Απορεί κάποιος για την παροιμιώδη διχόνοια που μας δέρνει. Ο νέος εμφύλιος δε θα είναι ούτε ταξικός, ούτε μνημονιακός. Θα είναι για το πετρέλαιο και θα ξεκινήσει στις συνελεύσεις των πολυκατοικιών. Και αφού ο Έλληνας δεν αντέχει τον Έλληνα, γιατί πάει και μένει στις πολυκατοικίες; Γιατί δεν πάει σε μια ερημιά ή σε μονοκατοικία τουλάχιστον; Θέλεις να κάνεις τους Έλληνες κοινωνούς στο μίσος; Βάλτους σε πολυκατοικία με τριάντα διαμερίσματα.
Εξηνταεννέα χρόνια φέτος από τον ματωμένο Δεκέμβρη του ’44. Ο Δεκέμβρης σηματοδοτεί την έναρξη ουσιαστικά του εμφυλίου. Και πάντα θα είναι εκεί για να διαψεύδει όσους ισχυρίζονται ότι οι Έλληνες ενωμένοι μεγαλουργούν. Μόνο στον Γοργοπόταμο συνέβη αυτό και στις πρώτες μέρες του πολέμου το ‘40, πουθενά αλλού.
Ελάχιστα επετειακά κείμενα είδα. Χρονιάρες μέρες γιατί να κακοκαρδιζόμαστε; Τι τα θυμάσαι; Αν δεν τα αντιμετωπίσουμε κατάμουτρα δε θα ξεπεράσουμε τον κακό εαυτό μας. Πάμε λοιπόν:
Οι Γερμαναράδες φεύγουν το ‘44 κακήν κακώς. Ο Άρης στα βουνά θριαμβευτής. Το ΚΚΕ τον φοβάται. Ο Φλωράκης με τη στρατιωτική στολή τον επιτηρεί στην Ευρυτανία. Τον Οκτώβρη ο Παπανδρέου με την κυβέρνηση έρχονται στην Αθήνα. Μας ήρθαν κι οι Εγγλέζοι μα ο λαός τους χέζει, τραγουδάει ο κόσμος. Ο Τσώρτσιλ θέλει τον βασιλιά μανιασμένα και την Ελλάδα χωράφι του, σύμφωνα με τη μοιρασιά που κάνανε με τον Στάλιν. Προσπαθεί να σαμποτάρει τον αφοπλισμό. Τον βοηθάει η Αριστερά με τις επιπολαιότητές της. Στην Αθήνα καραδοκούν ένα σωρό ένοπλες οργανώσεις: Ο.Π.Λ.Α., Χίτες, ατιμώρητοι ταγματασφαλίτες, Εαμίτες με το όπλο παρά πόδα, χωροφύλακες, η εθνικιστική ταξιαρχία του Ρίμινι και, βεβαίως, οι Άγγλοι. Στις 3 Δεκεμβρίου προκηρύσσεται αντιμοναρχικό συλλαλητήριο από το ΕΑΜ. Η Αστυνομία το απαγορεύει την προηγούμενη νύχτα. Ο κόσμος δεν προλαβαίνει να το μάθει. Κατεβαίνει κατά χιλιάδες στο Σύνταγμα. Διαδηλώνει ειρηνικά. Ξαφνικά ο Άγγελος Έβερτ, διοικητής της αστυνομίας, διατάσσει πυρ. Οι αστυνομικοί πυροβολούν στο ψαχνό, ακόμα και αυτούς που προσπαθούν να περιθάλψουν τους τραυματίες. 28 νεκροί και πάνω από εκατό οι τραυματισμένοι. Κάποιοι μαζεύουν το αίμα των θυμάτων σε τενεκεδάκια. Την επομένη γίνεται μεγαλειώδης πορεία-κηδεία των θυμάτων. Τα πανό είναι γραμμένα με το αίμα που μαζεύτηκε την προηγούμενη. Οι Χίτες εφορμούν. Πάνω από τριάντα, ξανά, οι νεκροί. Ο Ελάς μπαίνει στην πόλη και καταλαμβάνει αστυνομικά τμήματα. Η παραστρατιωτική του ΚΚΕ, Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών (ΟΠΛΑ), ξεκινά εφόδους και συλλήψεις. Η αστυνομία αντεπιτίθεται. Η μάχη της Αθήνας ξεκινά και θα αιματοκυλήσει τις γιορτές του Δεκέμβρη του 1944.
