Μια φορά είχα πάει εκλογικός αντιπρόσωπος. Μην τα ρωτάτε, ήμουν μικρός δεν ήξερα. Επρεπε, λοιπόν, να πάω από τις 5.30 π.μ. για να δω αν η κάλπη ήταν άδεια, να δω τον δικαστικό αντιπρόσωπο να τη σφραγίζει με κερί και να είμαι βέβαιος ότι εκείνη τη στιγμή δεν είχαν ρίξει μέσα άλλους φακέλους. Μετά είδα αμέτρητες, δυστυχώς ημιθανείς γριές να ψηφίζουν με ψηφοδέλτιο που τους είχε βάλει η κόρη τους στην τσέπη. Τέλος πάντων. Νόμιζα ότι αυτά είχαν περάσει μαζί με τα νιάτα μου και εκείνους που θυμόντουσαν ότι κάποτε είχαν ψηφίσει και τα δέντρα.
Οι εκλογές γίνονται με κάλπες, ψηφοφόρους και εφορευτικές επιτροπές. Οι κάλπες για να μαζεύονται οι ψήφοι, οι ψηφοφόροι για να τις ρίχνουν και οι εφορευτικές επιτροπές για να ελέγχουν την ταυτοπροσωπία των εκλογέων και να μετράνε σωστά, μην είναι κάλπικα τα αποτελέσματα. Σε 200 σχεδόν χρόνια εκλογών στην Ελλάδα μόνο τα τελευταία 50 λύσαμε (σχεδόν) το θέμα της καλπονοθείας. Ο κίνδυνος της πάντα ελλοχεύει γιατί το κίνητρο πάντα υπάρχει και οι κομματικοί στρατοί πάντα ανθούν.
Τώρα με τις εσωκομματικές εκλογές της Κεντροαριστεράς ξαναφούντωσε η συζήτηση για την ψηφιακή -ηλεκτρονική τη λένε- ψηφοφορία. Γίνεται; Νοθεύεται; Είναι σωστό να ψηφίζεις από τον καναπέ; Μήπως το ευτελίζουμε σε «Survivor»;
Με τη σειρά οι απαντήσεις:
Γίνεται; Ναι.
Νοθεύεται; Οχι.
Ποιος είναι ο τρόπος και ποιος τον αντιπαλεύει;
Ι. Ψηφιακή κάλπη είναι το σύστημα ZEUS
Το καλύτερο μάλλον στον κόσμο. Το έχουν φτιάξει Ελληνες μαζί με το Χάρβαρντ. Εχει κερδίσει πιστοποιητικά αδιάβλητου, ασφάλειας και βραβεία κρυπτογράφησης σε όλο τον κόσμο. Έχει καρατσεκαρισθεί σε εκλογές σε πανεπιστήμια κι έχει και την νομιμοποιητική ευλογία, για τους νομικούς και τους τυπολάτρες, του ΣτΕ που το θεωρεί εξίσου αδιάβλητο με οποιοδήποτε άλλη κάλπη και απαντά έναν προς έναν τους φόβους και τις ενστάσεις των διαφωνούντων.
Ποιος δεν ήθελε το ΖΕUS το 2014, στις εκλογές στα Πανεπιστήμια; Ο ΣΥΡΙΖΑ γιατί έλεγε πως είναι της κυβέρνησης. Το ΖEUS το έχει αναπτύξει το ΕΔΕΤ (Εθνικό Δίκτυο Ερευνας και Τεχνολογίας), με μερικούς από τους πιο λαμπρούς νέους επιστήμονες δικτύων και πληροφορικής που μας έχουν απομείνει και δεν ξενιτεύτηκαν. Λαμπροί σίγουρα, γιατί ακόμη και σήμερα οι δημοσιεύσεις τους για το θέμα είναι περιζήτητες στις καλύτερες επιστημονικές επιθεωρήσεις του κόσμου.
