Φτάσαμε πάλι στα Νικολοβάρβαρα, για άλλη μια χρονιά. Κυριακή, Δευτέρα, Τρίτη, γιορτάζουνε τρείς άγιοι δεμένοι με την παράδοσή μας με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, η αγία Βαρβάρα, ο άγιος Σάββας και ο άγιος Νικόλας. Η αγία Βαρβάρα έζησε στην Νικομήδεια, στα χρόνια του Μαξιμιανού, στα τέλη του 3ου μ.Χ αιώνα, και την αποκεφάλισε με τα ίδια του τα χέρια ο πατέρας της, ο Διόσκουρος, που πίστευε στην παλιά θρησκεία και το θεωρούσε μέγα όνειδος να διαλαλεί η κόρη του δεξιά κι’ αριστερά πως βαπτίστηκε κι’ έγινε (άκου να δεις τώρα!) «Χριστιανή». Ήτανε τότε πολύ «προχωρημένο» μια κόρη, επιφανούς μάλιστα πολίτη, φίλου των Βασιλέων, να σηκώνει μπαϊράκι δικό της και να το κάνει μάλιστα και ζήτημα.
Φανταστείτε τώρα μια κόρη Παπανδρέου να ασπάζεται θέσεις και απόψεις ριζικά αντίθετες με αυτές του πατέρα της (και του Αρχιεπισκόπου!) και να δημιουργεί σοβαρά προβλήματα «σκανδαλίζοντας» τους ψηφοφόρους και το «ποίμνιο» -το αποκλεισμένο μέσα στο μαντρί (πού έλεγε και ο Αβέρωφ). Ίσως να μην την αποκεφάλιζε ο ΓΑΠ, ( ή ο ΝΑΠ ή ο ΑΑΠ), την κόρη του, θα εύρισκε πάντως τρόπο να της κόψει τα πόδια με άλλα μέσα. Τα φτερά της πάντως θα της τα ψαλιδίζαμε όλοι μαζί οι «Εθνικοί» -μέχρι που θα την βλέπαμε να μαραζώνει με τρόπους πιο σύγχρονους, όπως χιλιάδες, εκατομμύρια κορίτσια κι’ αγόρια που τα στέλνουμε κάθε μέρα στην καρμανιόλα των «πρέπει» και «δεν πρέπει» που εμείς διαμορφώσαμε για εκείνους. Η δυστυχία αυτή (της έλλειψης ελευθερίας και αυτοδιάθεσης, όπως και της καθοδήγησης με χίλιους τρόπους στα ανά δεκαετία lifestyle-πρότυπα ) κατά τη γνώμη μου και χωρίς καμία υπερβολή, είναι χειρότερη και από τον αποκεφαλισμό. Να πεθάνεις πιστεύοντας σε κάτι είναι για μένα χίλιες φορές προτιμότερο από το να ζήσεις μη πιστεύοντας σε τίποτα.
Η βαρβαρότητα της θεοποίησης του χρήματος είναι μία εξέλιξη που καλύπτει πια το σύνολο σχεδόν της παγκοσμιοποιημένης ανθρωπότητας, οδηγώντας στην απελπισία, την κατάθλιψη, την μοναξιά, την περιθωριοποίηση και σε όλα τα συνακόλουθα, όσους από μας επιμένουμε ότι η αληθινή ζωή δεν βρίσκεται στην ξαπλώστρα της Ψαρούς στη Μύκονο, αλλά στο μακροβούτι στα ανοιχτά των Κυκλάδων – εκεί που δεν σε βλέπει κανείς, βλέπεις όμως εσύ δια γυμνού οφθαλμού το μεγαλείο της ομορφιάς και της αρμονίας και, χωρίς πολύπλοκους νοητικούς μηχανισμούς, διακρίνεις (χωρίς να μπορείς και να το αρθρώσεις) το μέγα μυστήριο του βιαστικού μας «περάσματος» από την επί της γής εμπειρία μας. Είναι ξεκάθαρο για πολλούς από μας ότι αυτό το σώμα που μας φιλοξενεί, δεν είναι παρά το όχημα. Η ουσία, το ζουμί, η αληθινή ζωή είναι αλλού: Μπορεί να βρίσκεται μέσα σε μια γουλιά παγωμένης κόκα-κόλας κάποια στιγμή, όταν ή αίσθηση είναι τόσο δυνατή που σε χαράζει και σε αναδιαμορφώνει. Αλλά όσες ντουζίνες πλαστικά καφάσια παγωμένες κόκα-κόλες και να αποθησαυρίσεις στο σούπερ-ντούπερ ψυγείο σου στο υπόγειο του εξοχικού σου, η «αίσθηση» δεν θα ξανάρθει όταν το θές εσύ, θα έρθει όταν το θέλει εκείνη –ή, σε κάποιες περιπτώσεις, όταν θα την έχεις κερδίσει πια, σαν βραβείο.
Έχω δει στη ζωή μου ανθρώπους αξιαγάπητους να γίνονται σφουγγαρόπανα για μια χούφτα δολάρια – για την «ιδιοκτησία» κινητών και ακινήτων, φίλων και εχθρών, όσων ποθούν και όσων απεχθάνονται. Και, βήμα το βήμα, κερδίζοντας την ύλη, αποδεσμεύονται από τα άϋλα –αυτά που θα είναι πάντα εκεί, την ώρα που η ψυχή θα βγαίνει από το σώμα και όλα όσα έχεις μαζέψει θα μένουν πίσω, ενώ εσύ θα προχωράς για το επόμενο στάδιο.
Ο Μάνος Χατζιδάκις μου έλεγε συχνά «να μην αποταμιεύσεις εδώ, στην τράπεζα του ουρανού να αποταμιεύεις». Είχε την αίσθηση του «περαστικού» από τον πλανήτη και του αιωνίου στο σύμπαν. Έτσι είμαστε φτιαγμένοι όλοι μας, από ύλη που φθείρεται ενώ το πνεύμα παραμένει πεντακάθαρο και σφριγηλό, σαν τα εφηβικά μας στήθη και τους μηρούς, το βλέμμα μας το παιδικό, τους βρεφικούς πολύχρωμους αγγέλους μας.
Την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου κλείνουνε 100 χρόνια από την γέννηση του Νίκου Γκάτσου και έλαβα ένα SMS από τον Νίκο Μουρατίδη ότι θα τα γιορτάσουν αυτά τα γενέθλια με τους μαθητές του στο «Art Studio» που δημιούργησε και διευθύνει. «Το πανηγύρι ετούτο θα τελειώσει», γράφει ο Νίκος Γκάτσος στους επιτύμβιους στίχους που είναι χαραγμένοι πάνω στο μνήμα του Χατζιδάκι στο κοιμητήριο της Παιανίας. «Όμως μαγεμένος θα 'ναι ο κόσμος, η καρδιά κι ο νους. Μ' ένα τραγούδι πάντα ανοίγει ο δρόμος για τους ουρανούς».
Ένα τραγούδι σαν αυτό που ούτε «αγοράζεται», ούτε πουλιέται, ούτε «εξαγοράζεται», ούτε ξεπουλιέται.