση). Ως εκ τούτου, ο Κυριάκος είτε θα κάνει ρεσάλτο (αν προλαβαίνει τον Τσίπρα) στο μετριοπαθές φιλελεύθερο και σοσιαλδημοκρατικό Κέντρο για να το κατακτήσει, εγκαταλείποντας την «πούρα» δεξιά (που ούτως ή άλλως τον αντιμετωπίζει καχύποπτα), είτε θα μεταλλαχθεί σε ισορροπιστή της δεξιάς φεντεραθιόν (πολυκατοικίας).
Ο θαυμαστός κόσμος του Κέντρου και η «οικολογία» του
Η άτυπη πρόσκληση στην ενεργό υπηρεσία του Κώστα Σημίτη, προκειμένου να αποτελέσει την συγκολλητική ουσία για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς, χωρίς αμφιβολία καταγράφει το αδιέξοδο του διαλόγου ΠΑΣΟΚ-Ποταμιού. Και δεν φταίει γι΄ αυτό το αδιέξοδο ούτε η Επιτροπή, ούτε τα κείμενα. Φταίνε οι συμβολισμοί, τα οφίκια, οι πρωτοκαθεδρίες, οι εισοδισμοί, οι δεύτερες σκέψεις και τα αουτσάιντερ που εμποδίζουν την συγκρότηση μιας νέας Ένωσης Κέντρου. Σε ότι αφορά την ιδέα της δημιουργίας εξ αρχής ενός νέου κόμματος κατά τα πρότυπα του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (συνέδριο Επινέ 1971), οι παίκτες το τρέμουν, αν και ξέρουν ότι αυτό είναι το σωστό, γιατί φοβούνται τι θα βγάλει η κάλπη, δεδομένων των ισχυρών μηχανισμών του ΓΑΠ και του Βενιζέλου.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν δύο τακτικά, αν όχι στρατηγικά λάθη. Πρώτον, δεν εκλήθη στο πάρτι της Κεντροαριστεράς ο συμπαθής κύριος Λεβέντης (186.644 ψήφοι, ήτοι 3,44% και 9 έδρες), με αποτέλεσμα να τον χαρίζουν στον Τσίπρα ή στον Κυριάκο. Δεύτερον, η ρητορική που αναπτύσσουν δημοσίως τα πολιτικά στελέχη και οι περί το Κέντρο προσωπικότητες είναι too much αντιΣΥΡΙΖΑ, ρητορική που διαβάζεται από τους προσδοκώμενους να παλιννοστήσουν ψηφοφόρους ως εξής: «Εγκαταλείψατε το ΠΑΣΟΚ γιατί σας προδώσαμε και πήγατε στον άθλιο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος δεν σας βγήκε. Τώρα, ελάτε πίσω γονατιστοί να σας συγχωρέσουμε». Αμ δε…
Συνεπώς, καλά κάνει ο κ. Θοδωράκης και δεν ενδίδει και κάνει «δομική αντιπολίτευση», δεν βρίζει, μιλάει σαν κανονικός άνθρωπος, χωρίς το τουπέ και τον πετροξύλινο λόγο της Φώφης, ή τον δακρύβρεχτο του Λεβέντη. Περιμένει όλους στη γωνία και με δεδομένο ότι ο χρόνος έχει ξεπλύνει τη ρετσινιά του διαπλεκόμενου (άλλωστε η διαπλοκή έχει λουφάξει), καταθέτει προτάσεις και ιδέες χωρίς ιδεολογικό πρόσημο. Τι μπορεί να προσδοκά; Μάλλον αρκετά, καθώς η επανασυγκόλληση των πασοκιστών δεν φαίνεται να έχει δυναμική στην κοινωνία, ο Λεβέντης μοιάζει με βεγγαλικό (αλλά είναι;), και οι δυσαρεστημένοι του ΣΥΡΙΖΑ πού θα πάνε; Λίγη νεολαία χρειάζεται και δύο-τρία στελέχη θερτι-σαμθινγκ πρώτης γραμμής για την τηλεόραση …
Το ΚΚΕ, ως πολιτικό ίδρυμα «παρηγορίας»
Το ΚΚΕ υπήρξε ανέκαθεν το πιο μεταφυσικό κόμμα της σύγχρονης ιστορίας μας, για τις ιδέες του οποίου θυσιάστηκαν δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές. Παρά την ισχυρή πρόσδεσή του στον θρησκευτικό σταλινισμό, σήμερα βρίσκεται σε μια τριφασική μείζονα κρίση στρατηγικής, η οποία συνίσταται στα ακόλουθα:
1) Δεδομένου ότι το ΚΚΕ έπαιξε μεταπολιτευτικά το ρόλο του αμορτισέρ του συστήματος, εγκλωβίζοντας τις «επαναστατικές» εργατικές μάζες σε μεταφυσικού περιεχομένου προσδοκίες και προστατεύοντας το σύστημα με τα στήθη του μονολιθικού ΠΑΜΕ στα σκαλάκια του Κοινοβουλίου απέναντι στις αναρχοφασίζουσες μάζες των Αγανακτισμένων, σήμερα εάν συνεχίσει να το κάνει, θα λειτουργήσει υπέρ του Διαβόλου που δεν είναι άλλος από τον ΣΥΡΙΖΑ. Κάτι που υπερβαίνει κάθε έννοια μεταφυσικής.