Ηταν λοιπόν το 2014 «της κυβέρνησης» και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το ήθελε. Λες και οι άνθρωποι είναι πιόνια. Λες και ο κάθε επιστήμονας θα κάνει ότι του πει, αν του το πει, ο εκάστοτε πολιτικός προϊστάμενος. Λίγο να κόβει το μάτι σου και λίγο να ξέρεις από τεχνολογία μπορείς να καταλάβεις ότι για να γίνει αυτό που φοβούνταν έπρεπε να συνεργαστούν, και ίσως και πάλι να μην τα κατάφερναν, 40 άνθρωποι τουλάχιστον. Συνωμοσία με 40 επιστήμονες; Χλωμό. Και στο κάτω κάτω στην φυσική κάλπη χρειάζεται συνεργασία δυο τριών, ιδίως αν κάποιος βγει έξω για τσιγάρο για να γίνει νοθεία. Δυο τρεις ή 40 είναι λοιπόν το δίλημμα.
Ποιοι λοιπόν φοβούνται το 2017 στις εκλογές της Κεντροαριστεράς το ZEUS;
Είναι προφανές: Οι εκπρόσωποι όσων διαθέτουν ισχυρούς μηχανισμούς. «Δεν εμπιστευόμαστε το ΕΔΕΤ γιατί είναι του Γαβρόγλου», λένε, δηλαδή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Κάποιοι από αυτές ή αυτούς που το λένε είναι τα ίδια πρόσωπα που το 2014 έλεγαν ακριβώς τα αντίθετα και ψήφιζαν στα πανεπιστήμια με το ΕΔΕΤ!
ΙΙ. Ψηφιακή εφορευτική επιτροπή είναι ένα σύστημα τριπλής ψηφιακής ταυτοποίησης
Δηλαδή για να σε δεχτεί ως εκλογέα το σύστημα δεν σου ζητά μόνο την ταυτότητα όπως στην φυσική κάλπη (όπου π.χ. η μάνα μου ψηφίζει ενώ η ταυτότητά της έχει φωτογραφία της φοιτήτρια και γράφει Βασίλειο της Ελλάδος, ενώ με τη φυσιολογική κούραση του μέλους της εφορευτικής μπορεί άνετα να ψηφίσει άλλος αντί για άλλο). Στο ψηφιακό, το σύστημα ζητάει να σε συγκρίνει και να σε διασταυρώσει από τρία προ-πιστοποιημένα συστήματα απολύτως ατομικών δεδομένων: ταυτότητα, εκλογικός κωδικός (πιστοποιημένα από το κράτος), αριθμός ελληνικού κινητού τηλεφώνου (πιστοποιημένος ήδη από τις εταιρείες κινητής), πιστωτική κάρτα (πιστοποιημένη ήδη από τις τράπεζες). Αν τα τρία δεν συμπίπτουν ΔΕΝ εγγράφεσαι στον ψηφιακό εκλογικό κατάλογο. Κι αν χρειασθεί για το εξωτερικό υπάρχει κι άλλος έλεγχος: Βιομετρικά στοιχεία από φωτογραφία διαβατηρίου που θα ελέγχεται ψηφιακά. Τι μοιάζει πιο αδιάβλητο; Η ταυτότητα στη φυσική παρουσία που την ελέγχει (;) άνθρωπος ή το τριπλό (και τετραπλό) σύστημα διασταυρώσεων από το ηλεκτρονικό σύστημα;
Ποιοι ζητούν να υπάρχει φυσική ταυτοποίηση για την ψηφιακή κάλπη και όχι ηλεκτρονική διασταύρωση; Μα φυσικά οι εκπρόσωποι όσων έχουν μηχανισμούς.
Το σύστημα που προτείνουν είναι πιο αδιάβλητο; Καθόλου, μιας και απαιτεί να παρουσιαστεί ο ενδιαφερόμενος 10 ημέρες πριν σε συγκεκριμένη ώρα για να παραλάβει κωδικούς από την εφορευτική επιτροπή. Κάτι σαν ΚΕΠ Κεντροαριστεράς. Πόσοι θα είναι παρόντες για να πιστοποιούν από την εφορευτική, πού θα βρίσκονται, ποιοι θα υπογράφουν και θα μοιράζουν τα κλειδιά για την ψηφιακή κάλπη; Ερωτήματα αναπάντητα και ανοιχτά σε λάθη ανθρώπων και αλχημείες μηχανισμών γιατί δεν ελέγχονται.
