Η παρέμβαση του Μίκη Θεοδωράκη, μια ανάσα πριν από το Πάσχα, με την οποία ζήτησε να σταματήσει η αθρόα σφαγή αθώων ζώων χάριν ενός βάρβαρου «εθίμου» που θα έπρεπε να έχει προ πολλού εκλείψει, δεν συζητήθηκε όσο έπρεπε. Για την ακρίβεια, δεν συζητήθηκε καθόλου! Περισσότερο σχολιάστηκε στα social media η διάθεση του μουσικοσυνθέτη να θέσει επί τάπητος «ακόμη ένα κοινωνικό θέμα, μετά το Μακεδονικό», παρά η ουσία του ζητήματος.
Ο Θεοδωράκης «πάτησε» πάνω στο πρόσφατο –και τελικά αποσυρθέν– σχέδιο νόμου για τα αδέσποτα, μίλησε για τα ολοένα και περισσότερα φρικτά περιστατικά κακοποίησης ζώων, έκανε λόγο για γενικευμένη σε όλους τους τομείς σήψη και παράλληλα για τη σημασία της παιδείας από τη νηπιακή ηλικία. «Είναι καιρός να πάψουμε να ντρεπόμαστε που είμαστε άνθρωποι!» ήταν η επωδός του.
Εχω την αίσθηση ότι ο εθνικός Μίκης δεν έκανε αυτή τη φορά χαμό, γιατί η θέση του θεωρήθηκε ανεδαφική, ακραία, εναλλακτική, κόντρα στις δοξασίες και παραδόσεις ενός ολόκληρου λαού, που βλέπει το είδωλό του στον θρησκευτικό και εθνικό καθρέφτη να χορεύει τσάμικα δίπλα σε οβελίες και κοκορέτσια. Οταν όλη η χώρα πλένει έντερα, στριφογυρίζει σούβλες και συναγωνίζεται σε δόγματα ψησίματος, έρχεται εκείνος να μιλήσει για βαρβαρότητες και να υπαινιχθεί απολίτιστες διαθέσεις; Ημαρτον (υποθέτω, θα είπε η πλειοψηφία)…
Στην πραγματικότητα, ο Θεοδωράκης δεν έκανε τίποτε περισσότερο από το να θέσει εαυτόν μπροστάρη, μπας και ακουστεί το μήνυμα, σε μια εκστρατεία παλαιά, πλην όμως όχι και τόσο επιτυχημένη, φιλοζωικών οργανώσεων που θέτουν επίμονα ηθικό ζήτημα για την άγρια θανάτωση τόσων αμνών, μωρών, στο όνομα μιας χριστιανικής γιορτής.
Δεν ξεχνιέται εύκολα η φωνή της Ειρήνης Μολφέση, προέδρου της Πανελλήνιας Φιλοζωικής Ομοσπονδίας, να ρωτάει: «Εχετε δει εικόνες από σφαγεία; Εχετε ακούσει τις κραυγές των ζώων την ώρα που θανατώνονται; Κάποιοι από αυτούς που είχαν μια τέτοια εμπειρία, μετρίασαν δραστικά την κατανάλωση κρέατος. Αλλοι δεν ξανάβαλαν μπουκιά κρέας στο στόμα τους…».
Η Μολφέση δεν ανήκει στους «ακραίους» vegan που στην Ανάσταση δοκιμάζουν μαγειρίτσα με μανιτάρια και ανήμερα το Πάσχα ψήνουν σουβλάκια με πλευρώτους, πιπεριές και μπαχαρικά. Λέει όμως ρητά και κατηγορηματικά όχι στη σφαγή υπό ανεκδιήγητες συνθήκες, όχι και στο σούβλισμα. Και θυμώνει με το γεγονός ότι παραγωγικά ζώα που σφάζονται για το κρέας τους «υποβιβάζονται ταχυδακτυλουργικά σε ζώα μη υπολογίσιμα» υπό τον όρο «ζώα εκτροφείου».
Σε μια αμφίθυμη, αλλά μάλλον κατανοητή, προσέγγιση, οι οργανώσεις δεν ταυτίζουν τη φιλοζωία με τη χορτοφαγία, επιμένουν ωστόσο ότι το ζώο δεν είναι «κρέας». Και ασχέτως διατροφικών συνηθειών, χαρακτηρίζουν το Πάσχα πραγματική δοκιμασία, που προκαλεί θλίψη.
Δεν είναι εύκολη η δουλειά τους, έχουν να αντιπαλέψουν με κραταιά έθιμα, ακόμη και με νόμους της φύσης.