2) Υπάρχει επίσης ένα βαθύ ψυχαναλυτικό πρόβλημα. Το μεταπολιτευτικό ΚΚΕ στηρίχθηκε στους οικοδόμους, οι οποίοι με τα πακέτα Ντελόρ και την εισβολή του αλβανικού λούμπεν προλεταριάτου μετεξελίχθηκαν σε στυγνά αφεντικά (εργολάβοι/εργοδηγοί) που εξ αιτίας της κρίσης του καπιταλισμού εξέπεσαν σε άνεργους. Το σοκ της μετάπτωσης ήταν ισχυρό και ακόμη δεν έχουν διαγνωσθεί οι εγκεφαλικές κακώσεις που έχει υποστεί το σώμα του κόμματος…
3) Ένας άλλος πυλώνας της διαχρονικής ισχύος του ΚΚΕ στη μεταπολίτευση ήταν, λέγεται, η διαχείριση κάποιων asset (περιουσιακά στοιχεία) του εκπεσόντος ΚΚΣΕ. Η κρίση του καπιταλισμού και το αναποτελεσματικό asset management οδήγησε στην εκποίηση μεγάλων επενδύσεων στην Ελλάδα (αποεπένδυση) και στην κατασπατάληση του κεφαλαίου κίνησης στον αγώνα. Έτσι, σήμερα τα άτυπα εμβάσματα του κόμματος σε χιλιάδες μέλη έχουν διακοπεί, γεγονός που κάποια στιγμή αναμένεται να καταγραφεί και στο εκλογικό αποτέλεσμα.
Με την εμμονική προσκόλληση στον σταλινισμό ως μοναδικού δρόμου προς το σοσιαλισμό, το ΚΚΕ επικεντρώνοντας τη δυναμική του στο θρησκευτικό στοιχείο εξελίσσεται σε κόμμα «παρηγορίας» για κάθε απόχρωσης απογοητευμένου αριστερού
Σύμφωνα με ορισμένους έγκυρους αναλυτές, το ΚΚΕ λειτούργησε συχνά για το ευρύτερο εκλογικό σώμα ως «κόμμα καταφύγιο», κυρίως για μια μερίδα της νεολαίας που αντιλαμβανόταν τον χυδαίο τυχοδιωκτισμό των άλλων κομματικών νεολαιών, αλλά ενίοτε και για αριστερούς που δεν άντεχαν ή δεν προσχώρησαν εγκαίρως στο μεταπολιτευτικό «πασοκισμό». Άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι διατηρεί την αίγλη ιδρύματος στους κόλπους του οποίου εκκολάφθηκαν και ανδρώθηκαν κορυφαία στελέχη της δημοσιογραφίας και άλλων ειδικοτήτων αιχμής, αν και τώρα η παραγωγή στελεχών έχει συρρικνωθεί στο ελάχιστο. Έτσι, σήμερα, με την εμμονική προσκόλληση στον σταλινισμό ως μοναδικού δρόμου προς το σοσιαλισμό, το ΚΚΕ επικεντρώνοντας τη δυναμική του στο θρησκευτικό στοιχείο εξελίσσεται σε κόμμα «παρηγορίας» για κάθε απόχρωσης απογοητευμένου αριστερού.
