Το ζήτημα είναι λεπτό και αποτελεί ίσως, το μεγάλο πολιτισμικό πρόβλημα, που μας ακολουθεί από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Δύση η Ανατολή; Ορθοδοξία ή «Ελληνικό πνεύμα»; Ασία ή Ευρώπη; Kαι τελικά, η επιλογή μεσοβέζικη: «Ελληνοχριστιανικός πολιτισμός»! Οι Ζαμπέλιος και Παπαρηγόπουλος θεωρούνται οι δημιουργοί της κυρίαρχης εθνικής ιδεολογίας που ακόμα και σήμερα, προσδιορίζει τις πολιτιστικές- και δυστυχώς τις πολιτικές- διαθέσεις της κοινωνίας.
Γενικότερα, το ιδεολόγημα που επιλέχθηκε να μας καθοδηγεί ήταν μία κατασκευή, ώστε να μην μείνει κανείς παραπονεμένος. Ούτε οι έχοντες στραμμένο το βλέμμα προς την «Αρχαία Ελλάδα» της Δύσης ούτε η Εκκλησία της Ανατολής. Ούτε οι Έλληνες ούτε οι Χριστιανοί… Η αλήθεια είναι πως το «νεοελληνικό ψέμα» δεν θα ήταν και τόσο κακό στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός έθνους- κράτους, όταν μάλιστα κάτι ανάλογο έκαναν και οι υπόλοιποι λαοί της χριστιανικής Ευρώπης. Αρκεί όμως, η Εκκλησία να μην είχε ενσωματωθεί στο νεοσύστατο Βασίλειο ως κληρονομικός θεματοφύλακας του ελληνισμού, με δικαιώματα «πολιτειακού φορέα» και επιδιώκοντας πάντα ένα θεοκρατικό «βυζαντινό» καθεστώς…
Δυστυχώς, το «πολιτιστικό πείραμα» είναι πλέον, φανερό ότι απέτυχε. Βρισκόμαστε στο 2016, και τίποτα δεν δείχνει ότι έχουμε κατακτήσει την αυτογνωσία μας. Ακόμα ψάχνουμε να βρούμε ποιοι είμαστε σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει και απαιτεί από μας περισσότερες ευθύνες. Φταίει γι αυτό η Εκκλησία; Επηρεάζει τόσους πολλούς Έλληνες; Ναι επηρεάζει πάρα πολλούς! Επεμβαίνει στο θυμικό των ανθρώπων, στις φαντασιώσεις τους, στην υπονόμευση της λογικής τους. Εμποδίζει μεταρρυθμίσεις, καθορίζει την εκπαιδευτική στρατηγική του υπουργείου και κάνει εξωτερική πολιτική. Στηρίζει κυβερνήσεις και προσφέρεται για συμμαχίες με την εξουσία, όποτε προκύπτει ζήτημα εκβιασμού της κοινωνίας.
Το πλήρωμα του χρόνου πάντως έδειξε ότι θα πρέπει να διαλέξουμε. Οχι γιατί δεν μπορούμε μαζί αλλά γιατί υφιστάμεθα τον ολοκληρωτισμό της επιβολής. Δεν γίνεται να ανήκουμε πολιτικά, οικονομικά, νομικά, ηθικά και στρατηγικά στην Ευρώπη αλλά συνεχώς να αναπολούμε την Ανατολή. Και μόλις ζοριζόμαστε από την αναγκαιότητα του ευρωπαϊκού ορθολογισμού να επιθυμούμε την απόδραση στην μεταφυσική ανακούφιση της Ορθοδοξίας… Μπορεί η Ευρώπη να μην είναι αυτό που φανταζόμαστε και η Δύση να μην αρέσει σε όλους αλλά είναι ο ζωτικός μας χώρος. Γιατί κάπου πρέπει να ανήκουμε, αν θέλουμε να είμαστε, έστω και κατ΄επίφαση, ανεξάρτητοι. Αν η Εκκλησία θεωρεί τη Δύση και την Ευρώπη αντίπαλό μας, μάς δημιουργεί υποψίες για την σκοπιμότητα της στάσης της. Και στο κάτω κάτω, στις δημοκρατίες αποφασίζουν οι θεσμοί και όχι οι εκπρόσωποι τους που τους χρησιμοποιούν κατά βούληση για να ασκούν «παραεξουσία».
Στο ένθετο βίντεο, ο Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, βάλλει εναντίον της Δύσης και δηλώνει ξεκάθαρα τις προτιμήσεις του υπέρ της Ανατολής. Κι αν κάποιοι τον χαρακτηρίσουν γραφικό, η θέση του στην ακαδημαϊκή κοινότητα δεν μας επιτρέπει να αποδεχθούμε τον χαρακτηρισμό.
Εδώ και λίγο καιρό, μας προκύπτουν συνεχώς προβληματισμοί με το περιστασιακό φλερτ του ΣΥΡΙΖΑ με την Χρυσή Αυγή. Μήπως κάτι ανάλογο συμβεί αν τεθεί ποτέ ζήτημα συνεύρεσης Ορθοδοξίας και Ισλάμ; Δεν φταίω εγώ που μου μπαίνουν υποψίες, ο κ. καθηγητής τα λέει στην ομιλία του. Άλλωστε, για τέσσερις αιώνες μια χαρά συνυπήρξαν στην αυτοκρατορία τους…