Η επίμονη και εργώδης φιλολογική έρευνα ετών στα ευρήματα – χειρόγραφα της κρύπτης στην τοποθεσία Σαρτζαλί της Νότιας Μακεδονίας μόλις έφερε στο φως το Ακριτικόν Επος «O Erga Omnes ξεψυχά», μια άγνωστη έως τώρα παραλλαγή του ευρύτερου κύκλου των Ακριτικών επών. Πρόκειται για εντελώς πρωτοφανέρωτο Έπος από είκοσι έναν δεκαπεντασύλλαβους στίχους, που διευρύνει τα έως τώρα παραδεδεγμένα από την επιστήμη και, υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων, αποκτά άλλη διάσταση. Σας το παραθέτουμε αυτούσιο από το χειρόγραφο:
Τρίτη εγεννήθη κάποτε και Τρίτη θα πεθάνει
ο Erga Omnes και καλεί όλους τους μαντρωμένους.
Ηρθεν ο Αλέξης ο μικρός, ο Μάθιου ο παππούλης,
ήρθεν κι ο Ζόραν ζόρικος από τη Δαρδανία.
Λείπει ο χοντροΠαναής, σφήνωσε στην καρέκλα.
Από μακριά τον χαιρετούν κι από κοντά ρωτούνε:
-«Σαν τι να σ’ ηύρε, Erga μου, που τόσα Erga είχες.
Omnes κι ομνύεις πως κακό, κατάθλιψη σε βρίσκει; »
-«Μαντρούχοι, όσα σκέφτηκα, εγώ σας αφηγιέμαι.
Οταν συνδυό δεν περπατούν, όταν συνδυό δε ζούνε,
τότε προστρέχω μόνο εγώ, γιατί είμαι ο Erga Omnes.
Erga σ’ εχθρούς, erga σ’ εσάς, erga σε omnes όλους.
Μα μαύρη σκέψη μ’ έπιασε, βογκούν, τρέμουν οι κάμποι.
Αν στο επόμενο Μουντιάλ, θα προκριθεί η Σεβέρνα,
ο σπίκερ ποίαν άμυνα θα λέει πως σκίζει ο Μέσι;
Σεβέρνα άμυναν θα λέει ή μήπως Μακεδόνων;
Κι αν Σεβερνιάρης ραψωδός πάει στη Γιουροβίζιον,
ποια γλώσσα εκείνος θα λαλεί και omnes θα ακούνε;
Σεβέρνα ή Μακεδονική θα βγαίνει η φωνή του;
Κλαίει, χτυπιέται η μάνα μου κι η βάγια μου δακρύζει
γιατί ούτε Erga είμαι πια κι ούτε ισχύω σ’ Omnes».