Ελεύθεροι σκοπευτές ακροβολίζονται, από το Θησείο μέχρι το τέρμα Πατησίων. Μάχες διεξάγονται από το Φάληρο μέχρι την Κηφισιά. Οι σκοπευτές πυροβολούν αδιακρίτως όποιον κινείται. Στα Εξάρχεια γίνεται σφαγή. Η Ο.Π.Λ.Α. μπαίνει στα σπίτια και με συνοπτικές διαδικασίες συλλαμβάνει κόσμο και τους εκτελεί πίσω από την τότε ΟΥΛΕΝ, στο Γαλάτσι. Αντίστοιχα, οι Χίτες καταδιώκουν κάθε Αριστερό ή συμπαθούντα. Ο οποιοσδήποτε καταγγέλει τον οποιονδήποτε και τα ντουφέκια αναλαμβάνουν δράση. Ο γείτονας καρφώνει τον γείτονα, ανάλογα με την οργάνωση που δρα στη γειτονιά του, πότε ως κομμουνιστή, πότε ως φασίστα. Οι ιδεολογίες τινάζονται στον αέρα. Οι οπλοφόροι κάνουν μαζικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Οι οργανώσεις τάχιστα φέρονται σαν κοινοί γκάνγκστερ. Εκτελούνται πολίτες αδιάκριτα, τροτσκιστές ως εχθροί του Στάλιν και του κόμματος, ό,τι προσωπικό έχει ο ένας για τον άλλο γίνεται καταγγελία. Κάθε ίχνος λογικής εξαφανίζεται. Οι ένδοξες μέρες της Αντίστασης αμαυρώνονται.
Η Ελένη Παπαδάκη είναι ηθοποιός μεγάλου βεληνεκούς. Αστικής καταγωγής, γλωσσομαθής, εξαιρετικά μορφωμένη και με ομορφιά μνημειώδη. Είναι φίλη, όχι φιλενάδα, του κατοχικού πρωθυπουργού. Σώζει με τη μεσολάβησή της κόσμο και κοσμάκη. Αλλά συκοφαντείται και διαγράφεται από το σωματείο Ηθοποιών ως συνεργάτης των Γερμανών. Μέσα στη συνέλευση του σωματείου, στο οποίο η ίδια δεν προσκλήθηκε, γνωστότατοι ηθοποιοί, που δε θέλω να πω το όνομά τους παρ’ ότι τεθνεώτες πλέον, ουρλιάζουν: θάνατος στην πουτάνα!
Η περίπολος του ΟΠΛΑ την έψαξε στο σπίτι της. Δεν τη βρήκε. Την εντόπισε σε φιλικό σπίτι. Μαζί με άλλους συλληφθέντες την οδήγησαν στην ερημική τοποθεσία. Οι λαϊκοί πιστολάδες τη διέταξαν να γδυθεί. Αρνήθηκε. Άρχισε να φωνάζει αρνούμενη να γονατίσει. Την πυροβόλησαν πίσω από το κεφάλι. Σκότωσαν και τους άλλους γονατιστούς. Τους άφησαν εκεί στο κρύο και έφυγαν. Ήταν 21 Δεκεμβρίου 1944.
Η κατάπαυση του πυρός στην Αθήνα έγινε λίγες μέρες μετά την Πρωτοχρονιά του ’45. Λίγο αργότερα έγινε η συμφωνία της Βάρκιζας. Ως το τέλος του ίδιου χρόνου το κεφάλι του Βελουχιώτη θα κρεμιόταν στον φανοστάτη των Τρικάλων.
Και η συνέχεια γνωστή: οι Αριστεροί πήραν τα βουνά. Και οι Δεξιοί τους κυνήγησαν ανελέητα επί μια εικοσαετία ακόμη, συν τη χούντα. Εάν με το τέλος του εμφυλίου η Δεξιά και οι βασιλιάδες της χώρας σταματούσαν τις διώξεις και τον στιγματισμό, θα ξεπερνούσαμε σημαντικά την εθνική μας διχόνοια. Αλλά η εκδίκηση σε αυτόν τον τόπο δεν τελειώνει ποτέ.
Προς τι αυτή η δυσάρεστη θύμηση μέρες γιορτής; Να σας πω τι πιστεύω; Μιλάμε για τη γενιά του Πολυτεχνείου και την κατηγορούμε, αλλά οι άλλες γενιές ήταν καλύτερες; Η γενιά των παππούδων μας, για παράδειγμα, αγωνίστηκε, θυσιάστηκε στον πόλεμο και μετά τα έκανε σκατά. Και έπειτα έσκυψε το κεφάλι για μια δουλίτσα και μια ζωή γεμάτη υποκοριστικά.
Ο Δεκέμβρης δεν ήταν θυσία. Ήταν χαμένος θάνατος. Ήταν ντροπή. Για όλους. Και, επιτέλους, ας το παραδεχτούμε, κάποιοι από την «ηρωική» γενιά των παππούδων μας, ήταν μεγάλα καθάρματα.
Καλές γιορτές.
Υ.Γ.: Ανατρέξτε στο εξαίρετο βιβλίο του Μάνου Ελευθερίου, «η Γυναίκα που πέθανε δυο φορές», εκδόσεις Μεταίχμιο, το οποίο αναφέρεται μυθιστορηματικά στην εκτέλεση της μεγάλης ηθοποιού. Και φανταστείτε την Αθήνα πραγματικά σε πόλεμο, για να καταλάβετε την ανοησία της φράσης «είμαστε σε πόλεμο» που εκστομίζουν μερικοί αμόρφωτοι. Αυτά.