Κι εγώ από την Κρήτη κατάγομαι, φίλε μου Δημήτρη. Ο πατέρας του πατέρα μου πήγε από τη Σμύρνη στην Αλεξάνδρεια να φτιάξει μια καλύτερη ζωή (καλλιεργώντας στον εύφορο Νείλο), αλλά ο δικός του πατέρας ήτανε Κρητικός. Μια μακρινή έστω συγγένεια λοιπόν, δεν μπορεί την έχουμε. Όπως έχουμε και μια γερή διαφωνία για τις ψυχές μας – που μου βγήκε διαβάζοντας το εξαιρετικά γραμμένο, όπως πάντα κείμενό σου «Η Κατανίκηση του Θανάτου». Δεν θα φλυαρήσω πολύ: Σκέφτηκα μόνο ότι μια και Βαρουφάκης και Μάνος διαφωνούνε και συμφωνούνε (με καμιά παρέμβαση της Ξαφά και του Μίχα πότε-πότε) για τους οικονομολόγους και τις θεωρίες τους, δεδομένου ότι το protagon.gr δεν είναι απαραίτητα και οι Financial Times, πως θα μπορούσαμε και εμείς να διαφωνήσουμε σε θέματα άλλα –όπως αυτό που αφορά την ψυχή.
Δεν θα φλυαρήσω και το εννοώ: Λίγα λόγια και καλά. Έχεις ένα κουτί με μια οθόνη άχρηστο πάνω σ’ ένα τραπεζάκι (ή, αν είσαι πιο τηλεορασάκιας, τόχεις κρεμασμένο το plasma σου σαν κάδρο στον τοίχο). Το βάζεις στην πρίζα και ενεργοποιείται. Ο ηλεκτρισμός, που είναι ενέργεια, το βάζει μπρός και κάνει τη δουλειά του. Και το αυτοκίνητό σου θέλει ενέργεια για να κινηθεί και η λάμπα για ν’ ανάψει και τα σπαρτά στον κάμπο ενέργεια θέλουν, ηλιακή και γήϊνη για να ανθίσουν και να καρπίσουν και να παράγουν με τη σειρά τους ενέργεια μέσα στον οργανισμό σου, να πάς το πρωί στη δουλειά και μετά στη γυναίκα σου να το κάνετε να το ευχαριστηθείτε.
Το ανθρώπινο σώμα είναι χώμα. Μιλάς με τον Ζαχαρία και κάνει ένα «αχ» ο Ζαχαρίας και πάει –έφυγε. Το σώμα του είναι εκεί, σε λίγη ώρα αρχίζει και βρωμάει αν δεν έρθει γρήγορα ο νεκροθάφτης, είναι βλέπεις οργανική ύλη και αποσυντίθεται, σαν τα μαρούλια και τα ψόφια ποντίκια. Καμία διαφορά, σε επίπεδο ύλης από τον Ζαχαρία με τον οποίον τα λέγατε πριν λίγο, βριζόσασταν για το ποδόσφαιρο και τα πολιτικά, πίνατε ρακές και ετοιμαζόσασταν να πάτε σπίτι για ύπνο σε λιγάκι. Εδώ μπροστά σου είναι ολόκληρος –μόνο που όσο περνάει η ώρα παγώνει και γίνεται ένα ωραιότατο κουφάρι.
Ποια είναι λοιπόν η διαφορά του ενεργού Ζαχαρία από τον απενεργοποιημένο; Τούφυγε η ενέργεια –που στην καθομιλουμένη το λέμε «τούφυγε η ψυχή». «Γιατί», «πώς», «γιατί αργότερα και όχι νωρίτερα», «γιατί ο Ζαχαρίας και όχι εσύ» – όλα αυτά είναι συζητήσεις συμβατικές που τις κάνουμε για να γεφυρώσουμε την αμηχανία μας. Γιατί η αλήθεια (και μη μου πεις «που το ξέρεις» γιατί θα σου απαντήσω με βεβαιότητα ότι το ξέρω από κάπου όπου δεν υπάρχει ύλη – και θα μου πεις κι εσύ ότι δεν πιστεύεις ότι υπάρχει ζωή χωρίς ύλη αλλά θα σου πω «που το ξέρεις» και δεν θα ξέρεις ούτε εσύ που το ξέρεις), είναι πως ο Ζαχαρίας ενεργοποιημένος (εμψυχωμένος, ενσαρκωμένος, ζωντανός) μιλάει, γράφει κείμενα στο protagon.gr, ψηφίζει Τσίπρα (μη χάσουμε την ευκαιρία, έτσι, να γίνεται και λίγη δουλειά) και κάνει χίλια δυό πράγματα που ο νεκρός, άψυχος Ζαχαρίας, δεν διατίθεται, ο δυστυχής, να τα κάνει.