Είναι πιο εύκολο; Το αντίθετο. Υποχρεώνουν, ιδιαίτερα στην επαρχία, οι άνθρωποι να μετακινηθούν, σε μισή και μία ώρα απόσταση (20 με 30 ευρώ βενζίνη) για να πάνε να πάρουν στις πρωτεύουσες των δήμων κωδικούς και κλειδιά. Για το εξωτερικό ας μην συζητάμε. Με το σύστημα των «μηχανισμών» κανείς ουσιαστικά δεν μπορεί να ψηφίσει ψηφιακά.
ΙΙΙ. Ψηφιακοί ψηφοφόροι είναι κατ’ αρχήν όσοι έχουν πιστοποιηθεί και εγγραφεί στον ψηφιακό κατάλογο της τριπλής ψηφιακής ταυτοποίησης
Γιατί καταρχήν; Γιατί την ημέρα της ψηφοφορίας το σύστημα έχει κι άλλη δικλείδα. Μόλις μπεις στο ZEUS να ψηφίσεις δεν σε αφήνει. Σου στέλνει έναν τετραψήφιο αριθμό στο κινητό που έχεις δηλώσει (ένα κινητό ανά όνομα επιτρέπεται) και, μόνο αν εισάγεις στον υπολογιστή ή την ταμπλέτα αυτόν τον κωδικό, μέσα σε ένα λεπτό μπορείς να ψηφίσεις. Αλλιώς αποκλείεσαι. Ετσι αποκλείεται ΚΑΘΕ ΜΑΖΙΚΗ ΝΟΘΕΙΑ.
Τι προβλέπει η πρόταση των «μηχανισμών» σε αυτό το στάδιο ελέγχου. Τίποτε. Αποφεύγει την ευκαιριακή μαζική ψήφο (είναι η κομψή έκφραση για τη νοθεία); Το αντίθετο! Ο καθένας που παίρνει τον κωδικό, αφού ταυτοποιηθεί, με τον προβληματικό τρόπο που αναφέραμε, μπορεί επειδή θα παραλάβει ανώνυμους κωδικούς να τους δώσει σε όποιον θέλει. Δεν υπάρχει καμμία, κυριολεκτικά καμία πιθανότητα βεβαίωσης των στοιχείων του. Οποιος έχει το κλειδί ανοίγει την πόρτα.
Κι έτσι το περίφημο σύστημα της «ηλεκτρονικής» έχει γίνει απλό:
Από τη μια ένα σύστημα εύρωστο, πρωτοπόρο, τεκμηριωμένο, καλοστημένο, που επινοεί κάλπη, εφορευτική, τελική ψήφο, με ελέγχους, λογική, συνέπεια. Εχει αδυναμίες; Μπορεί ο εγγονός να ψηφίσει για την γιαγιά; Ναι, μεμονωμένες παρατυπίες γίνονται, όπως σε κάθε σύστημα. Το αποτέλεσμα όμως δεν επηρεάζεται.
Από την άλλη, η άποψη που υποστηρίζεται μόνο από τους «μηχανισμούς», με ενστάσεις, απορρίψεις και διάτρητα λογικά σχήματα.