Οι νέοι κανόνες του παιγνιδιού
Τα κόμματα είναι στα μάτια της κοινωνίας αναξιόπιστα και οι πολιτικοί επίσης. Πνευματική ηγεσία που να μπορεί να καθοδηγήσει και να ενθαρρύνει δεν υπάρχει. Το επικοινωνιακό παιγνίδι παίζεται από τους ίδιους παίκτες, με τα ίδια εργαλεία (πρόσωπα) με την ανακύκλωση των ίδιων φθαρμένων ιδεών…
Η πλειοψηφία των πολιτών είναι χωρίς ρευστότητα, καταχρεωμένη και υπερφορολογημένη, αλλά πλέον και αρκετά συνειδητοποιημένη. Η κατάσταση είναι καταθλιπτική, αν και τα 20-25 δισ. ευρώ των θυρίδων και των στρωμάτων φαίνεται ότι εξισορροπούν στην αγορά και στα δημόσια ταμεία ότι χάνεται από τους νεόπτωχους. Το ζήτημα είναι εάν η ανάπτυξη θα έλθει εγκαίρως, πριν ξεσπάσει κάποια τυφλή κοινωνική έκρηξη. Τα νούμερα της οικονομίας θα φτιάξουν, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι θα το αισθανθούν οι μικρομεσαίοι και οι φορολογούμενοι. Οπότε, η δυσφορία δεν θα καταλαγιάσει εύκολα.
Πάντως, η ψυχολογική ανθεκτικότητα που έχει επιδειχθεί από τον ελληνικό λαό στην δεκαετή λαίλαπα αρνητικών μηνυμάτων και συστηματικής λοιδορίας, είναι πρωτοφανής στα διεθνή χρονικά και χωρίς αμφιβολία θα αποτελέσει στο μέλλον αντικείμενο ακαδημαϊκής έρευνας.
Έτσι, η αξιοπιστία του πολιτικού λόγου για να αποκατασταθεί θα χρειαστεί χρόνος, αλλαγή περιεχομένου και τεκμηρίωσή του και φυσικά, φερέγγυα πρόσωπα που θα τον εκφέρουν. Τα κύρια ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν από το πολιτικό σύστημα είναι:
- Τι μπορεί να γίνει, πώς ακριβώς και πότε, για να αποφευχθεί η λουμπενοποίηση των μεσαίων στρωμάτων και η εδραίωση της «βουλγαροποίησης» της χώρας.
- Πώς και πού (και πότε) ακριβώς μπορεί να γίνει η ανάπτυξη, πώς θα συμμετάσχουν οι πολλοί σε αυτή και πώς θα μοιραστούν τα οφέλη και τα κέρδη της.
- Με ποιο τρόπο και τι εγγυήσεις μπορεί να σχεδιαστεί η παλιννόστηση του ανθρώπινου κεφαλαίου που έχει μεταναστεύσει.
- Με ποιο τρόπο θα αποκατασταθεί ένα στιβαρό και αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος (υγεία, παιδεία, ασφάλεια και ασφάλιση). Βήματα, διάρκεια, κλπ.
- Με ποιο τρόπο θα υπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη, δηλαδή, πώς και πότε θα αποκατασταθεί η κοινωνική ισορροπία που έχει διασαλευθεί.
- Πότε και πώς (ακριβώς και με λεπτομέρειες οικονομικές και νομικές) θα αποκατασταθεί πλήρως, με όρους απόλυτης ισοτιμίας ευρωπαϊκού κεκτημένου, η εθνική κυριαρχία.
Αυτοί που θα απαντήσουν με στιβαρό σχεδιασμό, αναλυτικό, λεπτομερή και με ενσωματωμένη μια ισχυρή τεκμηρίωση (οικονομική και νομική) σε αυτά τα βασικά ερωτήματα, θα κερδίσουν το στοίχημα του «καινούργιου» και του αύριο.