Είναι 9 παρά πέντε και επιστρέφω ασθμαίνοντας από τη βόλτα μου για άσκηση (SMS αριθμός 6). Πρέπει να κάνω γρήγορα, πλησιάζει η ώρα για το σιωπητήριο. Κοιτάζω απέναντι. Ενας νεαρός και ένα μπουλντόγκ, κλασικό του είδους –κοντή μουσούδα, ζάρες πάνω από τη μικρή ανασηκωμένη μύτη–συνεχίζουν αμέριμνοι τον περίπατό τους. Πιο κάτω βλέπω να απομακρύνεται με γοργά βήματα η πλάτη μιας γυναίκας και μιας εξόχως φουντωτής ουράς. Με καταλαμβάνει ένας φθόνος για το νεαποκτηθέν status των ιδιοκτητών κατοικιδίων μεσούντος του lockdown. Kάτι έγινε και βρέθηκαν στην κορυφή της πανδημικής πυραμίδας. Με κατέλαβε και ένα άγχος γοήτρου. Εμείς δηλαδή που δεν έχουμε τετράποδο φίλο, πάπαλα;
Το 2020 είναι η χρονιά που τα ζώα πήραν την εκδίκησή τους. Τα κατοικίδια, πρώτα από όλα. «Υear of the Pet» ανακοινώνει το εξώφυλλο του χάρτινου Bloomberg Businessweek και καταγράφει το πανδημικό success story της Chewey, του μεγαλύτερου σήμερα διαδικτυακού petshop στον πλανήτη. Υποσκέλισε και αυτήν ακόμη την Amazon, παίρνοντας πολύ στα σοβαρά την ευαισθησία των pet parents (γονέων κατοικιδίων), στέλνοντάς σου συλλυπητήρια για τη Μισού που έφυγε πλήρης ημερών, γενέθλια και λουλούδια για τον Μπούμπι που σβήνει σήμερα κεράκια. Και στην Ελλάδα, τα petshops ανήκουν στους απρόσμενους νικητές της πανδημίας, αυξάνοντας τον ηλεκτρονικό τζίρο τους (τον Αύγουστο και το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου) κατά 42%! Τώρα δε τα Χριστούγεννα, τις τηλεοπτικές διαφημίσεις παιχνιδιών συναγωνίζονται οι διαφημίσεις για οδοντικά μπισκότα!
Πλημμυρίδα νέων φαινομένων τη (μισητή) χρονιά που εκπνέει. Οι γάτες και οι σκύλοι που σκαρφαλώνουν σε ώμους και πληκτρολόγια στη διάρκεια της κρίσιμης videoconference στο Ζοοm. Τα γαβγίσματα (καμιά φορά και στημένα) στη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης. Πλάκες για το πόσο μπορείς σήμερα να νοικιάσεις τον σκύλο σου σε κάποιον απελπισμένο από το πολύ «μέσα». Οι διάφοροι γραφικοί της καραντίνας ανά τον πλανήτη, που, για να δραπετεύσουν από το μάντρα #Μένουμε σπίτι, έβγαλαν βόλτα την πάπια τους, τη γυάλα με το χρυσόψαρό τους, το λούτρινο ζωάκι τους. Στο περίφημο βίντεο με τους ιταλούς δημάρχους που ωρύονται μπροστά στη βλακεία των απείθαρχων πολιτών, αγαπημένος μου ο Τζουζέπε Φαλκαμάτα της Ρέτζιο Καλάμπρια: «Είδα κάποιον να κάνει τζόκινγκ με έναν εξαντλημένο σκύλο. Του είπα “Δεν παίζεις σε ταινία. Δεν είσαι ο Γουίλ Σμιθ στο ‘Ζωντανός θρύλος’. Γύρνα σπίτι αμέσως”».