Τα επιτελεία των «μηχανισμών» θέλουν εκλογές και κάλπη στα μέτρα τους και όχι δεύτερο γύρο με υποψήφιο εκτός τειχών. Πιέζουν με προσχήματα, ενστάσεις και παράλογες εναλλακτικές ώστε η ψηφιακή κάλπη να μην υπάρξει
Δυστυχώς αυτό είναι η πρόταση των «μηχανισμών» για την ψηφιακή κάλπη. Απορρίπτουν το ZEUS με επιχειρήματα συνωμοσίας και μόνο, απορρίπτουν την τριπλή πιστοποίηση, προτείνοντας μια διαβλητή εναλλακτική που επιπλέον αποκλείουν τους ψηφοφόρους εξωτερικού και δυσκολεύουν σημαντικά τους ψηφοφόρους στην Ελλάδα. Τέλος, επιτρέπουν τη μαζική νοθεία και τη μαζική εξαγορά ψήφων.
Μα γιατί; Γιατί οι «μηχανισμοί», που ξεκίνησαν όλο το σχέδιο της δημοκρατικής παράταξης, που ανέθεσαν με θάρρος την επίβλεψη στον καθηγητή Νίκο Αλιβιζάτο και στην επιτροπή του, γιατί αλλάζουν τώρα ρότα; Η απάντηση είναι ότι αιφνιδιάστηκαν.
Η σκοπιμότητα είναι προφανής. Τα επιτελεία των «μηχανισμών» θέλουν εκλογές και κάλπη στα μέτρα τους και όχι δεύτερο γύρο με υποψήφιο εκτός τειχών. Πιέζουν με προσχήματα, ενστάσεις και παράλογες εναλλακτικές ώστε η ψηφιακή κάλπη να μην υπάρξει, το εξωτερικό να μην ψηφίσει, οι νεότεροι και πιο εξοικειωμένοι με ψηφιακή συμμετοχή να αποθαρρυνθούν και να παραμείνει η γνωστή, παραδοσιακή μέθοδος όπου εκείνοι ξέρουν να δουλεύουν και να κινητοποιούν. Δεν θέλουν συμμετοχή, δεν θέλουν νέου,ς δεν θέλουν εξωτερικό, δεν θέλουν ψηφιακή κάλπη.
Μήπως θα το κάνουμε Survivor; Ποιο είναι το τελευταίο επιχείρημα; Οπως πάντα «ιδεολογικό». Θέμα αρχών… Για τους μηχανισμούς, αφού τα τεχνικά και λειτουργικά επιχειρήματα καταρρέουν, υπάρχει η τελευταία άμυνα. Για εμάς λένε, η φυσική παρουσία στην ψηφοφορία είναι θέμα πολιτικό. Θέμα αρχής. Πιστοποίηση από απόσταση, ψήφος από τον «καναπέ», δεν κάνει για πολιτικές αλλά για τηλεοπτικές ψηφοφορίες. Η δημοκρατική παράταξη δεν είναι survivor. Τι θα γίνει η δημοκρατία χωρίς συμμετοχή, σωματική παρουσία και βιώματα.
Οι εσωκομματικές εκλογές όμως δεν είναι εθνικές. Διαφέρουν και στη σημασία και στην λειτουργικότητα. Αλλο εκλογές δεσμευτικού χαρακτήρα και άλλο εκλογές θεσμών αντιπροσώπευσης. Κανείς δεν προκρίνει σήμερα και δεν προτείνει εξ αποστάσεως ψηφοφορία στις εθνικές εκλογές. Γιατί υπάρχουν κάλπες και στο πιο μικρό χωριό, γιατί υπάρχει αστυνομία, δικαστικοί εκπρόσωποι και αντιπρόσωποι κομμάτων.
Γιατί η συμμετοχή στην ψηφοφορία νομιμοποιεί το πολίτευμα, την δημοκρατία. Μέχρι πρότινος ήταν υποχρεωτική. Και το αποτέλεσμά της δεσμεύει.
Στις εσωκομματικές όμως το ζήτημα δεν αφορά ευθέως το πολίτευμα, αλλά την ανάδειξη αρχηγού που θα μπορούσε να γίνει, όπως γινόταν, και από άλλα εκλεκτορικά σώματα (συνέδρια, κοινοβουλευτικές ομάδες). Κανένας νόμος, πολύ περισσότερο το Σύνταγμα δεν προβλέπει και δεν αφορά τον τρόπο διεξαγωγής των εσωκομματικών εκλογών. Είναι εθελοντική διαδικασία.
