Σκατοογλούδες, τουρκόσπορους, παληοαούτηδες. Είναι μερικά από τα κοσμητικά επίθετα με τα οποία στολίζαμε το 1922 τους πρόσφυγες που είχαν έρθει από απέναντι. Και τις Σμυρνιές, που είχαν μάθει να πλένονται πιο συχνά από όσο πλένονταν οι… Ελληνίδες, τις αποκαλούσαμε, όπως και τις πόρνες, «παστρικές». Eνα, ανάμεσα στα πολλά παραδείγματα από την ιστορία μας που επιβεβαιώνει πως ο ρατσισμός δεν είναι νέα ασθένεια της κοινωνίας μας. Οχι μόνο της δικής μας.
Ολες οι κοινωνίες είχαν και έχουν τις ζέχνουσες πληγές τους. Αλλες προσπαθούν να τις γιατρέψουν, άλλες να τις σκεπάσουν.
Εμείς βρεθήκαμε να τις προβάλουμε και μέσω του δημόσιου πολιτικού λόγου.
«Παρακαλώ και απαγορεύω σε οποιονδήποτε αθίγγανο, γύφτο, και δεν συμμαζεύεται, να με ψηφίσει. Όποιος με ψηφίσει δεν τον αναγνωρίζω», είπε μιλώντας σε εκδήλωση κατά της παραβατικότητας, στον δήμο Σπάρτης, ο βουλευτής της ΝΔ Θανάσης Δαβάκης. Λίγο μετά ζήτησε συγγνώμη: «Πάνω στην ένταση της στιγμής κατέφυγα σε κάποιες γενικεύσεις οι οποίες δεν εκφράζουν ούτε εμένα, ούτε φυσικά το κόμμα στο οποίο ανήκω. Για τις αναφορές αυτές θέλω να εκφράσω τη λύπη μου και να ζητήσω συγνώμη από όσους έθιξα». Μια συγγνώμη που ακόμα και αν γίνει δεκτή από «οποιονδήποτε αθίγγανο, γύφτο, και δεν συμμαζεύεται» δεν είναι αρκετή για να σκεπάσει τις δυσάρεστες εντυπώσεις που άφησε η επιεικώς άκομψη έκρηξη του βουλευτή. Ακόμα πιο δυσάρεστες εντυπώσεις αφήνουν οι χλιαρές αντιδράσεις από την παράταξη στην οποία ανήκει.
Ολοι μπορεί να έχουμε μια κακή στιγμή, να παρασυρθούμε από το πάθος μας, τον εκνευρισμό μας, ακόμα και από τον δίκαιο θυμό μας και να παρεκτραπούμε. Ομως οι δημόσιοι άντρες δεν πρέπει να πέφτουν σε τέτοιες «παγίδες» –εκτός αν ο κ. Δαβάκης απλώς απευθύνθηκε στους ψηφοφόρους του…
Τελικά, είμαστε όλοι ρατσιστές; Σίγουρα δεν είμαστε άνθρωποι από σίδερο ώστε έτσι, με σιδερένιες αντοχές να υπομείνουμε τα πάντα. Ενίοτε θυμώνουμε, στοχοποιούμε ανθρώπους ή και κοινωνικές ομάδες, δημιουργούμε νέους εχθρούς ή επαναπυροδοτούμε παλαιότερες «έχθρες». Κάπως έτσι βάζουμε όλους τους Ρομά στο ίδιο τσουβάλι (χωρίς αυτό να σημαίνει πως η κοινότητά τους δεν έχει ευθύνες με τις παραβατικές συμπεριφορές που επιτρέπει και που καλύπτει), το ίδιο εύκολα χρεώνουμε στους πρόσφυγες την επιδείνωση των πληγών της σύγχρονης Αθήνας (κλεψιές, εγκληματικότητα, διακίνηση ναρκωτικών κλπ.) χωρίς αυτό να σημαίνει πως μαζί τους δεν έχουν εισβάλει εκατοντάδες κακοποιά στοιχεία.
Γύρω μας συμβαίνουν πολλά δυσάρεστα, με την αναζωπύρωση του ρατσισμού να είναι ένα από τα πιο τρομακτικά. Οσο και αν τέτοιες θεωρίες δεν σηκώνουν άλλοθι, δεν μπορούμε, υποκριτικά, στο όνομα της πολιτικής ορθότητας, να μην παρατηρήσουμε πως: ναι, είναι τελικά εύκολο υπό τις παρούσες συνθήκες αν όχι να γίνουμε ρατσιστές, πάντως να εκφραστούμε χρησιμοποιώντας αυτού του είδους τις θεωρίες και τα τσιτάτα – οι Ρουμάνοι είναι κλέφτες, τους Αλβανούς δεν πρέπει να τους εμπιστεύεσαι, οι αθίγγανοι θα σε εξαπατήσουν…
Γι’ αυτό το κράτος οφείλει να καταδικάζει απερίφραστα κάθε ρατσιστική έξαρση, αλλά και να δημιουργήσει το ασφαλές και δίκαιο κοινωνικό πλαίσιο που θα διευκολύνει τη συνύπαρξη όλων. Επιπλέον, να μην καλλιεργεί τον λαϊκισμό που συνορεύει επικίνδυνα με τον φασισμό. Αλλιώς, «παρεκτροπές» όπως αυτή του κ. Δαβάκη θα βρίσκουν απήχηση σε όλο και περισσότερους.