Το 2020 οι pet parents κάνουν αισθητή την παρουσία τους και συχνά επισύρουν τον φθόνο, ανεβάζοντας posts με τρυφερούς εναγκαλισμούς με παντός είδους μουσούδες. Κάποιοι συγκινούν, άλλοι εξαγριώνουν με μια αγάπη που «τυφλώνει τόσο ώστε το ζώο να αντιμετωπίζεται σαν άνθρωπος με στολή σκύλου», όπως γράφει Πίτερ Βόλεμπεν στο βιβλίο του «Η μυστική ζωή των ζώων» (εκδόσεις Πατάκη). Δυστυχώς, πανταχού παρόντες και οι dog ifluencers με τις Instagram -friendly διαχύσεις τους. Σύμφωνα δε με το People.com, στη λίστα με τις πιο πολλές αναζητήσεις τετραπόδων στο Google για το 2020 βρίσκονται οι 3 γάτες της Τέιλορ Σουίφτ: η Μέρεντιθ Γκρέι, η Ολίβια Μπένσον και η Μπέντζαμιν Μπάτον).
Στην Ελλάδα είχαμε μέσα στο 2020 κάμποσες (ευτυχώς θετικές) πρωτιές. Aνάμεσά τους η τροπολογία που κατατέθηκε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης και προβλέπει αυστηρότερες ποινές για την κακομεταχείριση των ζώων. Επίσης, η εκπομπή «Πλάνα με ουρά» της Τασούλας Επτακοίλη στην ΕΡΤ2 (που εξαίρει τη φιλοζωία και την ανθρωπιά). Ακόμα και νουάρ παιδική λογοτεχνία εκδόθηκε με ήρωα ντετέκτιβ γάτο: «Μυστήριο στο Γατονήσι» και «Η παράξενη διαθήκη του Ιερόθεου Νιαρ» της Ειρήνης Μητροπούλου (από τις εκδόσεις Ικαρος).
Να ‘ναι καλά η Covid-19, οι υιοθεσίες pets έχουν σημειώσει ρεκόρ (και στην Ελλάδα). Υποθέτω δε ότι τώρα τις γιορτές ένα «χριστουγεννιάτικο κουτάβι» μοιάζει το τέλειο δώρο. Σύμφωνα με το BBC, εκτροφείς διαφημίζουν σε κλειστές ομάδες του Facebook «ready to go» ψιψίνες και κουτάβια, καταστρατηγώντας διαδικασίες, πρωτόκολλα και παντός είδους ηθική. Κάποιοι μάλιστα υπόσχονται ακόμα και «world delivery». Διόλου τυχαίο, τo κύμα dognapping (απαγωγής σκύλων) που, σύμφωνα με τον Guardian, σαρώνει τη Βρετανία από τις αρχές του πρώτου lockdown, δεδομένου ότι ένα γαλλικό μπουλντόγκ μπορεί σήμερα άνετα να αγγίξει –πάνω από τη Μάγχη– την τιμή των 8.300 ευρώ.
Oι ειδικοί φοβούνται εσχάτως τα κίνητρα πολλών νεοβαπτισθέντων «φιλόζωων». Αρκετοί πήραν σκύλο ή γάτα, ευελπιστώντας ότι θα έχουν σπίτι ένα τριχωτό Ζάναξ για τον καναπέ τους, κάτι να τους δίνει ένα «πρόγραμμα» και ένα «κίνητρο» τις μέρες του εγκλεισμού και των κρίσεων πανικού. Τι θα γίνει, όμως, όταν όλοι αυτοί επιστρέψουν στην κανονικότητά τους; Οταν θα λείπουν πάλι όλη μέρα από το σπίτι και δεν θα υπάρχει χρόνος γι΄αυτές τις ατελείωτες βόλτες (το αυστραλέζικο καταφύγιο ζώων RSCPA μιλούσε τον Αύγουστο για αύξηση στους τραυματισμούς σκύλων, καθότι τούς μούρλαναν και εκεί στον περίπατο). Ή όταν αυτοί οι παλαβωμένοι σκυλομπαμπάδες δουν ότι το μειωμένο εισόδημά τους δεν επαρκεί για το εμβόλιο καλαζάρ του Ναπολέοντα;
«Τώρα ζουν τη χρυσή τους εποχή, μετά θα ζήσουν την ήττα τους. Είναι όπως κάθε καλοκαίρι που ο Λυκαβηττός γεμίζει εγκαταλειμμένα ζωάκια. Ετσι θα γίνει και όταν τελειώσει όλο αυτό»
Ηδη σε πολλές χώρες κυκλοφορεί η πρώτη γενιά αδέσποτων του Α’ Lockdοwn. «Τώρα ζουν τη χρυσή τους εποχή, μετά θα ζήσουν την ήττα τους» μου λέει μια φίλη που ζει με ένα υπέροχο (αν και λίγο ζόρικο) ημίαιμο. «Είναι όπως κάθε καλοκαίρι που ο Λυκαβηττός γεμίζει εγκαταλελειμμένα ζωάκια. Ετσι θα γίνει και όταν τελειώσει όλο αυτό». Είναι βέβαια και τα «ορφανά» του ίδιου του κορονοϊού. Σε άρθρο τους οι New York Times μιλούσαν για τους σκύλους και τις γάτες που άφησε πίσω του η Covid-19, όταν οι ιδιοκτήτες τους μεταφέρθηκαν εσπευσμένα στο νοσοκομείο και διασωληνώθηκαν, χωρίς να προλάβουν να πουν σε κάποιον ότι η Μπέλα και ο Ρίκο έχουν μείνει μόνοι και ατάιστοι στο σπίτι.
