Στο «Όλα είναι Δρόμος», λίγο πριν ο Γιώργος Αρμένης πάρει τις πρώτες στροφές και πει το μνημειώδες «Ρίχτο Ηλία», υπογράφει την επιταγή για την αγορά και κατεδάφιση του «Βιετνάμ». Τριάντα εκατομμύρια δραχμές. «Και το επόμενο δικό σου, μεγάλε» του λέει ο μαγαζάτορας. «Να έχουμε να γκρεμίζουμε» μουρμουρίζει ο Αρμένης.
Θυμάμαι τη σκηνή κάθε χρόνο τέτοιες μέρες. Υποβάλω τη φορολογική δήλωση, βλέπω την εκκαθάριση και δίνω παρηγοριά στην απελπισία: «Να έχουμε να πληρώνουμε». Και μετά θέλω να φέρω τις βόλτες μου, να βάλω φωτιά στα ρούχα, να λουστώ με ουίσκι. Το τραγούδι μένει το ίδιο. Μαίρη Μαράντη, «Θα πάρω φόρα». «Όλα τα βλέπω σκοτεινά και μπερδεμένα λες και με βρήκαν όλες του κόσμου οι καταστροφές».
Όμως δεν ακούω τίποτα πέρα από τη φωνή μου που, ξέπνοη μέσα στο μυαλό, κάνει υπολογισμούς, αθροίζει και αφαιρεί νούμερα. Το πρωί ξυπνάω από έναν ύπνο της ταλαιπωρίας και βρίσκω αριθμούς πάνω στο μαξιλάρι. Και λέω, εντάξει, καλά να είμαστε, να πληρώνουμε. Ποια είναι, άλλωστε, τα βασικά στις ζωές που μετριούνται με τον αριθμό των μηνιαίων δόσεων; Να είσαι καλά και να μη χρωστάς στην Εφορία.
Ανήκω στην ελίτ των φορολογουμένων. Πριν τον φθόνο σας, απαιτώ να λάβω τον σεβασμό σας. Καθώς συντηρούμαι κυρίως από το τιμημένο μπλοκάκι, περιλαμβάνομαι στο 36% των ελευθέρων επαγγελματιών που δηλώνουν εισοδήματα πάνω από το αφορολόγητο. Για να είμαι ειλικρινής, αυτό συμβαίνει επειδή δεν μπορώ να κάνω αλλιώς –ποιος πληρώνει με «μαύρα» τη σήμερον ημέρα; Τώρα θα με ρωτήσετε αν θα έκλεβα την Εφορία στην περίπτωση που μπορούσα να το κάνω. Είναι σαν να με ρωτάτε αν θα πουλούσα τη ψυχή μου στο Διάβολο. Δεν είμαι σίγουρος για την ύπαρξη ψυχής και είμαι απολύτως βέβαιος ότι δεν υπάρχει Διάβολος. Αν, βέβαια, μου έκανε την τιμή, θα άκουγα την προσφορά.
Εξαρτάται σε τι στιγμή θα με βρεις. Οταν για τα μαθήματα του παιδιού, την επισκευή του αυτοκινήτου και την επίσκεψη του υδραυλικού καλούμαι να αποφασίσω αν θα πληρώσω ΦΠΑ, μπαίνω στη συζήτηση και στον πειρασμό. Είναι η κατάσταση που αισθάνεσαι βλάκας υψωμένος στο τετράγωνο, να σε βλέπουν και να σε δείχνουν όλοι. Διότι αν πεις και εσύ να βάλεις το δάχτυλο στο μέλι, πρέπει να το κάνεις σε αγαστή συνεργασία με τον τύπο που φοροδιαφεύγει κατ΄ επάγγελμα και ουσιαστικά σε υποχρεώνει να πληρώνεις το μερίδιο φόρου που του αναλογεί. Από όπου και αν το πιάσεις, θέλεις έναν τοίχο για το κεφάλι σου. Πληρώνεις φόρους, το παιδί δεν έχει καλό σχολείο, βγαίνεις στον ιδιωτικό τομέα για να καλύψεις τα κενά και ανακαλύπτεις ότι πρέπει να επιδοτήσεις τον τύπο που ζει από την ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος. Α, όχι. Φοροφυγάς και το παιδί σε ιδιωτικό σχολείο. Τουλάχιστον δεν αισθάνεσαι κορόιδο.
Ας είναι. Να έχουμε να πληρώνουμε. Οι άλλοι δεν έχουν. Τα στοιχεία είναι το 2011 και προέρχονται από έρευνα της «διαΝΕΟσις»:
Το 64% των ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνει εισοδήματα κάτω από το αφορολόγητο.
Σχεδόν οι μισοί μισθωτοί δηλώνουν εισόδημα μικρότερο των 12.000 ευρώ.
Το 8% των φορολογουμένων, δηλαδή όσοι δηλώνουν εισοδήματα άνω των 42.000 ευρώ, πληρώνουν το 69% του φόρου φυσικών προσώπων.
