Ηταν Δευτέρα, 30 Αυγούστου 2004, στο Κέντρο Τύπου των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, εκεί όπου σήμερα είναι το κτίριο της Helexpo και γίνονται εκθέσεις επαγγελματικών ενώσεων. Στην τακτική ημερήσια συνέντευξη Τύπου της Οργανωτικής Επιτροπής το κλίμα ήταν πανηγυρικό. Είχαμε ολοκληρώσει με επιτυχία τη διοργάνωση ενώ όλοι μας έλεγαν ότι θα αποτύχουμε, τώρα δεχόμασταν μόνο συγχαρητήρια, είχε ξεχαστεί η υπόθεση Κεντέρη, είχε γίνει και η φιέστα με τα στάχυα στην τελετή λήξης, όλα καλά – μόνο ο Σάκης Ρουβάς είχε γλιστρήσει στην πίστα. Τότε ένας δημοσιογράφος ρώτησε κάτι που χάλασε την ατμόσφαιρα: «Πώς σχολιάζετε την επίθεση ενός θεατή στον Βαντερλέι ντε Λίμα που του στοίχισε το χρυσό μετάλλιο στον Μαραθώνιο;»
Αν θυμάμαι καλά, απάντησε ο Μιχάλης Ζαχαράτος, διευθυντής επικοινωνίας τότε του Αθήνα 2004, ότι ήταν «ένα μεμονωμένο περιστατικό». Για την Οργανωτική Επιτροπή που μόλις είχε ολοκληρώσει ένα τιτάνιο έργο, ναι, δεν μπορούσε παρά να είναι μεμονωμένο περιστατικό η επίθεση στον προπορευόμενο δρομέα του Μαραθωνίου λίγο προτού τερματίσει – αν και είναι να απορείς τι δεν θα συνιστούσε «μεμονωμένο περιστατικό», να επιτεθούν και να σπρώξουν δέκα μαραθωνοδρόμους; Τέλος πάντων.
Την προηγουμένη το απόγευμα ήμουν και εγώ με άλλους χιλιάδες φιλάθλους στο Καλλιμάρμαρο – είχα πάει να δω ζωντανά τον τερματισμό του Μαραθωνίου των Ολυμπιακών Αγώνων, δύο φορές έχει γίνει στην Ιστορία κάτι τέτοιο και έχω πάει τη μία. Θυμάμαι να παρακολουθούμε από τις γιγαντοοθόνες την πορεία των δρομέων προς το Στάδιο μέσα από τις λεωφόρους της Αθήνας. Και θυμάμαι το σαστισμένο «ωωω» που κάναμε χιλιάδες – είναι παράξενο επιφώνημα και ακόμα πιο παράξενο όταν το βγαίνει από χιλιάδες στόματα ταυτόχρονα – όταν είδαμε τον προπορευόμενο βραζιλιάνο δρομέα – δεν ξέραμε καν ποιος είναι – να δέχεται την επίθεση ενός παράξενου τύπου με κιλτ o οποίος τον έσπρωξε και τον παρέσυρε προς τους θεατές που στέκονταν στο πεζοδρόμιο.
Ηταν μια παραβίαση της όποιας ασφάλειας υπήρχε, ήταν μια αδικία, σε κάθε περίπτωση μια αμέλεια των διοργανωτών του αγωνίσματος. Ο Βαντερλέι ντε Λίμα θα κέρδιζε το χρυσό στην κλασική διαδρομή. Αντ’ αυτού και αφού ξεπέρασε το σοκ της επίθεσης και ξαναβρήκε τον ρυθμό του, είδε δύο άλλους αθλητές να τον έχουν προσπεράσει – οι κόποι μιας ζωής είχαν πάει στράφι. Συνέχισε να τρέχει.
Οταν πια μπήκε στο Καλλιμάρμαρο ήξερε ότι έχει χάσει την πρώτη και τη δεύτερη θέση. Και τότε ήταν το απίστευτο. Αυτός ο άνθρωπος που τόσο είχε αδικηθεί – από εκείνον τον μανιακό που αργότερα μάθαμε ότι ήταν ένας ημίτρελος ιρλανδός ιερέας, ο Νιλ Χόραν που τα κάνει όλα εις το όνομα του Ιησού Χριστού, αλλά και από τους έλληνες διοργανωτές που δεν είχαν προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο – άρχισε να πανηγυρίζει σαν να είχε κερδίσει το χρυσό. Χόρευε τρέχοντας προς τη γραμμή του τερματισμού. Μετά στάθηκε περήφανος στο πόντιουμ τρίτος, με το χάλκινο μεταλλιο.
Να μην αδικώ την Οργανωτική Επιτροπή. Μέσα στην ευδαιμονία της τελετής λήξης και την εθνική έπαρση – από αυτήν έχουμε μπόλικη – όλοι το θεωρήσαμε μεμονωμένο περιστατικό. Και το ψιλοξεχάσαμε. Οπως όμως ξεχάσαμε και την ξεχωριστή ακτινοβολία που έχει το συγκεκριμένο αγώνισμα στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων: οι μεγαλύτερες μορφές του θεσμού υπήρξαν διαχρονικά οι μαραθωνοδρόμοι, όχι μόνο αυτοί που θριάμβευαν όπως ο ξυπόλυτος Αμπέμπε Μπικίλα στη Ρώμη το 1960, αλλά και οι μεγάλοι ηττημένοι, ο Ντοράντο Πιέτρι του 1908, η ηρωική Γκαμπριέλε Κρίστιανσεν το 1984. Ανάμεσά τους είναι και ο μεγάλος χαμένος της Αθήνας, ο Βαντερλέι ντε Λίμα.
Μετά από εκείνo το απόγευμα της Κυριακής 29 Αυγούστου 2004 στην Αθήνα, η Βραζιλιανική Ολυμπιακή Επιτροπή διαμαρτυρήθηκε έντονα αρχικά, χλιαρά έπειτα, αλλά τι να το κάνεις… Ο Βαντερλέι ντε Λίμα δεν ξανασυμμετείχε σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Απέρριψε πολλές χορηγίες και απλά τιμήθηκε για την ακέραιη στάση του, με το Βραβείο Πιερ ντε Κουπερντέν από τη ΔΟΕ. Το βράδυ της Παρασκευής (πρώτες πρωινές ώρες Σαββάτου, 6 Αυγούστου 2016), 12 χρόνια μετά από εκείνη την αδικία, άναψε αυτός, ως καλύτερος απ΄ όλους, τον ολυμπιακό βωμό στο «Μαρακανά».
Πριν από 12 χρόνια τον αγνοήσαμε. Απολαμβάναμε σε μια εθνική νιρβάνα τα συγχαρητήρια του Ζακ Ρογκ και τη «συγγνώμη» που αναγκάσαμε να μας πει το CNN. Είναι νομίζω η ώρα να ζητήσουμε και εμείς συγγνώμη από τον μεγάλο Βαντερλέι Κορντέιρο ντε Λίμα.