Πάμε τώρα στα σχολικά έδρανα να θυμηθούμε ότι καμία ενέργεια δεν χάνεται. Οι άνθρωποι λοιπόν από τον καιρό που βγήκανε από τις σπηλιές παρατηρήσανε ότι οι ψυχές, όταν αφήνουνε το σώμα, στις περισσότερες περιπτώσεις συνεχίζουν μια (αμφιλεγόμενη και όχι επιστημονικά αποδεδειγμένη) διαδρομή, διατηρώντας την οντότητά τους ακέραιη, ενώ σε άλλες, προχωρούν ίσως, αναμορφούμενες, σε άλλες πιο περίπλοκες μορφές (ενέργειας πάλι) που προβληματίζουν τους επιστήμονες αιώνες τώρα. Δεν υπάρχουν εργαστηριακές αποδείξεις ούτε για την ύπαρξη της ψυχής, ούτε για την διάχυση της ενέργειας που συνιστά μιαν οντότητα όσο, συγκεντρωμένη, εμψυχώνει ένα συγκεκριμένο σώμα. Φτάνουμε στη μαύρη τρύπα του κυρίου Stephen Hawking – και τι βλέπουμε; Μια άλλη μαύρη τρύπα. Και πιο μέσα της μιαν άλλη ακόμα πιο μαύρη και πιο ανεξερεύνητη. Σου λύνει αυτή η «ανακάλυψη» καμιά απορία για το τι κάνουμε εμείς εδώ χάμου, μια χαρά άνθρωποι, από την Κρήτη καταγόμενοι και οι δυό τελικά;
Μπα. Αμπελοφιλοσοφίες. Όπως ακριβώς και τα υψωμένα δάχτυλα που δείχνουνε διδακτικά (και απειλητικά) του ουρανό και σου λένε «τι ψυχή θα παραδώσεις μωρέ που τρως γαμοπίλαφο Μεγάλη Παρασκευή»; Λοιπόν μην είσαι καθόλου σίγουρος για τίποτα: Ακόμα και αν ο Ζαχαρίας την ώρα που θα ξαναγίνει χώμα από το χώμα αυτού εδώ του συγκεκριμένου πλανήτη (γιατί εδώ έφτιαξα σώμα και χρησιμοποίησα τα εδώ υλικά), ακόμα και αν «διαχυθεί» σαν ενέργεια θα υπάρχει διάχυτος. Αλλά το πιθανότερο είναι πως την ώρα που θα βγει η ψυχή μου απ’ το στόμα μου, θα συνειδητοποιήσω πως τέλειωσε ένα ωραίο και μεγάλο ταξίδι από το οποίο έμαθα πολλά, είτε κάνοντας τηλεοπτικές (ή ραδιοφωνικές!) εκπομπές, είτε επιβιώνοντας γράφοντας τραγουδάκια και στήλες σε περιοδικά, είτε ευεργετώντας και σκορπίζοντας πλούτο και ευτυχία, είτε κλέβοντας και δολοφονώντας. Αν το τι θα την κάνεις την ψυχή σου όσο είσαι σ’ αυτή την κούκλα τον πλανήτη Γή όπου έχεις έρθει για μια βόλτα 70-80 χρόνων είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση, θα δείξει μετά θάνατον. Μπορεί να μετράει για την συνέχεια, μπορεί και να μην νοιάζεται κανείς εκεί πάνω αν έχεις κάνει σαπούνι εκατομμύρια συνανθρώπους σου ή αν μαχαίρωσες πισώπλατα τον άνθρωπό σου την ώρα που κάνατε έρωτα για να του πάρεις το πορτοφόλι.
Αλλά το ενδεχόμενο η ψυχή σου να είναι μια οντότητα που, πιθανότατα, προϋπήρχε της στιγμής που πήγες και χώθηκες εκεί στη μήτρα της μάνας σου και εκμεταλλεύτηκες την καλή χημεία ωαρίου και σπερματοζωαρίου από την οποίαν δημιούργησες ολόκληρη κορμάρα με μυαλό, ταλέντο, τόση αγάπη, τόση καλοσύνη και ευγένεια (ψυχής, αν μου επιτρέπεις) – είναι, Δημήτρη μου ένα ενδεχόμενο. Και αν υπήρχε πριν γεννηθείς και ενσαρκώθηκε κατά την συνεύρεση, ποιος μου λέει ότι δεν συνεχίζει μετά την αποχώρησή της από ένα σώμα που, για λόγους βαθέως γήρατος (εύχομαι από καρδιάς!) δεν την εξυπηρετεί πια;
Και, τελικά, για να το προσγειώσουμε (και να σε αποστομώσω!) , ποιος ο λόγος να γράψει ο Κραουνάκης και η Νικολακοπούλου την «Σωτηρία της Ψυχής» και να το τραγουδήσει τόσο μαγικά η Άλκηστη – αν δεν υπάρχει όχι μόνο ψυχή για να τη σώσεις, αλλά τίποτα απολύτως πριν – και τίποτα μετά; Τι δηλαδή χαζοί είναι ή κουζουλοί –τόσο καλοί και δημιουργικοί χρήσιμοι συνάνθρωποι και οι τρείς;
ΥΓ : Το κείμενο είναι αφιερωμένο στη μνήμη της Μελίνας Μερκούρη που μας έφυγε 18 χρόνια πρίν, σαν σήμερα, 6 Μαρτίου του 1994…