Οι 900 μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις, δηλαδή το 0.4% του συνόλου, πληρώνουν το 61% του φόρου των νομικών προσώπων.
Τα κόμματα λαϊκίζουν. Αγρίως και χυδαίως. Κανένα δεν τολμάει να σηκώσει το δάχτυλο και να δείξει τους ελεύθερους επαγγελματίες ως μία από τις πηγές των δεινών μας
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα πληρώνει φόρο όποιος δεν έχει εναλλακτική επιλογή. Εσχάτως δε, με τη μείωση των προστίμων, συμφέρει και να το ρισκάρεις. Παλιά δοκίμαζαν να ρίξουν «λάδι» στον μηχανισμό, μήπως και γλιτώσουν το πρόστιμο. Τώρα αξίζει να πληρώσεις το πρόστιμο κολλώντας το χρήμα στο κούτελο του ελεγκτή. Στο λαϊκό θυμικό η φοροδιαφυγή ταυτίζεται με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Ανοησίες. Κοιτάζουμε τους καρχαρίες ενώ η δουλειά γίνεται από τα πιράνχα.
Η έννοια του ελεύθερου επαγγελματία συνδέεται αντανακλαστικά με τη φοροδιαφυγή. Δεν είναι θέμα συνείδησης. Και ο γερμανός υδραυλικός, αν μπορεί, θα κλέψει την εφορία και θα τα κάνει κάλτσες, πέδιλα και rooms to let. Είναι οι δομές της οικονομίας και ο έλεγχος που ασκεί το κράτος.
Η όμορφη πατρίδα μας έχει διπλάσιο ποσοστό (34%) αυτοαπασχόλησης σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό είναι ένα πολύ κρίσιμο χαρακτηριστικό του ελληνικού φορολογικού προβλήματος: η κατηγορία που παραδοσιακά φοροδιαφεύγει είναι διογκωμένη, ενώ ο φορολογικός μηχανισμός παραμένει αναιμικός. Συγγνώμη που θα το πω κυνικά, αλλά όταν η ετήσια φοροδιαφυγή αγγίζει τα 16 δισεκατομμύρια ευρώ, δεν φταίνε τα μνημόνια για τη μιζέρια μας.
Τι θα κάναμε αν είχαμε αυτά τα λεφτά στο ταμείο; Θα πληρώναμε δημοσίους (και μετακλητούς) υπαλλήλους και θα μας έμενε ένα δισεκατομμύριο ευρώ στην άκρη. Θα εξυπηρετούσαμε το χρέος με τέσσερα δισ. ρέστα. Θα είχαμε λίγο πάνω από τα μισά από αυτά που χρειαζόμαστε για τις συντάξεις –πληρώνουμε 28 δισ. ετησίως.
Τα κόμματα λαϊκίζουν. Αγρίως και χυδαίως. Κανένα δεν τολμάει να σηκώσει το δάχτυλο και να δείξει τους ελεύθερους επαγγελματίες ως μία από τις πηγές των δεινών μας. Όχι, βέβαια, τους ανθρώπους, αλλά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία μας. Το υψηλό ποσοστό αυτοαπασχολούμενων έχει αντίστοιχη αντανάκλαση στο εκλογικό σώμα και στην κοινωνία. Ποιος μπορεί, εδώ που τα λέμε, να βάλει το χέρι σε τόσες πολλές τσέπες; Αναπόφευκτα αυξάνονται οι έμμεσοι φόροι και η φορολόγηση των τύπων σαν και μένα που δεν μπορούν να κρύψουν ούτε σεντς. Αυτό οδηγεί σε μείωση της φοροδοτικής ικανότητας αφού και η κατανάλωση περιορίζεται και όλοι και περισσότεροι στήνουμε την εφορία στο web banking. Στο τέλος, φυσικά, φτάνουμε να αποδεχόμαστε τη φοροδιαφυγή ως πράξη με ηθική βάση απέναντι σε ένα κράτος που φορολογεί υπέρμετρα χωρίς να ανταποδίδει στο ελάχιστο για τους πόρους που εισπράττει.
Η έρευνα της «διαΝΕΟσις» προτείνει σαφές και απλό φορολογικό σύστημα, πλαστικό χρήμα, αυστηρές ποινές, αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας και καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης. Εντάξει, το παραγωγικό μοντέλο θέλει γενιές για να αλλάξει. Και με τόσο μεγάλο ποσοστό ανεργίας η ροπή προς την αυτοαπασχόληση είναι λογικό να παραμένει υψηλή. Καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης; Ελάτε τώρα! Μόνο με αυστηρές ποινές και πλαστικό χρήμα θα δούμε αποτέλεσμα. Μετρητά τέλος. Μόνο για τον δικηγόρο και το παράβολο στο φορολογικό δικαστήριο.