Μπορεί να την θυμόμαστε, ξανά και ξανά, από το «Μαύρο» της. Μπορεί, κάποιοι, να νοσταλγούν την «παλιά καλή ΕΡΤ». Ομως, η Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση, στον τομέα της ψυχαγωγίας, γράφει –είτε το δεχόμαστε, είτε όχι– τη δική της ιστορία και στο σήμερα. Και μάλιστα με… καλλιγραφία και καλά νούμερα.
Να ξεκινήσουμε από τις επιλογές της σε τηλεοπτικές σειρές. Νέες και ελληνικές. Οι περισσότερες από τις οποίες αν «έπαιζαν» σε ιδιωτικό κανάλι, θα διεκδικούσαν την κορυφή της τηλεθέασης. Ναι, κάπου κοντά, ας πούμε, στις «Αγριες Μέλισσες».
Πάντως στον τομέα κωμωδία έχουν τα σκήπτρα. Αλλο αν είναι… ΕΡΤ και δεν έχει –είτε λόγω αμαρτωλού παρελθόντος, είτε για άλλους μύριους λόγους– την ίδια αποδοχή στο τηλεκοντρόλ μας.
«Η τούρτα της μαμάς»
Και τι κωμωδία! Με δόντια, που λένε. Παίρνω σαν πρώτο παράδειγμα την «Τούρτα της μαμάς». Με ένα καστ λαμπερό και τους Ρήγα- Αποστόλου (με παρελθόν επιτυχιών στην ιδιωτική τηλεόραση) στην καλύτερη στιγμή τους, τουλάχιστον κατά τη γνώμη του γράφοντα.
Δεν είναι λίγο, ούτε εύκολο, να βάζεις τα στερεότυπα της ελληνικής οικογένειας στο μπλέντερ, μαζί με το ρατσισμό, την ομοφοβία, την πατριαρχία, την κακώς εννοούμενη «ηθική» που πρεσβεύουν οι κήνσορές της, και να βγάζεις το πιο δροσερό, απολαυστικό και σοβαρά… αστείο κοκτέιλ.
Δεν είναι τυχαία επιλογή, ο «macho» λοχαγός του Πενταγώνου, Πάρης (Θωμόπουλος) να έχει ομοφυλοφιλική σχέση, την οποία επικροτούν όχι μόνον οι γονείς, αλλά και όλος ο περίγυρος. Και μάλιστα να τον μαλώνουν για τυχόν παρασπονδίες του.
Είναι, κάπως, σαν το αγριογούρουνο που κατέβηκε στην Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης. Σαν να το βλέπεις, ας πούμε, και όχι μόνον να μην κάνεις τη φοβία σου παντιέρα και μακεδονική σάρισα που τρυπάει βάναυσα κάθε τι διαφορετικό από τα δικά σου στερεότυπα, αλλά να το υποδέχεσαι σαν το κανονικό. Ναι, το έχει καταφέρει αυτό, τηλεοπτικά, το συγγραφικό και σκηνοθετικό δίδυμο. Και πού; Στην ΕΡΤ!
Δεν είναι επίσης τυχαίο, το ιερό τοτέμ αυτής της σειράς και όλης της οικογένειας να είναι, όπως αποδεικνύεται, ο θεατρικός ογκόλιθος Λυδία Φωτοπούλου. Στο ρόλο μιας γυναίκας ώριμης – που νικάει και αυτό το στερεότυπο – και συγκροτημένης και, κυρίως, ελεύθερης. Με την ουσιαστική έννοια. Να, σαν τη «Στέλλα» της Μελίνας Μερκούρη και του Μιχάλη Κακογιάννη.
Η γιαγιά Μαριλού, που τολμάει να ερωτευθεί, να ερωτοτροπήσει με όποιον άνδρα επιθυμεί, τόσο γοητευτικά, τόσο αφοπλιστικά που δεν μπορεί κανείς να τής πει κουβέντα. Και αν την λένε, οι πουριτανές εχθρές της, έχει να απαντήσει εξίσου αφοπλιστικά και αστεία. Καταλήγοντας εμβόλιμα στην ειρωνική ή μη ιαχή «ΠΑΣΟΚ, ωραία χρόνια».