Η σύγκριση κατά συνέπεια είναι καταχρηστική.
Στις εσωκομματικές εκλογές τα τμήματα το πολύ να είναι σε κάθε δήμο καποδιστριακό δηλαδή σε 1.040 σημεία. Δικαστικοί και αστυνομία, κράτος και νόμος δεν υπάρχουν. Εκ των ενόντων συγκροτούνται οι εφορευτικές. Άρα δεν υπάρχει ίση μεταχείριση υποψηφίων (ευνοούνται όσοι έχουν μηχανισμό σε εθνικό επίπεδο) ούτε δίνονται ίσες δυνατότητες συμμετοχής σε ψηφοφόρους (γιατί ευνοούνται όσοι ζουν σε πρωτεύουσες δήμων). Η ψηφιακή κάλπη έρχεται λοιπόν να αποκαταστήσει αυτά τα ελλείμματα. Φέρνει δημοκρατία, δεν παίρνει.
Το θυμόσοφο επιχείρημα κλείνει την κουβέντα. Αφού το ψηφιακό δεν εφαρμόζεται σε άλλες χώρες τι το θέλουμε εμείς; Ολοι οι άλλοι δεν ξέρουν, εμείς είμαστε οι έξυπνοι;
Δεν είναι αλήθεια ότι δεν έχει εφαρμοσθεί πουθενά. Σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, στην Αυστραλία στις επικείμενες εκλογές, στην Εσθονία με διαφορετικές εκδοχές η ψηφιακή κάλπη δοκιμάσθηκε και δοκιμάζεται σε δεσμευτικές εκλογές. Τα παραδείγματα σε εκλογές αντιπροσωπευτικών θεσμών είναι πάρα πολλά.
Ταιριάζει αυτό το σύστημα στο εγχείρημα;
Το σωστό ερώτημα είναι λοιπόν. Ταιριάζει αυτό το σύστημα στο εγχείρημα; Ναι γιατί είναι τολμηρό και πρωτότυπο. Και καθόλου συνηθισμένο. Οπως άλλωστε είναι ασυνήθιστη και η διαδικασία, το εγχείρημα της παράταξης. Γιατί ποτέ και πουθενά στον κόσμο μια ασαφής οντότητα, η παράταξη, που περιλαμβάνει δύο κοινοβουλευτικά κόμματα και πολλούς εξωκομματικούς υποψήφιους δεν καλεί ένα απροσδιόριστο σώμα, τους ψηφοφόρους -όχι τα μέλη- να εκλέξουν ηγέτη, ο οποίος μετά θα οργανώσει την παράταξη σε ενιαίο φορέα που ενδέχεται να είναι από κόμμα έως χαλαρή συνομοσπονδία κομμάτων.
Συνήθως τα κόμματα απαιτούν από τα μέλη τους την φυσική παρουσία, διότι υπάρχει η κοινή αποδοχή, η ισχυρή δέσμευση, συνομολογία της στράτευσης. Σε μια παράταξη όμως που δεν έχει μέλη, δεν έχει δηλαδή συνάψει κανενός είδους σχέση με τους μελλοντικούς ψηφοφόρους της γιατί απλά δεν υφίσταται, φυσικά και οι ευθύνες ή δεσμεύσεις των μελών δεν υφίστανται.
Και κάτι τελευταίο. Το πόσο υποκριτική, προσχηματική είναι η επίκληση αρχών για την ψηφιακή κάλπη φαίνεται από την περίπτωση της επιστολικής ψήφου: αυτοί που διαρρηγνύουν ιμάτιά τους για τη μη φυσική παρουσία είναι υπέρ της επιστολικής ψήφου για Ελληνες του εξωτερικού. Υπάρχει λοιπόν σωματική, φυσική παρουσία στο σάλιο του γραμματόσημου στο ταχυδρομείο και όχι στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο επειδή πάει ασάλιωτο;