Αρνιά δεν σφάζουν μόνο οι Νεοέλληνες, σφάζουν και οι Ιταλοί όταν γιορτάζουν το Καθολικό Πάσχα. Εσφαζαν και οι αρχαίοι Ελληνες, υπό μορφή θυσίας, έσφαζαν και οι εβραίοι, για να ευχαριστήσουν τον Θεό για το πέρασμά τους από τη δουλεία των Αιγυπτίων στην ελευθερία· από την Ερυθρά Θάλασσα στη Γη της Επαγγελίας. Σε ένα επίσης «θριλερικό» τελετουργικό, έβαφαν, σημάδευαν τις θύρες των σπιτιών τους με το αίμα των ζώων, προκειμένου να μην τους πειράξουν οι Αγγελοι που θα αναλάμβαναν τη θεία τιμωρία του λαού των Αιγυπτίων.
Το χριστιανικό Πάσχα, γιορτή που έχει στον εννοιολογικό πυρήνα της τη μετάβαση από τον Θάνατο στην αιώνια Ζωή, έχει σύμβολό του τον αμνό, τον ίδιο τον Ιησού Χριστό και τη θυσία του. Ο -κατά τον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο- Αμνός του Θεού είναι αυτός που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου.
Σε μια σχεδόν απροσδόκητη προσέγγιση, ο καθηγητής Νίκος Μάργαρης έχει στηρίξει την παράδοση της σφαγής των ζώων στους νόμους της φύσης, ερμηνεύοντας οικολογικά τις διατροφικές συνήθειες της χώρας. Οχι, λοιπόν, δεν είναι τυχαίο ότι το Πάσχα τρώμε αρνί και δεν προτιμάμε το γουρουνόπουλο ή τη γαλοπούλα.
«Μετά το τέλος της άνοιξης, οι βροχές στις περισσότερες περιοχές της χώρας μειώνονται και τα ποώδη φυτά ξεραίνονται, μειώνοντας στο ελάχιστο τις διαθέσιμες για βόσκηση τροφές το μακρύ θερμό καλοκαίρι» αναφέρει. «Προτού ελαχιστοποιηθούν οι τροφές, πρέπει να λιγοστέψει κι ο αριθμός των γιδοπροβάτων. Η μείωση αυτή γίνεται κυρίως το Πάσχα, με το έθιμο του ψησίματος του αρνιού σε ολόκληρη την Ελλάδα, και συνεχίζεται έως το τέλος Μαΐου. Του Αγίου Γεωργίου, σε πολλά χωριά πήγαιναν ένα αρνί στην εκκλησία και, αφού το διάβαζε ο παπάς, το έσφαζαν, και το ετοίμαζαν αμέσως για τον φούρνο. Το ίδιο έθιμο ίσχυε στη γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, 8 Μαΐου, αλλά και Κωνσταντίνου και Ελένης, στις 21 Μαΐου».
Για να είμαι ξεκάθαρη: δεν ξέρω αν θα καταφέρει ποτέ η Ελλάδα να απομονώσει από το DNA της το -όντως, άγρια ιστορία- σούβλισμα· προσωπικά, δεν θα ξεχάσω ποτέ την αγωνία μου ένα Πάσχα, σε κάποιο χωριό της μεσσηνιακής Μάνης, και όταν το παιδί μου είχε πια αρχίσει να «καταλαβαίνει», να μη δει στις σούβλες πάνω από τη φωτιά τα αθώα λευκά ζωάκια που λάτρευε να χαζεύει στην ύπαιθρο…
Δεν ξέρω καν αν οι Ελληνες θα απαρνηθούν την επιλογή «αρνί στη σούβλα» από τη γευστική τους κουλτούρα. Ξέρω πολλούς που θα χάριζαν το βασίλειό τους για λίγη ξεροψημένη, τραγανή πετσούλα, άντε, και μια πιρουνιά καυτό κοκορέτσι.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι προτάσεις των φιλοζωικών οργανώσεων πρέπει να καταλήξουν στον κάλαθο των αχρήστων. Το να μη μεταφέρονται τα ζώα προς σφαγή στοιβαγμένα κατά εκατοντάδες σε φορτηγά υπό συνθήκες ασφυκτικού συνωστισμού, χωρίς νερό και φαγητό επί ώρες, το να πληρούνται οι προϋποθέσεις σε οργανωμένα σφαγεία, το να χορηγείται στα ζώα αναισθητικό ώστε να μην υφίστανται το μαρτύριο του πόνου, το να μην επιδεικνύονται ως λάφυρα τα κακοπαθημένα κορμιά των αμνοεριφίων στα τσιγκέλια, θα ήταν ένα πρώτο βήμα.
Η ασυδοσία δεν ήταν άλλωστε ποτέ έθιμο στη χώρα που εφηύρε τον Πολιτισμό. Και δεν είχε ποτέ θέση σε σενάρια μεγάλων γιορτών, όπως αυτή του Πάσχα.