Συν την Σερραία γιαγιά, που υποδύεται η εξίσου αφοπλιστική και πληθωρική, ένα «blue chip» κωμικής υποκριτικής, η Χρύσα Ρώπα. Συν τον γοητευτικά σπαγγοραμένο πατέρα, Κώστα Κόκλα, τη δεινή μαγείρισσα και «μητέρα του λόχου» Καίτη Κωνσταντίνου.
Κι ακόμη: Τον τρελούτσικο, κινηματογραφιστή γιό, τον κουλτουριάρη, σνομπ και βίγκαν γιο με την πρωϊνατζού σύζυγο που πάντα την νικάει η Ζίνα στα νούμερα τηλεθέασης, τον ριγμένο στα εργατικά δικαιώματα βοηθό στο ΠΡΟΠΟτζίδικο του πατέρα, Ζώη, τον αλβανικής καταγωγής δικηγόρο, που τι κι αν είναι πατέρας πια, δεν τον δέχεται η οικογένεια Ελληναράδων της συζύγου του.
Και μέσα σε όλους αυτούς τόσα φρούτα της «αγίας» ελληνικής οικογένειας και κοινωνικής ζωής: τον ρατσιστή μαύρο φιλοβασιλικό, τον κουλτουριάρη ρατσιστή σκηνοθέτη, τον θεατρικό κριτικό που μισεί το θέατρο και «τα παίρνει» για να γράφει καλές κριτικές, τον θεότρελο σύντροφο του «macho» λοχαγού που ζηλεύει ότι κινείται και αναπνέει…
Μπορούμε να κάνουμε μεγάλη κοινωνιολογική ανάλυση στα μέτωπα που ανοίγει – ή κλείνει, γλυκά, με γέλιο – η «Τούρτα της μαμάς». Ο,τι πιο τολμηρά ισορροπιστικό έχει να επιδείξει η ελληνική τηλεόραση σήμερα. Κόντρα σε όλα μας τα στερεότυπα, που τα υπερβάλλει και τα ειρωνεύεται με τρυφερότητα.
«Ζακέτα να πάρεις»
Ομως, έχουμε κι άλλα να πούμε για αυτήν την ιδιαίτερη, «νέα» ΕΡΤ της ψυχαγωγίας. Και καλό είναι «Ζακέτα να πάρεις». Που σηματοδοτεί την επιστροφή της σπουδαίας κωμίκας Ελένης Ράντου στην τηλεόραση, με τόσο χαμηλούς τόνους απέναντι στις υπερταλαντούχες συμπρωταγωνίστριές της, που μοιάζει σαν να κερδίζει το παιχνίδι η ίδια (που γράφει κιόλας) και μόνον φωτίζοντας τη δράση και επίδραση εκείνων. Μεγάλο δώρο από και για μιαν ικανότατη κυρία του σανιδιού και της τηλεοπτικής κάμερας.
Πάμε παρακάτω. Είναι όλα τα λεφτά το βλέμμα της επίσης εξαιρετικής Δάφνης Λαμπρόγιαννη, ως μίας από τις τρεις μαμάδες που έρχονται στην Αθήνα για να φροντίσουν τους κανακάρηδές τους και να αντιμετωπίσουν τις… πομπές τους. Αυτό το ανείπωτο, που πίσω του κρύβει μικρά εγκεφαλικά, σε αυτό το βλέμμα, το κρατάω ως δείγμα σπουδαίας κωμικής ερμηνείας από τη Λαμπρόγιαννη. Οπως και το λίγο «μπρουτάλ», λίγο λαϊκό, λίγο αθώο και ανυποψίαστο της Φωτεινής Μπαξεβάνη, της «άλλης» μάνας που κατεβαίνει από τη Νεοχωρούδα Θεσσαλονίκης.
Ολα στην σειρά «Ζακέτα να πάρεις», η οποία επίσης σκιαγραφώντας τα στερεότυπα και τις παθογένειες της ελληνικής, «αγίας» και, εν πολλοίς… μητριαρχικής, οικογένειας, την κριτικάρει τρυφερά κι αστεία. Κι από την πλευρά των Ελλήνων κανακάρηδων (που φτάνουν ως τα ακραία περιστατικά επιδειξία, σαν αυτό της Νέας Σμύρνης) με μια γλύκα για αυτό που όλοι λίγο έως πολύ ζουν στην… πραγματική ελληνική ζωή.