Δεν είναι φυσικά μόνο τα ζώα συντροφιάς που κατέκλυσαν τον πλανήτη. Μόλις προχθές μια μεγάπτερη φάλαινα εμφανίστηκε στον ποταμό Χάντσον του Μανχάταν. «Αnimals are taking over» («Τα ζώα παίρνουν τον έλεγχο») διακήρυτταν ήδη από το πρώτο lockdown πολλά διεθνή μέσα, φιλοξενώντας φωτογραφίες με το πούμα που σουλατσάρει στο Σαντιάγο της Χιλής, την αγριογουρουνίτσα και τα ριγέ μικρά της που διασχίζουν μια διάβαση πεζών στη Χάιφα, τα ελάφια στο Λονδίνο, τις αρκούδες στην Καστοριά. Υστερα ήταν τα ζώα εκτροφής. Τα εκατομμύρια φαντάσματα των μινκ που ξεπετάχθηκαν σαν Ερινύες από τους ρηχούς λάκους στους οποίους θάφτηκαν άρον άρον για να φέρουν δάκρυα στα μάτια της δανής πρωθυπουργού. Το ίδιο και το φάντασμα του παγκολίνου ή του νυκτερευτή, μόλις δύο από τα θηλαστικά από ενοχοποιήθηκαν ως ζώα-ξενιστές (μέσω των οποίων ο SARS Cov-2 μεταπήδησε στον άνθρωπο).
Και βέβαια, η πηγή όλων των δεινών μας (Eμπολα, Hendra, Nipah, MERS, SARS και μη χειρότερα): οι νυχτερίδες. Ευτυχώς, τις απάλλαξε των ευθυνών για τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση του αιώνα η ίδια η κορυφαία πρωτευοντολόγος Τζέιν Γκούντολ, με μία δήλωσή της σε διαδικτυακή εκδήλωση της «Compassion in World Farming»: «To προκαλέσαμε οι ίδιοι στον εαυτό μας όλο αυτό. Και οφείλεται στην κατάφωρη ασέβειά μας προς το περιβάλλον και τα ζώα. Η έλλειψη σεβασμού στα άγρια ζώα και η έλλειψη σεβασμού στα εκτρεφόμενα ζώα οδήγησαν σε αυτά τα περιβάλλοντα, όπου οι ασθένειες μπορούν να υπερπηδήσουν τον φραγμό των ειδών και να περάσουν από ένα ζώο στον άνθρωπο».
Ενα άλλο βράδυ (πριν από τις 9 πάντα) επιστρέφω με τον γιο μου από μια ακόμη άσκηση 6. Λίγο πριν φτάσουμε στο σπίτι, ο μικρός, με εμφανή τα σημάδια της κόπωσης από την παρατεταμένη κλεισούρα, μου λέει «Θέλω ή μωρό ή σκυλάκι!». Του λέω ένα ηχηρό «όχι» στο πρώτο. Σκέφτομαι ότι το «ναι» στο δεύτερο δεν πρέπει να γεννηθεί από τα ελλείμματα του 2020, αλλά από τα πλεονάσματα μιας κανονικής ζωής. Αυτής που ελπίζω ότι θα φέρει το 2021.