Είναι καμιά φορά ατελείωτες οι ώρες ενός υπερατλαντικού ταξιδιού. Και κάπου σε μια θέση, ένας τύπος θα αναρωτιέται: «αξίζει να το πάω ως το τέλος;». Σκέψεις σαν κι αυτή θα έχει κάνει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος που αυτές τις ημέρες βρίσκεται στη Νέα Υόρκη. Για να δει επενδυτές, λένε επισήμως. Για να χτυπήσει το καμπανάκι της Γουόλ Στριτ και κυρίως να αποφορτιστεί από την ένταση της αξιολόγησης.
Φίλοι του υπουργού λένε ότι η επιτυχία του να ολοκληρώσει ταχύτατα την τεχνική συμφωνία για την τρίτη αξιολόγηση προσφέρει μια ευκαιρία να αναλάβει έναν ευρύτερο ρόλο στην κυβέρνηση και να σταματήσει τη φθορά που πάντα συνεπάγεται «η χειρότερη δουλειά στον κόσμο».
Βέβαια, αυτός ο ευφημισμός, ο οποίος συνοδέυει τον εκάτσοτε υπουργό Οικονομικών στο διεθνή Τύπο μετά την χρεοκοπία του 2010, ταιριάζει στα πρόσωπα που με όλα τα λάθη που έκαναν είχαν συναίσθηση της ευθύνης τους.
Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο όταν βρίσκεσαι σε ναρκισσιστικό trip… όμως ευτυχώς για τη χώρα ο Τσακαλώτος δεν ανήκε σε αυτήν την κατηγορία. Ανέλαβε τις ευθύνες του όταν έπρεπε και θα έλεγε κανείς όχι μόνο τις δικές του αλλά και τις ευθύνες άλλων.
Στο μυαλό όσων παρακολουθούν καλόπιστα τις εξελίξεις θα είναι πάντα ο άνθρωπος που έφαγε «όλο το ξύλο» τον Ιούλιο του 2015 στο Eurogroup (και ένα μήνα μετά στο Hilton) για να συμφωνηθεί το τρίτο μνημόνιο και να μην βγει τρεκλιζοντας η Ελλάδα από την Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Του το χρωστάμε.
Από την άλλη πλευρά, η ιδεολογική του άποψη ότι η υπερφορολόγηση της ήδη αποδεκατισμένης μεσαίας τάξης ήταν η λύση στο πρόβλημα των δημοσιονομικών οδηγήσε σε χρεοκοπία την πραγματική οικονομία παρά τη δειλή ανάκαμψη τον αριθμών.
Ευθύνες έχει βέβαια και η Τρόικα που δέχτηκε αυτό το εν πολλοίς ιδεοληπτικό οικοδόμημα των ασφυκτικών φόρων και εισφορών κυρίως για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Αλλά η μεγαλύτερη ευθύνη βρίσκεται πράγματι στο οικονομικό επιτελείο διότι όταν έκλεινε την πρώτη αξιολόγηση τον Μάιο του 2016 πίστευε ότι με αυτό τον τρόπο θα απέφευγε τις μειώσεις στις συντάξεις και στο αφορολόγητο. Λάθος.
Η πλάνη αποκαλύφθηκε ακριβώς ένα χρόνο μετά όταν η Βουλή ψήφισε ακιρβώς αυτά τα μέτρα που υποτίθεται πως είχαν αποφύγει για να εφαρμοστούν από το 2019.
Πολλοί πιστεύουν ότι στον επερχόμενο ανασχηματισμό ο Τσακαλώτος πρέπει να αποχωρήσει και να παραμείνει ισχυρός στο εσωτερικό της κυβέρνησης και του κόμματος. Η λογική είναι απλή: Αν μείνει για να υπηρετήσει το ψευδεπίγραφο clean exit θα χρειαστεί να υπογράψει νέες δεσμεύσεις, διότι και το υβριδικό -δεν το λέμε- μνημόνιο που θα ισχύει από το Σεπτέμβριο του 2018 πρέπει να περάσει από τη Βουλή και να υπογραφεί από κάποιον.
Επιπλέον, όσο παραμένει κινδυνεύει να συνδέσει το όνομα του με τις ψηφισμένες μειώσεις στις συντάξεις οι οποίες -παρά τις παραπειστικές διαρροές της κυβέρνησης -θα πρέπει να εφαρμοστούν τα Χριστούγεννα του 2018 για τις συντάξεις του Ιανουαρίου 2019 και εντεύθεν.
Η απόφαση είναι δική του και όλα είναι ανοιχτά. Μάλιστα κάποιοι θυμούνται ακόμη την επίθεση που εξαπέλυσε τον Αύγουστο στο Νίκο Παππά για τις τηλεοπτικές άδειες σε μια περίοδο που το ενδεχόμενο του ανασχηματισμού ήταν στην επικαιρότητα και έπαιζε το σενάριο της μετακίνησης του υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής στο υπουργείο Οικονομικών.
Αλλά όλα αυτά αφορούν κυρίως την κυβέρνηση και τις ισορροπίες στο εσωτερικό της. Αυτό που θα μείνει από τη θητεία του Τσακαλώτου στο υπουργείο Οικονομικών (ακόμη κι αν μείνει για τη δήθεν έξοδο από το μνημόνιο) είναι ότι ο Ευκλείδης δεν είναι Βαρουφάκης αλλά συνάμα και η πικρή συνειδητοποίηση ότι η ιδεοληψία πληρώνεται πολύ ακριβά όταν μετατρέπεται σε πολιτικές αποφάσεις. Αυτό είναι που ακουμπάει σήμερα την καθημερινότητα εκατομμυρίων Ελλήνων γιατί αυτοί πληρώνουν το μάρμαρο: οι (άλλοτε) μικρομεσαίοι φορολογούμενοι που κωπηλατούν κόντρα στο χείμαρρο της υπερφορολόγησης.
Η δυστοπία που απετράπη (;)
Είναι πλέον ηλίου φαεινότερον ότι η πολιτική της συμπίεσης των κοινωνικών τάξεων προς τα κάτω με ένα αφήγημα δήθεν αναδιανομής κάνει τους φτωχούς φτωχότερους και τους πάντες δυστυχέστερους παρά τα τριτοκοσμικού τύπου επιδόματα και τις λοταρίες. Φαίνεται ότι το υποτιθέμενο…. σχέδιο για μια κοινωνία στην οποία θα κυριαρχούν δύο τάξεις, μία οικονομική ελίτ που θα ελέγχεται από την πολιτική εξουσία και μια φτωχοποιημένη (πρώην) μεσαία τάξη που θα είναι μονίμως ευάλωτη στο λαϊκισμό και την δημαγωγία (και θα ζει με επιδόματα) μάλλον δεν πρόκειται να εφαρμοστεί.
Πάλι καλά, φαίνεται ότι υπάρχουν πολλοί που διαφωνούν. Το πρόβλημα με τον Ευκλείδη είναι ότι η πολιτική που εφήρμοσε ακούσια ή εκούσια συνέτεινε προς αυτή τη δυστοπία.