«Τα καλύτερά μας χρόνια»
Ναι, θα μιλήσουμε και για την εξαιρετική αποτύπωση της ατμόσφαιρας στην «άλλη» Ελλάδα, στην περίοδο της Χούντας, από την κινηματογραφίστρια Ολγα Μαλέα στα «Καλύτερά μας χρόνια». Φυσικά και κρατάω τη στιβαρή παρουσία ενός ηθο-ποιού, όπως ο Μελέτης Ηλίας. Και φυσικά κρατάω και την παρουσία του εξαιρετικού μικρούλη Μανώλη Γκίνη.
Αυτά τα μάτια του! Το βλέμμα… Αχόρταγο για έναν κόσμο παράξενο. Που επεξεργάζεται και κρίνει, με τον τρόπο του, το γύρω παράλογο. Τρυφερά και σχεδόν λυτρωτικά για τις «μαύρες» αναμνήσεις (όσων τις έχουν) από την Ελλάδα της Χούντας, την οποία κάποιοι με ασθενέστατη μνήμη έχουν φτάσει να αναπολούν στις ημέρες μας.
Ολα αυτά με μια λέξη: Τόλμη. Μεγάλη τόλμη για αυτό που μας δονεί και, κάποιους έστω, μας πονά. Και τέχνη. Τέχνη της εικόνας. Τέχνη της ατάκας. Τέχνη του βλέμματος. Τέχνη του (μεγάλου) Ηθο-ποιού.
«Το καλύτερό μας Πάσχα»
Ολα αυτά, λοιπόν, με έναν τρόπο συνθετικό, όσο και αποδομητικό, συγκεράστηκαν αυτό το παράξενο, παράλογο Πάσχα στο «Καλύτερό μας Πάσχα» της ΕΡΤ. Την εορταστική εκπομπή, που πήρε τα καλύτερα στοιχεία, από το πολύτιμο τηλεοπτικό, ψυχαγωγικό και καλλιτεχνικό υλικό που προτείνει. Ενα χάρμα οφθαλμών και ώτων.
Συνδυασμένο με μια ακόμη, μικρή ίσως, αλλά πολύτιμη νίκη της ΕΡΤ στο μουσικό πεδίο. Το «Μουσικό κουτί», με παρουσιαστές – κινητήριες δυνάμεις το Νίκο Πορτοκάλογλου και τη Ρένα Μόρφη (φωνή και των δραστήριων Imam Baildi, των γιών του αείμνηστου, «μεγάλου ρομαντικού της ελληνικής δισκογραφίας», Τάσου Φαληρέα).
Εχω κρατήσει, στην καρδιά μου, ερμηνείες όπως της Βιολέτας Ίκαρη, της Μαρίας Παπαγεωργίου και της Μάρθας Φριντζήλα, της Σαβίνας Γιαννάτου και άλλων από αυτή την νικητήρια εκπομπή. Νικητήρια και απέναντι στις ομογενοποιημένες, φτενές και ενίοτε σαχλές επιλογές «πανηγυρτζίδικων» μουσικών εκπομπών της ιδιωτικής ελληνικής τηλεόρασης.
Στον ίδιο λεπτοδουλεμένο τραγουδιστικό καμβά, η ΕΡΤ μας προσφέρει και άλλες πολύ καλές επιλογές. Οπως το «Στα τραγούδια λέμε ΝΑΙ!», με τη Ναταλία Δραγούμη και τον Μιχάλη Μαρίνο. Ή το λεπτοδουλεμένο «Αλάτι της γης» του Λάμπρου Λιάβα.
Και αν μιλάμε για προσήλωση στην ψυχαγωγία ποιότητας, δεν θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε τη (δωρεάν) ψηφιακή πλατφόρμα της ΕΡΤ, το ΕΡΤflix, με όλες τις ελληνικές, αλλά και καλοδιαλεγμένες ξένες σειρές, όλες τις μουσικές εκπομπές. Ακόμη και παιδικές σειρές της κρατικής τηλεόρασης που έχουν γράψει ιστορία. Και ντοκιμαντέρ και και και…
Ως προς τις μουσικές εκπομπές της ΕΡΤ, δεν είναι το «είδος» του τραγουδιού που κατακτά τη νίκη. Είναι ο τρόπος παρουσίασης. Οι υπέροχες ορχήστρες και ο θαυμάσιος – σχεδόν πρωτόφαντος στην ελληνική τηλεόραση – ήχος. Η ευαισθησία. Η επιλογή. Η επιλογή. Η επιλογή. Κόντρα στα σαχλά, θορυβώδη χειροκροτήματα και τις κλάκες, αλλά κυρίως κόντρα στα «Νάιλον ντέφια και ψόφια κέφια» (θυμάστε τους Σπυριδούλα;). Κόντρα στον κάκιστο ήχο και την ντεπασέ ατμόσφαιρα παλαιοελληναράδικου σκυλάδικου. Να ακουστεί, να ανθίσει, επιτέλους, το Τραγούδι.
Λέγαμε λοιπόν για το «Καλύτερό μας Πάσχα» της ΕΡΤ. Με παρουσιαστές τη γοητευτική Τζένη Θεωνά και τον εξαιρετικό Μελέτη Ηλία. Οπου, ναι, ακούσαμε ακόμη και την κάποτε άνιση ερμηνευτικά Κατερίνα Παπουτσάκη να τραγουδά υπέροχα (την είχαμε ακούσει και στο μιούζικαλ «Nine», στο «Αθηνών Αρένα»).
Και ακούσαμε, λυτρωτικά για ένα Πάσχα τόσο παράδοξο, τις φωνές και τις ερμηνείες ηθοποιών, όπως οι Τάσος Χαλκιάς, Τζένη Διαγούπη, ο πολυγραφότατος Γιωργής Τσουρής και ο Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος από το «Χαιρέτα μου τον Πλάτανο», οι Ρένος Χαραλαμπίδης, Τόνια Σωτηροπούλου, Γιολάντα Μπαλαούρα, Δημήτρης Καπουράνης και οι θαυματουργοί μικροί Μανώλης Γκίνης, Εκτορας Φέρτης και Αμέρικο Μέλης από τα «Τα καλύτερά μας χρόνια».
Μαζί και οι Πάρις Θωμόπουλος, Θάνος Λέκκας, Μιχάλης Παπαδημητρίου και ο μικρός Θανάσης Μαυρογιάννης από την «Τούρτα της μαμάς», αλλά και ο Παναγιώτης Γαβρέλας από το «Ζακέτα να πάρεις». Μαζί και οι πολύ καλοί μουσικοί από το «Μουσικό κουτί». Μια σύμπραξη ολκής. Μια ιδέα ολκής.
Καθώς είμαστε δε σε μια τηλεόραση που ξέρει μόνον να μετράει… «μηχανάκια» τηλεθέασης, αυτή η ΕΡΤ, για την οποία μιλάμε (αφήστε την «άλλη», της «ενημέρωσης»), κέρδισε και εκεί στα σημεία. Ρουμπώνοντας, στην καθομιλουμένη, πολλές «σκυλάδικες» επιλογές στο υπόλοιπο τηλεοπτικό πεδίο.
Και αν λένε και τα δικά τους οι αριθμοί, το συνολικό μερίδιο τηλεθέασης της ΕΡΤ1 την Κυριακή 2 Μαΐου, έπιασε σύμφωνα με τα στοιχεία της Nielsen, διψήφιο ποσοστό 10,7%, ήτοι διπλάσιο από το μέσο όρο της καθημερινής τηλεθέασης του καναλιού. Το δε εορταστικό «Καλύτερό μας Πάσχα» κατέκτησε ποσοστά τηλεθέασης από 8% έως 11,3%. Ή ίσιος είναι ο γιαλός ή ίσια αρμενίζουν. Εστω, προς τη σωστή κατεύθυνση, σε πολλά επίπεδα. Να τα λέμε κι αυτά.